همگرایی دانشگاه، صنعت و فناوری در طرح ملی «هاتف» برای حل چالش‌های کشور
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در شرایطی که توسعه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان به‌عنوان محور اصلی پیشرفت و تعالی ملی مطرح است، دانشگاه‌ها به‌عنوان قلب تپنده دانش و نوآوری، نقش بی‌بدیلی در پیوند علم و صنعت ایفا می‌کنند. دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و تخصصی خود، در قالب طرح ملی «هاتف» و همکاری مستمر با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گامی بلند در مسیر حمایت از پژوهش‌های کاربردی، تسهیل تجاری‌سازی فناوری و ایجاد فرصت‌های اشتغال مولد برای نخبگان برداشته است. در این گزارش، دیدگاه‌های مسئولان دانشگاه، اساتید برجسته و مدیران مرتبط درباره اهمیت این طرح تحول‌آفرین، دستاورد‌های حاصل و چشم‌انداز‌های آینده آن به‌تفصیل ارائه می‌شود.
همگرایی دانشگاه، صنعت و نهاد‌های حاکمیتی کلید حل چالش‌های ملی و تجاری‌سازی فناوری‌ها
در حاشیه نشست بررسی طرح «هاتف»، حمیدرضا تقی‌راد، رئیس دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، با تشریح اقدامات این دانشگاه در مسیر حل چالش‌های ملی، بر ضرورت همگرایی دانشگاه، صنعت و نهاد‌های حاکمیتی برای رفع نیاز‌های اساسی کشور تأکید کرد.
تقی‌راد اظهار داشت: بیش از یک سال است که مأموریت دانشگاه در ورود به مسائل کلان کشور و حل مشکلات اساسی مردم تعریف شده و برای تحقق آن، همکاری گسترده‌ای با سازمان برنامه و بودجه کشور و چندین وزارتخانه آغاز کرده‌ایم. این همکاری‌ها در قالب پروژه‌های پیشران و با محوریت رفع ناترازی‌ها و ایجاد ظرفیت‌های فناورانه دنبال می‌شود.
وی با اشاره به اهمیت سرمایه انسانی در اجرای طرح‌های کلان افزود: دو رکن اصلی در این مسیر، سرمایه انسانی و سرمایه مادی است. در دانشگاه تمرکز ما بر تیم‌سازی میان محققان، دانشجویان و صنعتگران است تا بتوانیم ایده‌هایی را به مرحله تجاری‌سازی برسانیم که پاسخگوی نیاز واقعی جامعه باشند.
به گفته رئیس دانشگاه، در جریان فراخوان طرح هاتف، ۷۲ ایده دریافت شد که پس از ارزیابی علمی و بازار، ۲۲ طرح برای اجرا برگزیده شدند. او ادامه داد: مرحله بعدی این است که این طرح‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شوند و بتوانند ضمن اشتغال‌زایی، از مسیر دشوار تجاری‌سازی عبور کنند. حمایت دانشگاه و نهاد‌های بالادستی برای گذر از این مرحله، که در حوزه فناوری به "دره مرگ" شهرت دارد، حیاتی است.
تقی‌راد طرح‌های پذیرفته‌شده را در سه دسته طرح‌های تکمیل‌شده و پخته که با پشتوانه بیش از ۱۰ پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی به بلوغ رسیده‌اند، طرح‌های نوآورانه که اکنون ۳ تا ۵ پایان‌نامه بر روی آنها تعریف شده است و طرح‌های بازارمحور که مستقیماً بر اساس نیاز صنعت طراحی شده و ارتباط نزدیک با کارشناسان صنعتی دارند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: پایان‌نامه‌ها موتور محرک تحقیقات هستند، اما استمرار این مسیر به هدایت اساتید و تیم‌های تحقیقاتی وابسته است. حتی با فارغ‌التحصیلی دانشجویان، این تیم‌ها می‌توانند پیگیری پروژه‌ها را تا دستیابی به راهکار‌های عملی برای حل مشکلات کشور ادامه دهند.
امضای تفاهم‌نامه راهبردی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر با معاونت علمی برای حمایت از طرح‌های فناورانه
مریم محبی، مدیر امور توسعه پژوهش دانشگاه، در این نشست با تشریح روند شکل‌گیری طرح هاتف گفت: «زمستان سال گذشته و در بهمن‌ماه، تفاهم‌نامه‌ای میان دکتر حمیدرضا تقی‌راد، رئیس دانشگاه، و دکتر افشین، رئیس معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، به امضا رسید. بر اساس این تفاهم‌نامه، معاونت علمی متعهد شد از طرح‌های توسعه فناوری که برای نخستین بار منجر به تولید یک محصول یا سامانه شوند، حمایت کند.
وی افزود: پس از امضای تفاهم‌نامه، فراخوانی برای اعضای هیئت علمی صادر شد تا طرح‌های خود را در قالب پروپوزال ارسال کنند. در نهایت بیش از ۷۰ طرح به دفتر معاونت پژوهشی دانشگاه رسید که با توجه به تعداد اعضای هیئت علمی، آمار بسیار مطلوبی محسوب می‌شود. این طرح‌ها در کمیته راهبری پیش‌بینی‌شده در تفاهم‌نامه ارزیابی و در نهایت حدود ۲۲ طرح به عنوان اولویت نخست حمایت انتخاب شدند. قرارداد اجرای این طرح‌ها زمستان گذشته امضا و مجریان آنها مشخص شدند.
