به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ برنامه «صدای دانشجو» که کاری مشترک از رادیو گفتگو و خبرگزاری دانشجو است، به موضوع بازخوانی حادثه کوی دانشگاه تهران و مطالبات صنفی دانشجویان پرداخت.
این برنامه با حضور محمد مهاجری «مدرس دانشگاه علم و فرهنگ و وکیل پایه یک دادگستری» و فرشید محمدی مجد «دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه از دانشگاه تهران»؛ محمد مهدی بنایی «دانشجوی کارشناسی اقتصاد از دانشگاه تهران» برگزار شد.
در ابتدای این برنامه فرشید محمدیمجد، دانشجوی ارشد مطالعات منطقهای دانشگاه تهران گفت: مشکلاتی که ما در حوزه دانشجویی داریم، عمدتاً صنفی هستند و شامل امنیت، کیفیت غذاهای خوابگاهی و سایر مسائل مرتبط میشوند. اما پاسخی که همواره از سوی دانشگاه، وزارت علوم و دولت به این مشکلات داده میشود، کمبود بودجه است. آنها میگویند که بودجه کافی برای تأمین این امکانات، ترمیم خوابگاهها یا ساخت خوابگاههای جدید ندارند.
وی افزود: به نظر من، این ادعا که طی سالها تکرار شده، درست نیست. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد این حرف صحت ندارد. یکی از این موارد، افزایش ظرفیت دانشگاه تهران در هر سال است. بهعنوان مثال، در دوران کارشناسی، ظرفیت رشته علوم سیاسی ۵۰ نفر بود، اما در سالهای اخیر ظرفیت همه رشتهها افزایش یافته و حتی دانشکدههای جدید تأسیس شدهاند.
مجد در پایان ادامه داد: اگر دانشگاه بودجه ندارد، چرا این کارها را انجام میدهد؟ علاوه بر این، دانشگاه تهران در مناطق مختلف کشور، مانند کیش و جلفا، شعبههایی تأسیس کرده است. همچنین، در خارج از ایران، از جمله در عراق و دهلی (هند)، اقدام به تأسیس شعبه کرده یا در حال انجام این کار است. اگر واقعاً مشکل بودجه وجود دارد، چرا دانشگاه به جای رسیدگی به مسائل داخلی، در خارج از کشور سرمایهگذاری میکند؟
وی در ادامه خاطر نشان کرد: به اعتقاد من، این ادعا که «بودجه نداریم» تنها یک بهانه است. اگر دانشگاه دغدغه فعالیت علمی دارد و قصد انجام کارهای نمایشی را ندارد، ابتدا باید بودجه را در داخل کشور و برای حل مشکلات دانشجویان صرف کند و سپس، در صورت وجود منابع اضافی، به تأسیس شعب در خارج بپردازد. ممکن است پاسخ داده شود که دانشگاههایی مانند هاروارد نیز در کشورهای مختلف شعبه دارند، اما وقتی به مرکز اصلی آنها نگاه میکنیم، میبینیم که چنین مشکلاتی مانند کمبود خوابگاه یا کیفیت پایین غذا در آنجا وجود ندارد.
محمدی مجد در پایان گفت: در واقع، این دانشگاهها ابتدا نیازهای اساسی خود را تأمین کرده و سپس اقدام به گسترش بینالمللی میکنند، در حالی که دانشگاه تهران هنوز با مشکلات اساسی مواجه است اما همچنان به توسعه شعب خارجی میپردازد.
بنایی، کارشناسی اقتصاد گفت: برای ما مایهٔ ناراحتی است که به بهانهٔ حادثهای که در گذشته برای یکی از همدانشگاهیهای عزیزمان رخ داده، اینجا جمع شویم و صحبت کنیم. اما چارهای نیست؛ وظیفهٔ ماست که برای بهبود آینده و وضعیت دانشگاه گرد هم آییم، گفتوگو کنیم و نظراتمان را مطرح کنیم.
