دهه ۶۰؛ وقتی که زندگی شیرین بود

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، دهه ۶۰ در سال‌های اخیر به یکی از نمادهای نوستالژی و خاطره‌بازی در میان مردم و به ویژه کسانی که سن و سال‌شان از عدد ۴۰ عبور کرده تبدیل شده است و فیلم‌ها و سریال‌های به نسبت پرشماری با محوريت حال و هوا و مناسبات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی برقرار در این دهه ساخته شده که عمدتا با استقبال مخاطبان همراه بوده است. نکته قابل تامل و ذکر در پرداخت به دهه ۶۰، تفاوت و تمایز نگاه و زاویه دید سینما و تلویزیون در پرداخت به این دهه خاطره‌انگیز است. آن‌چه که تا امروز در اغلب فیلم‌های سینمایی دیده‌ایم، مانور بر روی محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی و تنگناهای اقتصادی دهه ۶۰ است؛ به این معنی که فیلم‌های سینمایی در عین حال که از جذابیت‌های بصری و نوستالژیک این دهه بهره برده‌اند، مشکلات و نارسایی‌های آن را نیز برجسته کرده‌اند، بدون آن‌که شرایط خاص کشور و واقعیت‌های موجود در آن مقطع را درنظر بگیرند و بازتاب دهند. در تلویزیون اما، در بر روی پاشنه‌ دیگری چرخیده و سیاست و رویکردی متفاوت در دستور کار بوده است. 

بیش‌وکم همه سریال‌هایی که قصه‌شان در دهه ۶۰ می‌گذرد، نکات مثبت و امتیازات این دهه را گل‌درشت کرده‌اند و با پرداخت به مناسبات حاکم بر آن از جمله جنگ تحمیلی، تهدید دشمنان، فتنه منافقین، تحریم‌های نظامی، مشکلات اقتصادی و ... تصویری واقعی و ملموس را از آن دوران به تصویر کشیده‌اند و البته بر روی نقاط قوت این دهه از جمله همدلی و همبستگی میان مردم دست گذاشته‌اند.

این سیاست و بینش اصولی و منطقی در ساخت سریال «قول مردونه» که این شب‌ها در حال پخش از شبکه سوم سیما است نیز لحاظ شده و در عین حال که نگاهی طنزآمیز به اتفاقات و دغدغه‌های برقرار در دهه ۶۰ دارد، رویکردی حقیقی و منصفانه را در پرداخت به سبک زندگی حاکم در آن دوران در پیش گرفته است.

سریال قول مردونه یک کمدی اجتماعی است که کوشیده تا زندگی قهرمان اصلی‌اش و اتفاقات رخ داده در حول و حوش آن را در بستر دهه ۶۰ و فضای حاکم بر آن روایت کند و از جاذبه‌های نوستالژیک این دهه برای غنای محتوایی و تصویری خود بهره ببرد. قصه سریال در پسِ روایت داستان جوانی به نام احد که دل در گرو عشق دختر خانه‌اش نازی (نازیلا) دارد و اتفاقات متاثر از این رابطه در خانواده‌ها، به سبک زندگی و مناسبات فرهنگی و اجتماعی حاکم در دهه ۶۰ نیز می‌پردازد و می‌کوشد مخاطبانی که این دهه را درک نکرده‌اند با مختصات و حال و هوای آن آشنا کند. احد که قصد شرکت در کنکور را دارد و آینده را فقط با دختر خاله‌اش می‌تواند تصور کند، خواسته و ناخواسته درگیر اتفاقاتی می‌شود که آینده او و قصه سریال را به سمت و سوی دیگری می‌برد. فیلمنامه به روش قابل قبولی توانسته قصه را به شکل جذابی به پیش ببرد و ریتم دهد و شخصیت‌پردازی کاراکترها هم تا حدودی به درستی صورت گرفته است. هرچند برخی از شخصیت‌ها از جمله کاراکتر شوهرخاله احد (با بازی سیروس میمنت) شکل و شمایل تیپیکال به خود گرفته است؛ کاراکتری که اتفاقا بخش عمده‌ای از بار طنز قصه بر دوش اوست و البته بسیاری از رفتارهایش اغراق آمیز، تکراری و کلیشه‌ای به نظر می‌رسد. شاید هم کارگردان و نویسنده سریال خواسته‌اند به عمد با تیپ‌سازی، لعاب کمیک به برخی از شخصیت‌های سریال بزنند که باید تا پایان سریال صبر کرد و آخر و عاقبت این کاراکترها و نقش‌آفرینی‌شان در قصه را به تماشا نشست.

نقطه قوت سریال قول مردونه اما در پرداخت به اِلمان‌هایی از دهه ۶۰ است که اتفاقا توانسته‌اند این دهه را به یکی از برهه‌های تاریخی جذاب و نوستالژیک برای نسلی از ایرانیان تبدیل کنند. همدلی و همبستگی برقرار میان مردم در دهه ۶۰ علیرغم نارسایی‌ها و چالش‌های زندگی در این دهه، اگر در تاریخ ایران بی‌نظیر نباشد کم‌نظیر است. مردم با وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی، حضوری پررنگ در جبهه‌ها و تقویت پشت جبهه داشتند و دست در دست و پشت به پشت، توانستند سرافرازانه از آن مقطع تاریخی بگذرند. از سوی دیگر، ساده‌زیستی و سادگی یکی از شاخصه‌های مهم زندگی در دهه ۶۰ است و مردم در آن دهه، با وجود برخی چالش‌ها دلخوش بودند به دل‌خوشی‌های کوچک و گویی فلسفه و جوهره زندگی را بهتر از نسل‌های پیش و پس از خود درک کرده بودند. به نظر می‌رسد سریال قول مردونه بر روی این نشانه‌ها و به ویژه همدلی و همبستگی میان مردم تمرکز ویژه داشته است. این سریال همچنین دیگر نشانه‌های سبک زندگی دهه ۶۰ از جمله ساده‌زیستی مردم را نیز مورد توجه قرار داده است.

کی دیگر از ویژگی‌های مثبت سریال قول مردونه انعکاس شور و اشتیاق نوجوانان و جوانان دهه شصتی برای حضور در جبهه‌های جنگ است. موضوعی که هرچند در سریال‌های دیگر (شاخص‌ترین‌شان بهترین تابستان من) هم به آن پرداخته شده است، اما همچنان جای کار دارد و بسیار بیشتر می‌توان از منظر دراماتیک بر روی این نکته تمرکز کرد. بسیاری از حماسه‌های ماندگار شکل گرفته در ۸ سال دفاع مقدس حاصل حضور و رشادت این نوجوانان و جوانان است.

در نهایت این‌که، دهه ۶۰ جذابیت نوستالژیک دارد و محملی است برای خاطره‌بازی اما فراموش نکنیم که این دهه همراه با مشکلات و چالش‌های فراوان هم برای مردم بوده است. مشقاتی که سریال قول مردونه کوشیده در ورای ماجراهای طنز و کمیک خود به آن‌ها نیز بپردازد.

قول مردونه به عنوان سریالی که از یک کارگردان تازه‌کار بهره گرفته و ترکیبی از بازیگران مجرب از جمله محمدرضا هدایتی، شهره سلطانی، محمد نادری، آشا محرابی، رویا میرعلمی و سیروس میمنت و هنرپیشه‌های جوان مانند باسط رضایی و مریم موسویان را با خود دارد، یک اثر نمایش آبرومند و مقبول است که می‌تواند با مخاطب تلویزیون ارتباط برقرار کند.

نویسنده:محسن محمدی کارشناس رسانه