کمبود تختهای اقامتی مهمترین چالش صنعت گردشگری قم/لزوم تعامل دولت و بخش خصوصی برای ارتقا وضعیت گردشگری
به گزارش خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو، مهدی حاجیلو: استان قم به عنوان یکی از قطبهای مذهبی و تاریخی کشور، همواره توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است. وجود حرم مطهر حضرت معصومه (س)، مسجد جمکران و دیگر جاذبههای فرهنگی و دینی، این استان را به یک مقصد مهم گردشگری تبدیل کرده است.
اما باوجود این ظرفیتهای فراوان، صنعت گردشگری در قم همچنان با چالشهایی روبهرو است که مانع از توسعه و شکوفایی این صنعت در این استان میشود.
یکی از مشکلات اساسی که صنعت گردشگری قم همواره با آن مواجه بوده، کمبود زیرساختهای اقامتی مناسب است. با توجه به تعداد زیاد زائران و گردشگران مذهبی که هر ساله به این استان سفر میکنند، کمبود هتلها و مراکز اقامتی یکی از دغدغههای مهم در این زمینه به شمار میرود.
این موضوع باعث شده مدت حضور گردشگران در قم به زیر ۱۰ ساعت کاهش یابد و همین موضوع میتواند تأثیر منفی بر تجربه گردشگری آنها بگذارد.
چالش دیگر در صنعت گردشگری قم، نبود برنامهریزی جامع و هماهنگ برای توسعه این صنعت است. در بسیاری از موارد، نبود استراتژیهای بلندمدت و هماهنگی میان نهادهای مختلف از جمله شهرداری، سازمان میراث فرهنگی و بخش خصوصی، باعث شده است که فرصتهای رشد و توسعه در این حوزه به درستی بهرهبرداری نشود. همچنین، بسیاری از مناطق گردشگری استان قم به زیرساختهای مناسب مانند حملونقل عمومی و خدمات جانبی نیاز دارند که تا کنون در حد مطلوب توسعه نیافتهاند.
مشکلات و چالشهای حوزه گردشگری در قم باعث شد گزارشی در این خصوص تهیه شود که در ادامه میخوانید:
سیدجواد جلالی نژاد نائب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی استان قم و مسئول انجمن صنفی مجتمعهای گردشگری و واحدهای پذیرایی بین راهی استان قم درخصوص مشکلات و معضلات صنعت گردشگری استان با خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو به گفتوگو نشست.
دانشجو: با سلام؛ به نظر شما چرا تعداد تختهای مسافری در قم نسبت به سایر استانها کمتر است؟
بزرگترین مشکل در وجود تختهای غیر مجاز که مشکل بسیاری را به وجود آورده است و چهره گردشگری قم را نازیبا کرده است؛ همین مشکل است که به تدریج باید آنها حذف شوند و با جذب سرمایهگذار واحدهای اقامتی که در شأن قم باشند ایجاد شود.
دانشجو: آیا زیرساختهای اقامتی، تفریحی یا خدماتی در قم برای جذب گردشگران کافی است؟
خیر زیرساختها کافی نیستند؛ یکی از عوامل ماندگاری کمپ در قم به همین دلیل است. ما با دو مشکل مواجه هستیم یکی اینکه مراکز کافی نیستند و دیگری اینکه ظرفیتهایی که در بعد تفریحی الان موجود است ناشناختهاند.
سعی داریم هر سال در نمایشگاه بینالمللی گردشگری تهران که بزرگترین گردهمایی فعالین گردشگری است؛ ظرفیتهای ناشناخته قم را معرفی کنیم و این مورد یکی از خلاءهایی است که ما با آن مواجه هستیم؛ بنابراین باید ظرفیتهای موجود معرفی بشوند و ظرفیتهایی که در کنار اینها ایجاد میشوند و توسعه پیدا میکنند هم به تدریج آن مشکل را حل میکنند.
گردشگر برای برنامهریزی مقصد خود سرچ میکند که در مقصد چه ظرفیتهایی وجود دارد و چقدر میتواند برای آن وقت بگذارد و ماندگاری داشته باشد و خود را سرگرم کند و از ظرفیتهای آنجا استفاده بکند؛ لذا هر چقدر این ظرفیتها بیشتر معرفی شوند که گردشگر از مبدا اینها را بشناسد و برای آن برنامهریزی کند، مسلماً اقامت ارتقا پیدا میکند.