وی افزود: پس از آن حادثه، اتفاقات مختلفی در دانشگاه رخ داد. تجمعاتی برگزار شد و دانشجویان خواستههایشان را مطرح کردند، که این موضوع کاملاً طبیعی است. وقتی که هیچ گوش شنوایی برای پیگیری مطالبات وجود ندارد، نه از طریق نامه و نه از طریق تماس تلفنی، طبیعتاً دانشجویان دست به تجمع میزنند، فریاد میزنند و حقوقشان را مطالبه میکنند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: مطالبات صنفی بسیار زیاد است. همانطور که برادر عزیزمان اشاره کردند، این مطالبات از مسائل تغذیه و خوابگاه گرفته تا مهمترین وظیفهٔ دانشگاه، یعنی آموزش، گسترده است. دانشگاه تهران، بهعنوان دانشگاه مادر و سطح اول کشور، با مشکلات عدیدهای در حوزهٔ آموزش مواجه است. ما که در این دانشگاه تحصیل میکنیم، بهخوبی این مسائل را لمس میکنیم.
در ادامه؛ مهاجری، مدرس دانشگاه علم و فرهنگ و وکیل پایهیک دادگستری گفت: نوبت به ما، دانشجویان قدیمی، رسیده است که اندکی از درد دلهایمان بگوییم؛ دردهایی که سالهای نهچندان دور با آنها مواجه بودیم و تأسف اینجاست که همچنان هم با آنها دستوپنجه نرم میکنیم.
وی افزود: نکتهای که میخواهم به آن اشاره کنم این است که دانشجو فقط یک فرد نیست، بلکه یک نهاد پویا و تأثیرگذار است که منشأ تحولات گستردهای در نظام ما بوده است. وقتی به سراسر ایران نگاه میکنیم، میبینیم که دانشجو نیاز به صدا دارد، و برنامهای که ما از آن با عنوان «صدای دانشجو» یاد میکنیم، دقیقاً به همین دلیل است؛ زیرا هر حرکتی برای پیشروی، نیازمند رفع موانع است.
مهاجری گفت: در گفتوگوی امشب، یکی از این موانع میتواند بُعد امنیتی و انتظامی باشد. از یکسو، بحث تجمع دانشجویان پس از وقوع آن اتفاق مطرح است و از سوی دیگر، بهعنوان فردی که حقوق خوانده، باید بگویم که آنچه رخ داد، اقدامی مجرمانه از سوی دو فردی بود که درگیر فقر بودند. اما پرسش اساسی این است که آیا «امیرمحمد خالقی» را فقط دو نفر به قتل رساندند، یا اینکه یک وضعیت اجتماعی باعث این اتفاق شد؟
وی خاطرنشان کرد: در واقع، هر دو گروه قاتلان و مقتول قربانیان فقر بودند، اما مسیر آنها متفاوت بود. مقتول تصمیم گرفت که برای گریز از فقر، به سمت دانش و دانشگاه تهران حرکت کند. همانطور که خودش گفته بود: همهچیز از دور قشنگ است، حتی دانشجوی دانشگاه تهران بودن! اما گروه قاتلان، ناگزیر از تحمل فقر، به راهی دیگر کشیده شدند و این تلاقی تلخ، چنین حادثهای را رقم زد.
مهاجری در ادامه بیان کرد: در چنین شرایطی، بحث امنیت دانشگاه و دانشجویان موضوعی ضروری است که باید به آن پرداخته شود. از منظر حقوقی، وقتی نیروی انتظامی ادعا میکند که کیوسک امنیتی به درخواست خود دانشگاه برداشته شده، این حرف کاملاً اشتباه است. نیروی انتظامی یک نهاد مسلح است که فرماندهی آن تحت نظر مقام رهبری است و از دانشگاه دستور نمیگیرد که به خواست آن، کیوسک خود را جمع کند.
مهدی حسنلو، سرپرست اداره کل امور خوابگاههای دانشگاه گفت: ابتدا مجدداً این حادثه تلخ و دردناک را به جامعه دانشگاهی، دانشجویان عزیز و خانواده امیرمحمد خالقی تسلیت عرض میکنم. متأسفانه این اتفاق ناگوار رخ داد و بحث امنیت، موضوعی که بسیار مهم است، بار دیگر مورد توجه قرار میگیرد.
