استاد محمود فرشچیان و ۶ اثر شاخص معارفی که جهانی شد + آثار و زندگینامه

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، صبح امروز هنر ایران مرد بزرگی را از دست داد که مانندش به سختی یافت شود. مینیاتوریست و هنرمند ایرانی که بیشتر مردم او را با تابلوهای معروفش می‌شناسند؛ تصویرهایی که امروز به یکی از نمادهای هنر معاصر ایران در دنیا تبدیل شده است.

آثار فشچیان قطعا سبک های هنری را در نگارگری و مینیاتور یک پله بالاتر برد. نگاهی اجمالی داشته باشیم به زندگی نامه و معروفترین آثار وی که جهان را متأثر کرد:

 محمود فرشچیان در چهارم بهمن ماه سال 1308 در اصفهان متولد شد. نام خانوادگی او به پیشه‌ی پدرش برمی‌گردد که نماینده فرش اصفهان بود. پدرش پس از پی بردن به استعداد هنری محمود، او را نزد استاد میرزا آقا امامی و بهادری فرستاد و او نخستین آموزه‌های هنری‌اش را نزد این اساتید گذراند و سپس وارد مدرسه هنرهای زیبای اصفهان شد.

فرشچیان برای تکمیل تحقیقات خود در زمینه‌ی هنر به اروپا سفر کرد و روزهای زیادی را در موزه‌های مختلف به مطالعه و تحقیق سپری کرد و برای ادامه فعالیت هنری‌اش به ایران برگشت. از فعالیت‌های او می‌توان به حضور در اداره کل هنرهای زیبای تهران و تدریس در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران اشاره کرد.

تابلوهای فرشچیان نمونه‌ای از نقاشی ایرانی به همراه تکنیک‌های جدید است. او در کارهایش از ادبیات و شعر استفاده فراوان کرد و از مضامین مذهبی و شخصیت‌های تاریخی برای نقاشی‌هایش بهره گرفت و آن‌ها را به تصویر کشید. طرح‌های او سرشار از خلاقیت، نقوش محرک، خلقت فضای‌های گرد، خطوط نرم و قدرتمند و رنگ‌های مواج است.

۶ اثری که هنر و معارف ایرن اسلامی برگرفته از مکتب اهل بیت را جهانی کرد

«عصر عاشورا»

عصر عاشورا، تابلویی اثر محمود فرشچیان، مشهورترین اثر تجسمی دربارهٔ واقعه عاشورا است. موضوع اثر، بازگشت اسب بی‌سوار به سوی خیمه‌ها، پس از شهادت امام حسین(ع) در عصر عاشورا، و نمایش حزن و اندوه اهل بیت امام در مواجهه با این صحنه است.

تابلو عصر عاشورا، چنان‌که محمود فرشچیان گفته، در روز عاشورای ۱۳۵۵ش (۱۱ دی) خلق شده و در سال ۱۳۶۹ش به موزهٔ آستان قدس رضوی اهدا شد. این تابلو به دلیل قوت هنری و غنای اثر، در کنار مضمون عاشورایی، یکی از آثار الهام‌بخش و محبوب برای شیعیان است. عصر عاشورا بارها مورد استقبال و تحسین هنرمندان و منتقدان داخلی و خارجی قرار گرفته است.

«شمس و مولانا»

یکی دیگر از معروفترین آثار استاد فرشچیان تابلوی《 شمس و مولانا》 است .این تابلو در تابستان ۱۳۸۶رونمایی شد.استاد در این اثر از شعر معروف 《از دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست 》مولوی الهام گرفته اند و با استفاده از رنگهای آبی و سفید حالت روحانی و کشش مولوی به شمس را استادانه نشان داده اند که بیانگر رابطه عرفانی میان مو لانا و شمس است .

در اثر فوق استاد سر شمس را در بین خطوط منحنی به تصویر کشیده اند که هم تداعی خورشید است و هم نشانگر این است که سر شمس در بر گرفته همه جهان هستی می باشد،و از آن سو نقش مولانا بر روی کره زمین نقش بسته شده که شمس آن را نگه داشته که بیانگر این است که تمام جهان زیر پای اندیشه و افکار مولانا است .

استاد فرشچیان به جهت مقابله با حرکت کشورهایی که نامداران و مفاخر ایران را به خود نسبت داده اند این اثر را در طول ۲ ماه در آمریکا خلق کردند و هدف استاد از خلق این اثر شناساندن هویت مولانا به جهانیان بوده است.
در مرداد ۱۳۸۶ طی مراسمی هم زمان با سال نامگذاری مولانا توسط یونسکو این اثردر مجتمع فرهنگی -هنری فرشچیان در شهر اصفهان رو نمایی و نمایش داده شد.

استاد در این مراسم یادآوری کرده بودند که چند سال قبل کتابی به نام( غروب علمای عجم) منتشر شد که دانشمندانی چون سعدی،حافظ،مولانا ، حتی زکریا ، بوعای سینا و .....را جزو دانشمندان عرب معرفی کرده بودند و نیز در کتاب دیگری با نام (نقوش العربیه هندسیه) که به۲۷ زبان دنیا ترجمه شد، تمام نقوش نقاشی ایرانی را به نام نقاشی عربی معرفی کرده اند و همچنین تمام تصاویر مولوی در این کتاب با کلاهی که نشان کلاه درویشان ترکیه است نشان داده شده است و استاد برای جوابیه به این دو کتاب و این نسبت ها، تابلوی شمس و مولانا را در آن سال خلق کردند.