گردشگر در خصوص اقامت نمیآید بگوید در این شهر میخواهم بروم هتل اقامت کنم، همیشه برنامهریزیاش برای ظرفیتهای تفریحی، تاریخی و شهرهایی که زیارتی هستند در وهله اول زیارتی است که برای آنها برنامهریزی میکند و در کنارش خدماتش را انتخاب میکند؛ لذا ما هر چقدر ظرفیتهای تفریحیمان ارتقا پیدا کند و گردشگر آنها را بشناسد و برایش برنامهریزی کند؛ بدیهی است که اقامت ما هم ارتقا پیدا خواهد کرد.
دانشجو: بخش خصوصی چگونه میتواند به توسعه این امکانات کمک کند؟
بخش خصوصی در این موضوع باید اقناع شود که این حوزه ثبات دارد، یک ثباتی در بیزینسش و در این اقتصادی که انتخاب کرده باشد که میتواند بیاید اینجا سرمایهگذاری کند؛ بنابراین اگر سرمایهگذار بخش خصوصی بداند که سرمایهگذاری در این حوزه ثبات اقتصادی دارد و هیچ اتفاقی برایش نمیافتد، سرمایه گذاری میکند.
دانشجو: آیا بخش خصوصی در قم از قوانین و سیاستهای دولتی در زمینه گردشگری راضی است؟
بخش خصوصی و تشکلها باید بازو و موتور متحرک دولت باشند و همینطور بالعکس دولت هم باید بازو و موتور محرک آن باشند و هر زمانی که این دو قشر یعنی دولت و بخش خصوصی؛ با رفتار صادقانه و اعتماد دو طرفه و دوجانبه، یکدیگر را تکمیل کنند؛ اتفاقهای خوبی خواهد افتاد.
دانشجو: چه نوع تسهیلات یا حمایتهایی از سوی دولت میتواند به رشد گردشگری در قم کمک کند؟
تسهیلات با نرخ پایین، مشوقهای مالیاتی، عوارض، ایجاد ظرفیتهای تفریحی و موضوعات مختلف میتواند جذابیت داشته باشد که سرمایهگذار رغبت پیدا کند و ورود پیدا کند به این حوزه وارد شود.
دانشجو: چه اقداماتی باید انجام شود تا گردشگری در قم با حفظ هویت فرهنگی و تاریخی، پایدار و جذاب باقی بماند؟
برای حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی در وهله اول آموزش جامعه محلی است. خیلی از شهرهایی که در گردشگری موفق هستند عرق زیاد به فرهنگ و آداب و رسوم تاریخ خود دارند و هر جایی که بروند با لحنی که مشخص است که اینها نسبت به این موضوع عرق دارند با یکدیگر صحبت میکنند و اگر جامعه محلی اینطور تعصبی داشته باشند مطمئنا هویتها، تاریخ و فرهنگ آن ماندگار میمانند و از آن حفاظت میشود.
همچنین هر موقع نیز بخش خصوصی و جامعه محلی از آن انتفاع داشته باشند یعنی بدانند که این فرهنگ، تاریخ و جذابیتهای آداب و رسومشان انتفاع برای شهرشان دارد حتماً از آن حفاظت میکنند و این موضوع باعث میشود یک اقتصاد پایدار داشته باشند.
دانشجو: چالشهای بخش خصوصی در جذب گردشگران بینالمللی به قم چه هستند؟
چالشهای بخش خصوصی برای جذب گردشگران بینالمللی اتفاقهای منطقهای است. به عبارت دیگر امنیت مهمترین مولفه گردشگری است و هرجا که امنیت باشد گردشگر آن میتواند توسعه پیدا کند و عدم امنیت گردشگری را زمین گیر میکند و ما الان دچار این مشکلات هستیم و به همین دلایل برای جذب گردشگران بینالمللی دچار چالش بزرگ هستیم که ان شاءالله با تدبیر و مدیریت مسئولین این موضوع حل شود و گردشگری رونق پیدا کند و توسعه پایدار داشته باشد.