وی افزود: متأسفانه، حوادثی از این دست نهتنها در فضای دانشگاهی، بلکه در سطح شهر نیز رخ میدهد. ما بارها شاهد ویدئوهایی از کیفقاپی یا گوشی در بزرگراهها بودهایم. این حادثه نیز در حوالی مجتمع خوابگاهی دانشگاه رخ داد؛ جایی که متأسفانه، ممکن است برخی افراد بزهکار آن را محلی مناسب برای ارتکاب جرم ببینند. از سوی دیگر، بسیاری از دانشجویان وسایلی مانند لپتاپ و گوشی همراه دارند که آنها را در معرض خطر قرار میدهند.
سرپرست اداره کل امور خوابگاههای دانشگاه در ادامه بیان کرد: همان طور که برخی از دوستان اشاره میکنند، شرایط جامعه نیز میتواند در افزایش این جرائم متمرکز باشد. دانشگاه در سالهای اخیر بارها مکاتباتی در امنیت خیابانهای اطراف، ازجمله خیابان کارگر شمالی، خیابان جنت (پشت کوی دانشگاه) و معابر مرتبط با دانشکدههای فنی، انجام شده است. متأسفانه، بررسیهای ما نشان میدهد که در روز حادثه، پلیس در همان محدوده حضور داشته، اما به دلیل دریافت هشدار امنیتی، مأموریتی دیگر محل را ترک کرده است و این اتفاق ناگوار در همان زمان رخ داده است.
وی در ادامه گفت: این حادثه، همانطور که اشاره شد، پیشینهای از مشکلات امنیتی در این منطقه است که در مکاتباتهای مدیران دانشگاه و کوی دانشگاه نیز به آن اشاره شده است. امیدواریم با تدابیر که در نظر گرفته شده و برنامههایی که برای ارتقای امنیت در دست اجراست، دیگر چنین اتفاقاتی نباشند و این مسائل به حداقل یا حتی به صفر برسد.
حسنلو گفت: در روند قضایی، اطلاعاتی که در اختیار دارم این است که همانطور که شما هم اشاره کردید، سه شنبه گذشته، سارقین و قاتلین دستگیر شدند و در اختیار نیروی مدیریت قرار گرفتند. روز چهارشنبه، خانواده مرحوم امیرمحمد خالقی برای پیگیری روند قضایی به تهران آمدند و روز پنجشنبه، صحنه مدیریت نیروی انتظامی جرم را به تصویر کشید که گزارش تصویری آن نیز از اخبار تلویزیون پخش شد.
وی در پایان گفت: در حال حاضر، پرونده در دست بررسی است. ما همچنان با خانواده مرحوم در ارتباط هستیم و بعد از پیشرفت جدید در روند این پرونده با آنها در میان گذاشتن. حکم صادر نشده است، اما روند قضایی در حال پیگیری است و در مراحل اجرای خود قرار دارد.
محمدی مجد گفت: در خصوص دو اولویت اصلی، یعنی امنیت و سلامت، صحبتهایی مطرح شد. متأسفانه حادثهای که رخ داد، پیگیریهایی را که شاید پیش از این نیمهکاره یا مقطعی باقی میماندند، فعال کرد و باعث شد که این موضوع با عزم بیشتری در سطح وزارت علوم دنبال شود. البته من نمیتوانم از جانب وزارت علوم صحبت کنم، اما حداقل در اطراف دانشگاه تهران، برنامهریزیهای بسیار مدونی انجام شده است.
وی افزود: طبیعتاً در این راستا، کمیتهای تشکیل شده و در مکانهای مرتبط با دانشگاه تهران، کوی دانشگاه و سایر فضاهایی که در حوزهٔ اختیارات دانشگاه قرار دارد، اقداماتی صورت گرفته است. نخستین گام، هماهنگی با ادارهٔ برق بود تا هر معبری که در محدودهٔ شهری قرار دارد و نیاز به ترمیم یا تقویت نور دارد، اصلاح شود. در صورت نیاز، تیر چراغ برق اضافه شود، که این کار نیز انجام شده است. همچنین، در برخی فضاها که قبلاً تیر چراغ برق وجود داشت، اما نور کافی تأمین نمیشد، اصلاحات لازم انجام شد.
