نگاهی به جوایز ادبی؛
گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ این روزها هر کس که درگیر جوایز ادبی هم نباشد؛ اما از انبوه نامه‌هایی که ردوبدل می شود متوجه شده است که جایزه ایی ادبی به اسم جلال تمام شده و این همه سروصدا به پا کرده است.
بر آن شدیم در این شلوغی ها کمی از جوایز ادبی که در کشور برگزار می شود بدانیم و برای اولین جایزه به سراغ جایزه ادبی جلال رفتیم.
برگزاری جایزه‌های ادبی حالا به یکی از برنامه‌های هر ساله و شاید هر ماهه کشور تبدیل شده است که این امر علاوه بر تشویق نویسندگان و شاعران، تنور و بازار ادبیات را نیز گرم می کند که جایزه ادبی جلال آل احمد بعد از 5 دوره برگزاری یکی از مهمترین جایزه های ادبی کشور نیز محسوب می شود.
در این نوشتار به طور مختصر به پنج دوره جایزه جلال آل احمد پرداخته ایم.
جایزه ادبی جلال آل احمد بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1385 بنیان نهاده شد و مراسم آن هر سال دوم آذر ماه همزمان با سالروز ولادت این نویسنده توانا و صاحب سبک برگزار می شود.
هدف از اهدای این جایزه ارتقای زبان و ادبیات ملی دینی از رهگذر بزرگداشت پدیدآورندگان آثار برجسته بدیع و پیشرو است و ضوابط آن در راستای تولید فکر ادبی - هنری اسلام گرا و تقویت روحیه اتنقادی علمی نسبت به ترجمه های موجود ادبی و هنری است.
کتاب هایی که در این جایزه مورد بررسی قرار می گیرند، کتاب هایی هستند که برای نخستین بار در سال پیشین به چاپ رسیده اند و موضوعات مورد ارزیابی هیئت داوران عبارتند از داستان بلند، داستان کوتاه، نقد ادبی، مستند نگاری و تاریخ نگاری.
110 سکه حاشیه ساز
ارزش جوایز نفرات برگزیده هر کدام از رشته های نشان ادبی جلال آل احمد 110 سکه بهار آزادی است و به شایستگان نیز لوح تقدیر، تندیس، نشان ادبی جایزه و 25 سکه بهار آزادی اهدا می شود.
نخستین جایزه ادبی جلال
نخستین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، دوم آذر ماه 1387 در تالار وحدت تهران با حضور وزیر ارشاد، معاونت محترم فرهنگی وزارت ارشاد، رئیس کمسیون فرهنگی مجلس و جمعی از اهالی فرهنگ و قلم برگزار شد.
در این دوره در مجموع پنج عنوان کتاب شایسته تقدیر شناخته شد؛ در حوزه داستان دو اثر به نام های داستان کوتاه اژدهاکشان اثر یوسف علیخانی از نشر نگاه و داستان بلند قاعده بازی اثر فیروز زنوزی جلالی از نشر علم به طور مشترک شایسته تقدیر شناخته شد.
در حوزه نقد ادبی، آثار آیین آیینه اثر حسینعلی قبادی با همکاری محمد بیرانوندی از انتشارات دانشگاه تربیت مدرس و از اسطوره تا حماسه کاری از سجاد آیدنلو از انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد نیز به طور مشترک شایسته تقدیر شناخته شد.
در حوزه تاریخ نگاری و مستند نگاری نیز کتاب «سازمان مجاهدین خلق» و «پیدایی تا فرجام» به کوشش جمعی از پژوهشگران موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی شایسته تقدیر شناخته شد.
دومین دوره جایزه ادبی «جلال آل احمد»
دومین دوره جایزه ادبی «جلال آل احمد» در حالی برگزار شد که در بخش مستندنگاری کتاب «دا» اثر سیده زهرا حسینی و گرد‌آوری و تدوین سیده اعظم حسینی برای اولین بار برگزیده و برنده 110 سکه بهار آزادی شد.
در این دوره از جایزه ادبی جلال آل احمد در بخش داستان کوتاه و بلند هچ اثری بعنوان برگزیده اعلام نشده بود.
همچنین در بخش نقد ادبی، کتاب‌های «زبان عرفان» تألیف علیرضا فولادی و «تماشاخانه اساطیر» تألیف نغمه ثمینی هر کدام برنده 55 سکه شدند.
در بخش جنبی و ویژه نیز که برای نخستین بار در جایزه جلال آل‌احمد دایر شده بود، کتاب «اطلس شیعه» اثر رسول جعفریان برنده 55 سکه شد.
