معرفی هواپیمای مسافربری سوپر جت ۱۰۰ روسی/وقتی شرکت سوخو هواپیمای مسافربری می‌سازد!

به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ ، اولین هواپیمای مسافربری مهمی است که در دوران پس از فروپاشی شوروی در روسیه طراحی و ساخته شد. این پروژه که توسط بخش هواپیماهای غیرنظامی شرکت سوخو هدایت می‌شد، با هدف ورود مجدد روسیه به بازار رقابتی هواپیماهای منطقه‌ای و جایگزینی ناوگان فرسوده داخلی مانند Tu-134 و Yak-42 تعریف گردید. تحلیل مسیر توسعه، مشخصات فنی و چالش‌های عملیاتی این هواپیما، تصویری جامع از پیچیدگی‌های صنعت هوانوردی مدرن ارائه می‌دهد.

استراتژی توسعه: همکاری بین‌المللی برای ورود به بازار جهانی

برخلاف رویکرد خودکفایی محور دوران شوروی، استراتژی اولیه برای SSJ100 بر پایه همکاری گسترده بین‌المللی بنا شد. هدف از این رویکرد، کاهش ریسک‌های فنی، تسریع در فرآیند اخذ گواهینامه‌های صلاحیت پروازی بین‌المللی (به‌ویژه EASA و FAA) و افزایش جذابیت هواپیما برای مشتریان غیرروسی بود.

شرکای کلیدی و نقش آن‌ها در پروژه عبارت بودند از:

  پیشرانه (موتورها): شرکت PowerJet، که حاصل سرمایه‌گذاری مشترک 50/50 بین شرکت Safran Aircraft Engines فرانسه و NPO Saturn روسیه بود، مسئولیت توسعه و تولید موتور توربوفن مدرن SaM146 را بر عهده داشت. این موتور بر اساس استانداردهای غربی طراحی شد تا بهره‌وری سوخت و الزامات نویز را برآورده کند.

  اویونیک (Avionics): شرکت Thales فرانسه، مجموعه کامل اویونیک یکپارچه (Integrated Modular Avionics - IMA) را طراحی و تأمین کرد. این مجموعه شامل کاکپیت شیشه‌ای پیشرفته، کامپیوترهای مدیریت پرواز و سیستم‌های ناوبری بود.

  سیستم‌های کنترلی و حیاتی: شرکت آلمانی Liebherr-Aerospace مسئولیت طراحی و تأمین سیستم کنترل پرواز (Flight Control System) و سیستم‌های مدیریت هوا (Air Management Systems) را بر عهده گرفت.
  مشاوره و بازاریابی: شرکت بوئینگ به عنوان مشاور در زمینه‌های مدیریت پروژه، مهندسی و بازاریابی حضور داشت. همچنین، شرکت ایتالیایی Alenia Aermacchi (بخشی از گروه لئوناردو) به عنوان شریک استراتژیک، شرکت مشترک SuperJet International را برای بازاریابی، فروش و پشتیبانی در بازارهای غربی تأسیس کرد.

این رویکرد منجر به دریافت موفقیت‌آمیز گواهینامه از سازمان هواپیمایی روسیه (IAC) و آژانس ایمنی هوانوردی اروپا (EASA) در سال 2011 شد که یک دستاورد مهم برای پروژه بود.

مشخصات و ویژگی‌های فنی

SSJ100 به عنوان یک هواپیمای منطقه‌ای بهینه‌سازی شده برای مسیرهای کوتاه تا متوسط طراحی شده است.

نگاهی فنی به مشخصات فنی (نسخه SSJ100-95B):

 ظرفیت مسافر:  به نسبت چینش صندلی ها از بین 87 نفر تا 108 نفر متغیر است.
طول:   29.94 متر
فاصله دو سر بال:  27.80 متر
حداکثر وزن برخاست: (MTOW) 45,880 کیلوگرم (نسخه پایه)
موتورها: 2 \ PowerJet SaM146-1S76 turbofans
نیروی رانش هر موتور :76.84 کیلونیوتن

 
سرعت کروز اقتصادی:  0.78 ماخ (830 کیلومتر بر ساعت)
سقف پروازی :40,000 فوت (12,200 متر)
برد پروازی (با بار استاندارد):  3,048 کیلومتر (نسخه پایه) / 4,578 کیلومتر (نسخه LR)