محمدی مجد بیان کرد: یکی دیگر از اقدامات مهم، نصب دوربینهای مدار بسته و امنیتی در فضاهای مرتبط با دانشگاه، ازجمله خوابگاههای سطح شهر و اطراف کوی دانشگاه است. امیدواریم این کار هرچه سریعتر به سرانجام برسد، چراکه چنین اقداماتی تأثیر بازدارندهٔ بالایی دارند.
وی در ادامه بیان کرد: موضوع دیگری که بررسی شد، وضعیت برخی از خوابگاههایی است که به دلیل کمبود فضای خوابگاهی در اطراف پردیس مرکزی دانشگاه، در خیابانهایی مانند ۱۶ آذر، قدس، پورسینا و دیگر مناطق اطراف شهر دانش واقع شدهاند. برخی از این خوابگاهها در ساختمانهایی مستقر هستند که در اصل کاربری مسکونی داشتهاند و صرفاً به دلیل کمبود فضا، بهعنوان خوابگاه موقت در نظر گرفته شدهاند. تمام این موارد، بهویژه از نظر امنیتی و وضعیت نورپردازی، مورد بررسی قرار گرفته و اصلاحات لازم در دست اقدام است.
مجد در ادامه گفت: در کنار همهٔ این اقدامات، خود دانشجویان نیز باید نسبت به مسائل امنیتی آگاه باشند. همانطور که در زندگی روزمره، افراد از حضور در محیطهای کمنور و خلوت در ساعات نامناسب پرهیز میکنند، دانشجویان نیز باید این ملاحظات را در نظر بگیرند. برای مثال، همانطور که یکی از دانشجویان اشاره کرد، برخی فضاها مانند پارکهای تاریک، که خارج از اختیارات مستقیم دانشگاه قرار دارند، ممکن است از نظر امنیتی ریسکپذیر باشند. در چنین شرایطی، آگاهیبخشی و اطلاعرسانی بین دانشجویان میتواند نقش مهمی در پیشگیری از وقوع حوادث داشته باشد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: هدف ما این است که با مجموعهٔ این تدابیر، امنیت دانشجویان را تا حد امکان افزایش دهیم و امیدواریم که دیگر شاهد چنین حوادث تلخی نباشیم.
سخن سردبیر: «در این برنامه قصد داریم به یکی از دغدغههای مهم دانشجویان بپردازیم؛ مسئلهای که همواره در زندگی خوابگاهی و دانشگاهی مطرح بوده است. از روزهایی که دانشجویان در میان شلوغی و فشارهای زندگی دانشجویی، خواستار داشتن فضایی امن، منظم و مناسب هستند، تا زمانی که مطالباتشان چه در قالب درخواستهای بهبود امکانات رفاهی و خوابگاهی و چه در حوزهٔ مسائل امنیتی از طریق شوراهای صنفی و تشکلهای دانشجویی به مسئولین ارائه میشود.
همانطور که میدانید، شرایط موجود در خوابگاههای دانشگاههای تهران و سایر شهرهای بزرگ، چالشهایی مانند کمبود امکانات و نگرانیهای امنیتی در محیطهای اطراف خوابگاهها را به همراه دارد. این دغدغهها نهتنها بر کیفیت زندگی روزمرهٔ دانشجویان تأثیر میگذارد، بلکه در درازمدت میتواند پیامدهای جدیتری نیز داشته باشد. نمونهٔ دردناک این موضوع، حادثهای است که منجر به از دست دادن یکی از دانشجویان عزیزمان شد؛ حادثهای که ضعفهای موجود در سیستمهای نظارتی و رفاهی را آشکار کرد.