«ضامن آهو ۱»

پیش از خلق تابلوی «ضامن آهو»، مدتی دست راست فرشچیان حالت فلجی پیدا کرده بود، به طوری که نمی‌توانست انگشتانش را حرکت بدهد.

او خود در این باره می‌گوید:«پزشکان حاذق و پرآوازه هم تشخیص دادند که به مرور زمان و فشار زیاد عصب‌های دستم به شدت آسیب دیده و به راحتی قابل ترمیم نیست و تاکید کردند هرگز نباید قلم به دست بگیرم و نقاشی کنم. دلم خیلی شکست که دیگر توان خلق اثر و نقاشی را ندارم، تا اینکه به ذهنم رسید از امام رئوف، حضرت رضا (ع)، درخواست کنم کمکم کنند تا این بیماری علاج شود و همان لحظه نذر کردم که اگر دستم بهبود یافت، ماجرای شفاعت و ضمانت آهو را به تصویر بکشم.»

در این تابلو همه خطوط و نقوش تابلو و عناصر آن متوجه امام رضا (ع) است که در سمت راست بالای تابلو در هاله‌ای از نور قرار گرفته است. این اثر هم‌اکنون در موزه استاد فرشچیان نگه‌داری می‌شود و از پرمخاطب‌ترین آثار این هنرمند است.

«ضامن آهو ۲»

در تیر ماه سال 89 بخش دوم این تابلو در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد رونمایی شد. این تابلو، قسمت دوم اثر «ضامن آهو» است که کشیدن آن حدود یک سال و چهار ماه زمان برد و استاد آن را به موزه آستان قدس رضوی هدیه داد. تابلوی «ضامن آهو 2» چند آهو را نشان می‌دهد که از ترس شکارچی به دامان امام رضا (ع) پناه آورده‌اند و شکارچی با دیدن این صحنه و عظمت آن حضرت، کمان خود را می‌شکند و از شکار آنها منصرف می‌شود.

«یتیم‌نوازی امام علی (ع » (پناه)

تابلوی پناه یکی از نفیس ترین استاد فرشچیان می باشد که در گنجینه قرآن و نفایس موزه آستان قدس رضوی به نمایش گذاشته شده است.

این تابلو در 21 رمضان سال 1357 بدست استاد ترسیم شده است و به سبک نگارگری و تکنیک اکرلیک روی مقوای ماکت و در ابعاد 73 در 50 سانتی متر طراحی شده است. استاد در این تابلو به دلیل قداست حضرت ایشان را از پشت سر ترسیم نموده و سر مبارک حضرت را با دستار و پارچه ای پوشانیده است و بدلیل مقام والای آن حضرت در بالاترین قسمت تابلو سمت راست تابلو تصویرگری شده که نشان مقام عرفانی و تقرب الهی را نشان می دهد و در پایین تابلو نان و خرما دیده میشود که نشان رسیدگی آن حضرت می باشد.

در این تابلو حضرت علی (ع) چند کودک یتیم را در آغوش گرفته و نوازش می کند که نشان دهنده حالت پدرانه و دلسوزی حضرت نسبت به ایتام و حس حمایت و امیدبخشی به آنها را نشان می دهد. و هماهنگی که در تابلو می بینیم در اطراف حضرت نور زرد رنگ ملایمی در گردش است که نشان استغراق حضرت در نور الهی است.

استاد در تابلو اغلب از خطوط خمیده و ملایمی استفاده کرده اند که با این کار اوج دلسوزی و شفقت امام علی(ع) را نسبت به ایشان نشان می دهد، همچنین کرنش و عبادت همیشگی آن حضرت را به درگاه الهی و اوقاتی که ایشان در خلوت به سر میبرند زبانزد بوده است.

در خاتمه باید گفت که توجه به ویژگی یتیم نوازی حضرت علی (ع) ایشان را ملقب به ابوالایتام کرده بود که بیشتر از هر ویژگی دیگری مورد توجه این هنرمند عرصه نگارگری بوده است.

«پنجمین روز آفرینش »

تابلوی چشم نواز پنجمین روز آفرینش یکی از چند تابلوی نفیس استاد محمود فرشچیان است که بر اساس آیه های متعدد قرآن کریم در مورد مراحل شش گانه آفرینش جهان ترسیم گردیده است.

این تابلو به پنجمین روز خلقت که خداوند پرندگان و آبزیان را آفرید اشاره دارد.

در هفت آیه از قرآن مجید عبارت «فی ستة أیام» آمده است؛ به عنوان مثال، در آیه چهارم سوره حدید می‌خوانیم: «هوالذی خلق السموات والأرض فی ستة أیام ثم استوی علی العرش». در این آیات به طور اختصار، به آفرینش آسمان، زمین و دیگر موجودات توسط خداوند در شش روز (یا شش دوران) پرداخته شده است.

در قسمت بالای تابلوی «پنجمین روز آفرینش»، انواع پرندگان گوناگون و رنگارنگ با هم تلفیق و ترکیب گردیده است. در قسمت پایین، ماهی‌ها و دریا و موجودات آبزی و در وسط، انفجار حیات و آفرینش دیده می‌شود.

این تابلو در سال ۱۳۶۹ به موزه استانه قدس رضوی اهدا شد.