افزایش قاچاق کالا؛ زنگ خطری برای تعطیلی واحدهای تولیدی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، ندا زارعی: موضوع قاچاق کالا که اخیرا مورد توجه قرار گرفته است، در دیدار آخر مقام معظم رهبری با مسئولان نظام نیز به صورت جدی مطرح شد. به این صورت که «یکی از مشکلات واقعی اقتصاد ما، مسئله‌ی قاچاق است؛ قاچاق دوسویه. یک چیز‌هایی از اینجا قاچاق می‌شود به بیرون که صد درصد به ضرر کشور است، یک چیز‌هایی [هم] واردات و صادراتاز بیرون قاچاق می‌شود به داخل که صد درصد به ضرر کشور است.»

قاچاق کالا به صورت واردات و یا صادرات، یکی از معضل‌های اقتصادی محسوب می‌شود که اگر از آن جلوگیری نشود، امکان تشدید و سرایت به حوزه‌های دیگر نیز وجود دارد. به عنوان مثال جلوگیری از قاچاق سوخت، آن هم در شرایطی که کشور در سال‌های درگیر ناترازی بوده، برای تامین نیاز داخلی با مشکل مواجه شده و به واردات این حامل انرژی روی آورده است، می‌تواند نیاز‌های داخلی را تامین کند و کشور را از واردات این کالا بی‌نیاز کند.

اواسط دی‌ماه سال جاری بود که محمد بهرامی نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس درباره حجم قاچاق سوخت از کشور گفت: علاوه بر قاچاق روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین، روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر از دیگر فرآورده‌های نفتی از جمله گازوئیل نیز از کشور خارج می‌شود.

همچنین مسعود پزشکیان رئیس جمهور نیز در جلسه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، با بیان این که روال موجود باعث وقوع قاچاق روزانه چند ده میلیون لیتر سوخت شده است، اظهار کرد: برای بنده نه حتی به عنوان رئیس جمهور، بلکه به عنوان یک شهروندی ایرانی نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست که بگویند از چرخه‌ای که تولید و توزیع آن در دست خود ماست، روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق می‌شود!

این در صورتی است که ناترای بنزین در کشور حدود ۱۵ میلیون لیتر در روز است. یعنی با جلوگیری از قاچاق این کالا و حفظ آن در داخل کشور برای تامین بنزین دیگر نیازی به واردات نخواهیم داشت.

قاچاق کالا، چه به صورت واردات و چه به صورت صادرات، پیامد‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی نیز به همراه دارد که به طور جدی در کشور‌ها اثرگذار است. از جمله بیامد‌های این اتفاق می‌توان به آسیب به تولید داخلی و اشتغال، کاهش درآمد‌های دولت، اختلال در بازار و رقابت ناعادلانه، تقویت اقتصاد غیررسمی، ایجاد بحران‌های اجتماعی، تضعیف بخش‌های مولد اقتصادی، آسیب به امنیت ملی و تقویت فساد اشاره کرد.

قاچاق کالا با واردات غیرقانونی کالا‌های خارجی به بازار داخلی، آسیب شدیدی به تولیدات داخلی می‌زند. کالا‌های قاچاق به دلیل نداشتن عوارض گمرکی و قیمت‌های پایین‌تر، می‌توانند جایگزین کالا‌های تولید داخل شوند. این روند باعث کاهش تقاضا برای تولیدات داخلی و در نهایت تعطیلی واحد‌های تولیدی و کاهش اشتغال می‌شود.

علاوه بر این، قاچاق کالا باعث می‌شود که دولت نتواند از واردات کالاها، عوارض و مالیات‌های مربوطه را دریافت کند. این کاهش درآمد‌های مالیاتی، بر توسعه زیرساخت‌ها و ارائه خدمات عمومی تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین این درآمد‌ها که به صورت قانونی باید در بودجه دولتی وارد شود، از دست می‌رود و از رشد اقتصادی کشور جلوگیری می‌کند.

تقویت بخش‌های غیررسمی و زیرزمینی اقتصاد نیز یکی دیگر از بیامد‌های این اتفاق محسوب می‌شود. قاچاق کالا باعث می‌شود که بخش‌هایی از اقتصاد تحت نظارت دولت قرار نگیرند. این بخش‌ها ممکن است در زمینه‌های مختلف مانند کار غیررسمی، پول‌شویی و فساد فعالیت داشته باشند که در بلندمدت به ناپایداری اقتصادی و اجتماعی منجر می‌شود. همچنین در مواردی که قاچاق کالا شامل کالا‌های حساس یا استراتژیک باشد این پدیده می‌تواند تهدیدی برای امنیت ملی ایجاد کند.

قاچاق کالا معمولاً با فساد اداری، فساد گمرکی و نقض قوانین همراه است. افراد و سازمان‌هایی که در فرآیند قاچاق دخیل هستند، برای تسهیل این فرایند‌ها نیاز به رشوه‌دادن و نفوذ دارند که باعث گسترش فساد در بخش‌های مختلف دولت و جامعه می‌شود.

به صورت کلی، قاچاق کالا به عنوان یک مشکل پیچیده و چند بعدی می‌تواند بر بسیاری از جنبه‌های زندگی اجتماعی و اقتصادی تأثیر منفی بگذارد. برای مقابله با این پدیده نیاز به یک رویکرد همه‌جانبه و هماهنگ از سوی دولت، نهاد‌های خصوصی و عمومی و جامعه وجود دارد تا ضمن جلوگیری از آسیب‌های آن، سلامت اقتصادی و اجتماعی کشور نیز حفظ شود.