اما مسئله تنها به بیان مشکلات محدود نمیشود. پرسش اساسی این است که مسئولین و نهادهای مربوطه چگونه به این مطالبات پاسخ دادهاند؟ در طی سالهای گذشته، شوراهای صنفی و تشکلهای دانشجویی بارها درخواستهای خود را به مسئولین اعلام کردهاند، اما چند درصد از این درخواستها به واقعیت تبدیل شدهاند؟
پاسخگویی شفاف و مؤثر یکی از ارکان اصلی اعتمادسازی میان دانشجویان و مسئولین دانشگاهی و دولتی است. دانشجویانی که انتظار خوابگاههای ایمن، خدمات رفاهی مناسب و امکانات بهداشتی و آموزشی استاندارد را دارند، نیازمند پاسخگویی سریع و دقیق هستند. تنها در این صورت است که میتوان از وقوع فجایع پیشبینینشده جلوگیری کرد.
در همین راستا، باید نگاهی به آینده داشت و بررسی کرد که چگونه میتوان با برنامهریزی دقیق و پیشبینی نیازهای آینده، امنیت، سلامت و کیفیت زندگی دانشجویان را بهبود بخشید. چه اقداماتی میتواند از بروز حوادث مشابه جلوگیری کند؟ چه سرمایهگذاریهایی در زیرساختهای رفاهی، آموزشی و امنیتی لازم است؟ این پرسشها زمینهای برای بحث و تبادلنظر میان مسئولان، دانشجویان و کارشناسان فراهم میکند تا راهکارهای عملی و اثربخش ارائه شود.
امیدواریم که با طرح این مسائل و گفتوگو پیرامون آنها، بتوانیم نگاهی نو به آینده داشته باشیم آیندهای که در آن، هر دانشجو بتواند در فضایی مطمئن و دلگرم به تحصیل و رشد بپردازد.»
رمضان رحیمی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفت: در برنامه هفتم توسعه، یکی از مسائل مهم، افزایش پذیرش دانشجویان خارجی و همچنین افزایش ظرفیت برخی رشتههای موردنیاز کشور، بهویژه در حوزهٔ پزشکی است. این موضوع در برنامههای کلان آموزش عالی کشور قرار گرفته و قرار است سهم این دانشجویان در دانشگاهها افزایش یابد.
وی افزود: با اینحال، وزیر علوم نیز بارها تأکید کرده که فضای آموزشی و خوابگاهی موجود، بهویژه در کلانشهرها، با محدودیتهای جدی مواجه است؛ درحالیکه شاید در شهرهای کوچک این مشکل کمتر باشد، اما در شهرهای بزرگ، ظرفیت خوابگاههای دانشجویی فراتر از حد استاندارد است. خوابگاههای متأهلی نیز مشکلاتی دارند که در کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس مطرح شده است. علاوه بر این، فرسودگی برخی فضاهای آموزشی، کتابخانهها و خوابگاهها نیز یکی از چالشهای جدی دانشگاهها به شمار میآید.
رحیمی خاطر نشان کرد: برای بهبود شرایط دانشگاهها، یکی از سیاستهای در دست اجرا، تجمیع واحدهای دانشگاهی و استفاده از مولدسازی داراییهای دولتی است. این موضوع در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس مطرح شده و نمایندگان نیز از این سیاست استقبال کردهاند. امیدواریم در آیندهٔ نزدیک، این طرحها بهصورت مستند و منسجم ارائه شوند و با همکاری نمایندگان مجلس، به مرحلهٔ اجرا برسند. همچنین، مطالبات دانشجویان، مسئلهای بهحق است و مجلس و دولت هر دو وظیفه دارند که بر روند اجرای این سیاستها نظارت کنند و شرایط بهتری را برای دانشجویان در سراسر کشور فراهم آورند.