محبی با اشاره به تعیین ناظران علمی طرح‌ها در فروردین و اردیبهشت امسال گفت: «برگزاری نشست ارائه گزارش مرحله اول که پیش‌تر برای تیرماه برنامه‌ریزی شده بود، به دلیل شرایط خاص کشور به تعویق افتاد و امروز، ۱۸ مردادماه، با حضور نماینده معاونت علمی برگزار شد. امیدواریم منابع حمایتی پیش‌بینی‌شده در تفاهم‌نامه در اختیار دانشگاه قرار گیرد تا بتوانیم اجرای فاز‌های بعدی طرح‌ها را با قدرت ادامه دهیم.
ارتباط دانشگاه و صنعت راهی برای انتقال دانش فنی و ماندگاری نخبگان
سید محمدرضا خلیلی، استاد دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، با اشاره به مشارکت این دانشکده در طرح ملی «هاتف» گفت: «طرح هاتف از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به دانشگاه‌ها ارائه شد و هدف آن هدایت تحقیقات دانشگاهی به سمت تولید محصول و فناوری‌های نو برای کشور است. پس از اعلام فراخوان، ما نیز پروپوزالی در حوزه ساخت تایر‌های بدون هوا بر پایه ساختار‌های آگزتیکی ارائه دادیم که پس از بررسی و تصویب، از اسفند ماه آغاز شد.
وی افزود: تایر‌های متداول به دلیل نیاز به هوا، مستعد پنچری و دارای هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری هستند. دنیا به سمت تایر‌های بدون هوا حرکت می‌کند که از نظر ایمنی، صرفه اقتصادی و دوام مزایای قابل‌توجهی دارند، اما هنوز به شکل کامل تجاری‌سازی نشده‌اند. ایده ما استفاده از ساختار‌های آگزتیکی – ساختار‌هایی که هنگام کشش منبسط می‌شوند – برای تولید تایر‌های بدون هواست. این فناوری تاکنون در جهان برای تایر به کار نرفته و ما نخستین نمونه‌های اولیه آن را در کشور توسعه می‌دهیم.
خلیلی ادامه داد: یکی از نوآوری‌های این طرح، استفاده از فناوری پرینت سه‌بعدی در تولید تایر است که می‌تواند تحولی در صنعت تایرسازی کشور ایجاد کند. این پروژه نه‌تنها به توسعه فناوری منحصر‌به‌فرد منجر می‌شود بلکه با ایجاد ارتباط مؤثر بین دانشگاه و صنعت، زمینه اشتغال فارغ‌التحصیلان و ماندگاری نخبگان در کشور را فراهم می‌کند.
وی تأکید کرد: دانشگاه باید نقش مرکز تحقیق و توسعه مشترک با صنعت را ایفا کند. با اجرای چنین طرح‌هایی، دانشجویان و نخبگان بر روی پروژه‌های مرز دانش کار می‌کنند، دانش فنی به صنعت منتقل می‌شود و ظرفیت راه‌اندازی خطوط تولید جدید با اتکا به توان داخلی فراهم می‌گردد.
حمایت از هسته‌های فناور و اشتغال مولد؛ گامی برای ماندگاری نخبگان در کشور
جعفر روشنیان، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، با اشاره به اهمیت طرح‌های «هاتف» گفت: این طرح‌ها که از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری پشتیبانی می‌شوند، علاوه بر حمایت از هسته‌های فناور، بستر اشتغال مولد دانش‌بنیان را برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان فراهم می‌کنند.
وی افزود: این رویکرد نه تنها امیدواری را برای ماندگاری نخبگان در کشور تقویت می‌کند، بلکه به دلیل ماهیت مولد و دانش‌بنیان خود، نقشی کلیدی در توسعه اقتصادی ایفا می‌کند. هرچند اساتید دانشگاه به‌عنوان مدیران یا راهبران پروژه‌ها حضور دارند، اما بدنه اصلی فعالیت‌ها بر دوش دانشجویان و فارغ‌التحصیلان است.
روشنیان دانشگاه‌ها را پل ارتباطی مؤثری میان معاونت علمی و صاحبان ایده دانست و تصریح کرد: دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد این بستر، روند شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی محصولات را تسریع کنند و آن را به خلق ثروت و اشتغال پایدار برسانند.
وی با تأکید بر تغییر نگاه نسل جوان نسبت به اشتغال خاطرنشان کرد: امروز دیگر نباید دانشجویان صرفاً به دنبال یافتن شغل پس از فارغ‌التحصیلی باشند، بلکه باید از دوران تحصیل با ایده‌پردازی و تلاش، زمینه اشتغال‌آفرینی و کارآفرینی خود را فراهم کنند.
طرح هاتف؛ فرصتی برای ارتقاء اقتصاد دانش‌بنیان و اشتغال نخبگان
دکتر سعید بلالایی، استاد شیمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، با اشاره به اهمیت طرح هاتف گفت: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان با هدف حمایت از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و هدایت آنها به سمت اقتصاد دانش‌بنیان، این طرح را اجرا کرده است.
وی تأکید کرد: شرط اصلی موفقیت این طرح، برقراری ارتباط مستقیم با مصرف‌کنندگان فناوری و شرکت‌های نیازمند به این دانش است تا از مسیر تحقیق و توسعه، به ثروت واقعی برسیم. همچنین جذب دانشجویان و فارغ‌التحصیلان توانمند در شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسیار مهمی در این فرآیند دارد.
او با افتخار گفت: در گروه تحقیقاتی خود بیش از ۱۵ نفر از برترین فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد و دکترا را در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان به کار گرفته‌ایم و امیدواریم این تعداد در آینده چندین برابر شود.
بلالایی در پایان بر ضرورت تمرکز هدفمند، افزایش تلاش‌ها و حمایت‌های مالی برای ارتقاء توانمندی جوانان و نخبگان تاکید کرد و ابراز امیدواری کرد که با این روند، در‌های جدیدی به روی توسعه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در کشور باز خواهد شد.