دانشجو: با توجه به ویژگیهای مذهبی و تاریخی قم، چطور میتوان بخش خصوصی را در جذب گردشگران مذهبی و تاریخی بیشتر فعال کرد؟
خش خصوصی در هر موضوعی باید انتفاع خودش را ببیند و اگر ساز و کاری ایجاد شود که بخش خصوصی با جذب گردشگر با هر رویکردی که هست اعم از تاریخی، تفریحی و فرهنگی بداند که با آن درآمد دارد میتواند و با آن منتفع میشود، حتماً فعال میشود.
به عبارت دیگر بخش خصوصی انتفاعش باعث میشود که کارش را خوب انجام دهد و این ذاتاً برای بخش خصوصی است که اینطور فعالیت میکند و این مهمترین اتفاقی است که میافتد و میتواند باعث رونق اقتصادی شهر شود.
دانشجو: مهمترین چالشها و موانع در برابر بخش خصوصی برای سرمایهگذاری در گردشگری قم چیست؟
مهمترین چالشها و موانع در برابر بخش خصوصی برای سرمایهگذاری در گردشگری قم اینکه است که سرمایهگذار در مسیر اخذ مجوز و استعلامها رها میشود؛ پس دولت باید سرمایهگذار را همراهی کند، چون در دستاندازهایی که دستگاههای مختلف برای جواب استعلامات با مقرراتهای دست و پا گیر و اعمال سلیقههای متفاوت ایجاد میکنند؛ مواجه میشود و این مورد باعث شده سرمایه گذار وسط راه ترجیح بدهد این فرایند را رها کند؛ بنابراین برای گرفتن مجوزها در این مسیر از ابتدا تا انتهای آن دولت باید سرمایهگذار را همراهی کند.
بخش دیگر این چالشها به دلیل عدم وجود مشوقها و عدم تسهیلات ارزان است و هر چقدر این حوزه جذابیت داشته باشد سرمایهگذار بیشتر رغبت میکند که ورود پیدا کند که متاسفانه در سالهای اخیر تسهیلات ارزان و هم مشوقها به تدریج دارد از بین میرود.
در ادامه این گزارش حجتالاسلام عباسعلی باباگل زاده سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قم به گفتوگو با خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو پرداخت.
دانشجو: با سلام؛ درحال حاضر چند مراکز اقامتی در سطح استان داریم؟
با سلام خدمت مخاطبین خبرگزاری دانشجو. در حال حاضر حدود ۳۵۰ مرکز اقامتی در استان قم داریم که شامل حدود ۷۰ هتل و هتل آپارتمان، حدود ۸۰ مهمانپذیر و حدود ۲۰۰ خانه مسافر میشود.
ظرفیت اسکان شبانه در سطح استان قم با استفاده از ظرفیتهای گوناگون دستگاهها حدود ۸۴هزار نفر است.
تعداد تختهای این مراکز اقامتی ۱۴هزار و ۴۳۴ تخت است که به تفکیک ۳هزار و ۳۹۳ تخت در هتلها، یکهزار و ۴۲۶ تخت در هتلآپارتمانها، ۴هزار و ۱۱۵ تخت در مهمانپذیرها و ۵هزار و ۵۰۰ تخت در خانهمسافرها داریم.
دانشجو: چند پروژه گردشگری در استان در دست ساخت قرار گرفته است؟
در حال حاضر بیش از ۶۰ طرح گردشگری در سطح استان قم توسط بخش خصوصی با اعتباری بیش از ۱۲ همت با اشتغالزایی ۳۲۰۰ نفر، از جمله سه هتل پنجستاره در دست ساخت است.
دانشجو: باتوجه به اهمیت صنعت گردشگری در اقتصاد کشور؛ میزان اشتغال ایجاد شده در این حوزه در استان چه میزان است؟
بالغ بر ۱۳۰۰ نفر اشتغال در سامانه «رصد و پایش اقتصادی» ثبت شده است که از این تعداد ۳۰۰ نفر دارای مدرک کارشناسی هستند.
دانشجو: قم رتبه چندم را در کشور دارد؟
قم مسیر مواصلاتی ۱۷ استان کشور است و در طول سال بر اساس نظرات کارشناسان بیش از ۲۵ میلیون زائر به این استان سفر میکنند و این یک ظرفیت عظیمی است که باید از آن به نحو شایستهای استفاده کنیم.
حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) همچون نگینی در شهر مقدس قم میدرخشد و زائران و مسافرانی که به این شهر سفر میکنند، علاوه بر زیارت بارگاه ملکوتی کریمه اهل بیت (ع) به مسجد مقدس جمکران نیز مشرف میشوند.
باتوجه به این تفاسیر استان قم در بحث گردشگری مذهبی و زیارتی به همراه استانهای خراسان رضوی و فارس جزو سه استان اول کشور هستند.
دانشجو: وضعیت کیفیت مراکز اقامتی سطح استان در حال حاضر چگونه است؟
براساس آخرین ارزیابی که داشتیم ۹۰ درصد واحدهای اقامتی مهمانپذیر و هتل در استان قم دارای استاندارد و گواهی نامه خدمات کیفیت هستند.
دانشجو: باتوجه به زائر پذیر بودن شهر قم، برای مناسبتهای مختلف چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
با عنایت به جلسات کارشناسی و تشکیل ستادهای خدمات سفر در استان در مناسبتهای مختلف تمام ظرفیت اسکان استان از جمله آموزش و پرورش، اداره کل ورزش و جوانان، تاسیسات گردشگری، ظرفیت شهرداری ها، هلال احمر، اداره کل اوقاف و اسکان حرم مطهر و مسجد مقدس جمکران ساماندهی و در اختیار زائران و مسافران در این ایام قرار میگیرد.
دولت نگاه جدی بر فراهمسازی زیرساختها برای جذب سرمایهگذار در صنعت گردشگری داشته باشد
در نهایت، وضعیت صنعت گردشگری قم بهویژه در زمینه اقامتگاهها نیازمند توجه و اصلاحات جدی است. یکی از اصلیترین مشکلات این صنعت کمبود تختهای اقامتی است که بهویژه در ایام پیک گردشگری، همچون ایام تعطیلات و مناسبتهای مذهبی، موجب عدم توانایی در پذیرش مسافران میشود. این کمبود تختها بهطور مستقیم بر جذب گردشگر و افزایش درآمدهای ناشی از صنعت گردشگری تأثیر منفی میگذارد.
یکی دیگر از چالشهای اساسی، عدم حمایت کافی دولت از سرمایهگذاران در بخش گردشگری است. بستههای تشویقی و حمایتهای مالی که میتوانند محرکی برای توسعه و بهبود زیرساختهای اقامتی در استان باشند، بهویژه در این سالها، وجود نداشته است. در نتیجه، سرمایهگذاران و کارآفرینان تمایل کمتری به ورود به این صنعت دارند و این امر موجب میشود که ظرفیتهای اقامتی توسعه نیافته و نیازهای روزافزون گردشگران برطرف نشود.
نظارت ضعیف بر واحدهای اقامتی نیز یکی دیگر از معضلات موجود است. در بسیاری از موارد، این واحدها بدون رعایت استانداردهای لازم و ارائه خدمات مناسب به مسافران فعالیت میکنند. این وضعیت باعث کاهش کیفیت خدمات و در نتیجه نارضایتی گردشگران میشود. نظارت دقیق و مؤثر بر عملکرد واحدهای اقامتی میتواند به بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مسافران کمک کند.
از طرفی دیگر اقامتگاههای غیرمجاز یکی دیگر از مشکلات جدی این صنعت است. فعالیت این واحدها نهتنها بر امنیت و راحتی مسافران تأثیر منفی میگذارد، بلکه باعث ایجاد رقابت ناعادلانه با واحدهای مجاز میشود که در نهایت به کاهش کیفیت کلی خدمات در صنعت گردشگری قم منتهی میشود.
در مجموع، بهمنظور حل مشکلات صنعت گردشگری قم، نیاز است که اقدامات جدی در زمینه افزایش حمایتهای دولتی از سرمایهگذاران، بهبود نظارت بر واحدهای اقامتی، و مبارزه با اقامتگاههای غیرمجاز انجام شود. همچنین توجه به توسعه زیرساختهای اقامتی و ارائه تسهیلات مالی میتواند شرایط را برای جذب گردشگران و رونق این صنعت در قم فراهم کند.