نوآوری‌های طراحی:

  کابین خلبان: مجهز به سیستم پرواز با سیم (Fly-By-Wire) با معماری دیجیتال کامل. کنترل هواپیما از طریق ساید-استیک‌های فعال (Active Side-sticks) انجام می‌شود که بازخورد نیرویی را به خلبانان منتقل می‌کند. مجموعه اویونیک ماژولار Thales بر پایه پنج نمایشگر LCD چندمنظوره، مدیریت متمرکز سیستم‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد.
  آیرودینامیک و سازه: طراحی بال از پروفیل ایرفویل سوپرکریتیکال (Supercritical Airfoil) بهره می‌برد که برای کاهش نیروی پسا (Drag) در سرعت‌های ترانسونیک بهینه شده است. این امر به بهبود بهره‌وری سوخت کمک می‌کند. قطر بدنه 3.24 متری آن، امکان چیدمان صندلی 2+3 را با عرض صندلی و راهروی مناسب فراهم می‌کند که از نظر راحتی مسافر، یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود.

  مشکلات پشتیبانی پس از فروش: یکی از بزرگترین موانع برای موفقیت صادراتی هواپیما، ضعف در زنجیره تأمین قطعات یدکی و پشتیبانی فنی بود. اپراتورهای خارجی مانند Interjet مکزیک به دلیل زمان طولانی زمین‌گیر شدن هواپیماها برای تعمیرات و نبود قطعات (AOG - Aircraft on Ground)، با ضررهای مالی هنگفتی مواجه شدند.

پروژه SSJ-NEW: پیوت استراتژیک به سمت خودکفایی

نمونه تولیدی با قطعات کامل روسی که گذر از تحریم های غربی را نشان میدهد

تحریم‌های بین‌المللی که پس از سال 2014 تشدید و در سال 2022 به اوج خود رسید، زنجیره تأمین قطعات غربی برای SSJ100 را عملاً قطع کرد. در واکنش به این وضعیت، دولت روسیه پروژه جایگزینی قطعات وارداتی (Import Substitution) را با نام SSJ-NEW تعریف کرد. هدف این پروژه، تولید نسخه‌ای از هواپیما با حداکثر وابستگی به قطعات و سیستم‌های ساخت داخل است.

تغییرات فنی کلیدی در SSJ-NEW:

موتور روسی پی دی 8 که جایگزین موتور سابق غربی است 

  موتور: جایگزینی موتور PowerJet SaM146 با موتور توربوفن کاملاً روسی Aviadvigatel PD-8. این موتور نسخه‌ای کوچک‌شده از موتور PD-14 (مورد استفاده در هواپیمای MC-21) است.
  اویونیک: جایگزینی کامل مجموعه اویونیک Thales با سیستم‌های معادل توسعه‌یافته توسط شرکت‌های روسی مانند KRET.
  سایر سیستم‌ها: این برنامه شامل جایگزینی حدود 40 سیستم و واحد اصلی دیگر، از جمله واحد توان کمکی (APU)، سیستم‌های هیدرولیک، سوخت، تهویه مطبوع و ارابه فرود با معادل‌های داخلی است.

داستان سوخو سوپرجت ۱۰۰ یک مطالعه موردی پیچیده در صنعت هوانوردی است. این پروژه به عنوان یک هواپیمای مدرن با همکاری بین‌المللی آغاز شد و موفقیت‌های فنی قابل توجهی در طراحی و اخذ گواهینامه‌های اولیه کسب کرد. با این حال، ترکیبی از سوانح، چالش‌های جدی در پشتیبانی عملیاتی و در نهایت، تحولات ژئوپلیتیکی، مسیر آن را به کلی تغییر داد. آینده این پلتفرم اکنون به موفقیت فنی و عملیاتی نسخه بومی‌سازی شده SSJ-NEW و تقاضای بازار داخلی روسیه و چند کشور متحد گره خورده است. این تحول، هواپیما را از یک محصول با هدف رقابت جهانی به یک دارایی استراتژیک برای حفظ توانمندی صنعت هوانوردی داخلی روسیه تبدیل کرده است.