وی افزود: آمارها نشان میدهد که در حال حاضر، حدود ۲۴۰۰ واحد دانشگاهی در ایران وجود دارد که تقریباً برابر با تعداد دانشگاههای کشور چین است، درحالیکه جمعیت چین چندین برابر ایران است و مشکل اصلی اینجاست که بسیاری از این دانشگاهها به دلیل کاهش تعداد دانشجویان، عملاً با ظرفیت خالی اداره میشوند. برای مثال، دانشگاهی که در گذشته ۷ تا ۸ هزار دانشجو داشته، اکنون ممکن است با کمتر از ۱۰۰۰ دانشجوفعالیت کند.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفت: ساعات موظف اساتید هیئتعلمی پر نشود و برخی دانشگاهها در یک منطقه، اساتید مازاد در یک رشته داشته باشند، درحالیکه دانشگاه مجاور نیازمند همان تخصص باشد؛ در برخی موارد، بهجای استفادهٔ بهینه از ظرفیت موجود، اساتید در دانشگاههای همجوار بهصورت حقالتدریس مشغول به کار میشوند، درحالیکه دانشگاه اصلی خودشان ظرفیت بلااستفاده دارد.
رحیمی گفت: خدمات مالی دانشگاهها که صددرصد وابسته به بودجه دولتی باشد، با مشکلاتی مواجه است. متأسفانه، دولت نمیتواند تمام بودجه مورد نیاز دانشگاهها را تامین کند. بهترین راه حل، ایجاد ارتباط بین دانشگاهها و صنایع است. دانشگاهها میتوانند با انجام پروژههای پژوهشی و همکاری با صنایع، بخشی از هزینههای خود را انجام دهند.
وی افزود: علاوه بر این، طرح مولدسازی نیز میتواند به کمک مالی دانشگاهها کمک کند. بر اساس این طرح، املاک و ساختمانهای مازاد دانشگاهها در سراسر کشور فروخته شده و از آن حاصل می شود، صرف ساخت و ساز و توسعه زیرساختهای دیگر دانشگاه ها می شود.
رحیمی گفت: در مورد اجاره اماکن دانشگاهی، این روش تنها میتواند بخش کوچکی از نیازهای مالی دانشگاهها را کند. پیشنهاد ما این است که دانشگاهها و مدارس، بخشهایی از املاک خود را که قابلیت تجاریسازی دارند، به واحدهای تجاری تبدیل و واگذار میکنند. به عنوان مثال، میتوان در حاشیه خیابانهای اطراف دانشگاهها، مغازههایی ساخت و اجاره داد. این روش در برخی از مدارس و دانشگاههای کشور با موفقیت اجرا شده است.
وی درادامه بیان کرد: همچنین، برخی از دانشگاهها با ارائه بخشهایی از خدمات خود مانند تایپ و تکثیر به بخش خصوصی، درآمدزایی میکنند. اما این روشها تنها بخش اندکی از نیازهای مالی دانشگاهها را میکنند.در وضعیت حقوق و اعضای هیئت علمی، ما باید تصمیم بگیریم که این موضوع مورد توجه قرار گیرد. پایین بودن حقوق اساتید، یکی از راه های مهاجرت آن ها است و ما در تلاش هستیم تا با منابع مالی، این مشکل را حل کنیم.
رحیمی در پایان گفت: در پایان، میخواهم به همکاری با صنایع در حین تحصیل اشاره کنم؛ این ایده بسیار خوبی است و ما در مدارس نیز دانشآموزان را در کنار تحصیل میکنیم. این امر به دانشجویان کمک می کند تا دانش و مهارت های خود را در محیط واقعی به کار گیرندگان. ایجاد پارکهای علم و فناوری در کنار دانشگاهها نیز یکی دیگر از راهکارهای تقویت کننده ارتباط بین دانشگاه و صنعت است. به عنوان مثال، پارک علم و فناوری که در کنار دانشگاه صنعتی اصفهان واقع شده است، ارتباط بسیار خوبی بین دانشجویان و شرکتهای دانشبنیان ایجاد کرده است.
برنامه «صدای دانشجو» این هفته نشان داد که مسائل صنفی و امنیتی دانشگاهها، یکی از مهمترین دغدغههای دانشجویان است؛ از کیفیت پایین خوابگاه ها و تغذیه گرفته شده است مشکلات و آموزشی نبود امنیت کافی در محیطهای دانشجویی، پاسخگویی نظارت و اجرای راهکارهای عملی است.