مهندسی عمران؛ نبض تپنده توسعه در ایران و جهان

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مهندسی عمران، از دیرباز به‌عنوان یکی از ارکان اصلی تمدن‌سازی، همواره نقشی بی‌بدیل در شکل‌گیری زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ایفا کرده است. این رشته، نه‌تنها بنیان‌گذار سازه‌هایی است که کالبد شهر‌ها و روستا‌ها را شکل می‌دهد، بلکه قلب تپنده توسعه پایدار در جوامع گوناگون محسوب می‌شود.

دکتر قیامی‌آزاد، رئیس مرکز تخصصی صنعت فولاد دانشگاه تهران، با تأکید بر اهمیت راهبردی این رشته در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو اظهار داشت:

مهندسی عمران، فراتر از یک رشته دانشگاهی، آفرینش‌گر زیربنای حیات شهری و صنعتی است. از پل‌ها، سدها، برج‌ها و خطوط ریلی گرفته تا شبکه‌های فاضلاب، محیط‌زیست و مدیریت منابع آب، همه و همه در گستره پرتوان این دانش جای می‌گیرند.

مهندسی برای جامعه؛ مهندسی برای فرد

مهندسی عمران، از منظر فردی، مزایای کم‌نظیری به‌همراه دارد. بازار کار گسترده در شرکت‌های پیمانکاری، مشاوره‌ای، سازمان‌های دولتی، شهرداری‌ها و پروژه‌های کلان ملی تنها بخشی از چشم‌انداز اشتغال این رشته است. همچنین، امکان تأسیس شرکت‌های فنی، دفاتر مشاوره و مشارکت در طرح‌های بین‌المللی، این رشته را به گزینه‌ای طلایی برای کارآفرینی تبدیل کرده است.

به گفته قیامی‌آزاد، وجه تمایز مهندس عمران در آن است که خروجی کار او قابل لمس است:

وقتی پلی افتتاح می‌شود یا ساختمانی مقاوم در برابر زلزله به بهره‌برداری می‌رسد، مهندس عمران، نقشی کلیدی در آن ایفا کرده است. این حس اثرگذاری، غروری حرفه‌ای و معنوی برای فعالان این حوزه به ارمغان می‌آورد.

عمران، ستون فقرات اقتصاد ملی

فراتر از فرد، جامعه نیز به‌طرزی بنیادین از مهندسی عمران منتفع می‌شود. توسعه پایدار، ارتقاء ایمنی سازه‌ها، صرفه‌جویی در منابع، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم و افزایش اعتبار بین‌المللی کشور، تنها بخشی از دستاورد‌های این دانش هستند.

بر پایه آمار‌های جهانی، هر مهندس عمران در یک پروژه عمرانی می‌تواند تا ۱۵ شغل غیرمستقیم ایجاد کند. در کشوری، چون ایران، با پروژه‌های عمرانی در مقیاس وسیع، این آمار از نظر اشتغال‌زایی جایگاه قابل توجهی دارد.

چشم‌انداز ایران و چالش‌های پیش‌رو

ایران به‌عنوان کشوری زلزله‌خیز با زیرساخت‌های فرسوده، نیاز مبرم به مهندسان عمران متخصص دارد. نوسازی بافت‌های فرسوده، ساخت آزادراه‌ها، مترو، مدیریت بحران آب و توسعه شهری، همگی فرصت‌هایی هستند که آینده این رشته را در کشور تضمین می‌کنند.

در عین حال، قیامی‌آزاد به چالش‌های موجود نیز اشاره کرد:

رقابت سنگین میان فارغ‌التحصیلان، ضعف مهارت‌های عملی، نبود تسلط کافی بر نرم‌افزار‌های تخصصی و غفلت از زبان انگلیسی، از موانع مهم ورود موفق دانش‌آموختگان به بازار کار است. دیگر زمان آن نیست که تنها با مدرک، وارد میدان عمل شویم.

تحولات جهانی و مسیر فردا

در سطح بین‌المللی، با رشد سریع شهر‌های بزرگ، تغییرات اقلیمی، کمبود منابع و پیشرفت فناوری‌های نو، مهندسی عمران نیز پوست‌اندازی کرده است. از چاپ سه‌بعدی سازه‌ها گرفته تا بهره‌گیری از هوش مصنوعی در طراحی و اجرای پروژه‌ها، آینده این رشته در گرو آشتی با فناوری‌های نوظهور است.

وی بر لزوم تربیت نیروی متخصص در تراز جهانی تأکید کرد و افزود:

جهان آینده به مهندسانی نیاز دارد که نه‌تنها در طراحی سازه، که در تحلیل داده، مدیریت منابع و پیاده‌سازی تکنولوژی‌های هوشمند نیز توانمند باشند. کشور‌هایی که در بازسازی پس از بلایا یا توسعه شهری هستند، هم‌اکنون با کمبود مهندس عمران ماهر روبه‌رو هستند.

نقش دانشگاه؛ فراتر از آموزش

دانشگاه‌ها، به‌ویژه دانشگاه‌های پیشرو کشور، نقشی محوری در آماده‌سازی نیروی متخصص این حوزه دارند. آموزش مبانی علمی مانند مقاومت مصالح و مکانیک خاک، مهارت‌افزایی نرم‌افزاری (ETABS, BIM, Civil۳D و...)، انجام پروژه‌های تحقیقاتی بومی‌سازی‌شده، و ارتباط مؤثر با صنعت، از جمله وظایف کلیدی دانشگاه‌هاست.

قیامی‌آزاد در پایان خاطرنشان کرد:

اگر آموزش عالی ما بخواهد در خدمت توسعه باشد، باید هم‌پای تحولات صنعت حرکت کند. دانشگاه‌هایی که به‌صورت جدی به آموزش مهارت‌محور، کارآموزی، تحقیق مسئله‌محور و تعامل واقعی با صنعت روی آورده‌اند، توانسته‌اند در بازار کار، نیرو‌هایی مؤثر تربیت کنند.