«هجوم آفتاب» نوشته قباد آذرآیین، «بیوتن» نوشته رضا امیرخانی، «من گنجشک نیستم» نوشته مصطفی مستور، «آوای نهنگ» نوشته احمد بیگدلی و «صورتک‌های تسلیم» نوشته محمد ایوبی هم بعنوان نامزد بخش داستان کوتاه و بلند شرکت کرده بودند که جایزه ادبی جلال آل احمد در این بخش نیز برگزیده نداشت.
سومین دوره و بدون برگزیده
سومین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد نیز در حالی برگزار شد که هیئت داوران در شاخه داستان هیچ اثری را نه در بخش داستان بلند (رمان) و نه در بخش مجموعه داستان حائز عنوان برگزیده تشخیص نداده و تنها یک اثر را شایسته تقدیر دانستند.
این در حالی است که در برخی شاخه‌های دیگر جایزه جلال مانند بخش نقد ادبی و تاریخ و مستندنگاری آثاری بعنوان برگزیده دست یافتند و پدیدآورندگان آنها در روز برگزاری مراسم 110 سکه خود را بعنوان جایزه دریافت کردند.
آثار راه یافته به حوزه تاریخ و مستندنگاری هم عبارتند از «سیاست و فرهنگ روزگار صفوی جلد» اثر رسول جعفریان، «بریتانیا و خلیج فارس» اثر شبنم برزگر، «هنر در گرماگرم انقلاب» اثر مجید جعفری لاهیجانی، «فرهنگ و تمدن» اثر چنگیز پهلوان و «بحران آگاهی و تکوین روشنفکری در ایران» اثر حسین آبادیان که در این حوزه نیز برگزیده معرفی نشد.
آثار راه یافته به حوزه نقد ادبی هم عبارت بودند از «از معنا تا صورت» اثر مهدی محبتی، «تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی» اثر سیدمهدی زرقانی و «نقد ادبی» اثر علی تسلیمی آبادیان که در این حوزه نیز برگزیده معرفی نشد.
چهارمین دوره جایزه جلال
چهارمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد نیز در حالی برگزار شد که در کمال تعجب در حوزه داستان یک اثر برگزیده، در حوزه نقد ادبی یک اثر برگزیده، در بخش تاریخ نگاری سه اثر به طور مشترک به عنوان برگزیده و یک کتاب نیز در حوزه مستند نگاری شایسته تقدیر معرفی شد.
لیست کامل برگزیدگان و شایستگان تقدیر چهارمین دوره جایزه جلال به شرح زیر است:
1- حوزه داستان که در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد با عنوان «جاده جنگ» تالیف منصور انوری، 5 مجلد، تهران: انتشارات سوره مهر.
2- حوزه نقد ادبی که در این حوزه یک اثر برگزیده شناخته شد با عنوان «از اشارت‌های دریا (بوطیقای روایت در مثنوی)» تالیف حمیدرضا توکلی، تهران: انتشارات مروارید.
3- حوزه تاریخ‌نگاری که در این حوزه سه اثر به طور مشترک برگزیده شناخته شد؛ «نبرد سمیرم» (انگلیسی‌ها، قشقایی‌ها و جنگ دوم جهانی)؛ تالیف: کاوه بیات، تهران: انتشارات خجسته، «فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی دکن در دوره بهمنیان» تالیف: محسن معصومی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و «علل و عوامل جابجایی کانون‌های تجاری در خلیج فارس» تالیف: محمدباقر وثوقی، تهران: انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام.
4- مستندنگاری که در این حوزه یک اثر شایسته تقدیر شناخته شد؛ «تا خمینی شهر» (روایت زندگی مجاهدانه حاج عبدالله والی) به اهتمامِ موسسه جهادی، تهران: انتشارات موسسه ایمان جهادی.
پنجمین دوره و حاشه های بسیار و نامه نگاری های متعدد
پنجمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در حالی به کار خود پایان داد که در حوزه داستان کتاب «حافظ هفت» تألیف اکبر صحرایی، در حوزه نقد ادبی دو کتاب «عقل سرخ» اثر تقی پورنامداریان و کتاب «مولوی و اسرار خاموشی» اثر علی محمدی آسیابادی شایسته تقدیر شناخته شدند.
همچنین در حوزه مستند نگاری در گروه خاطرات، کتاب «نورالدین پسر ایران» تألیف معصومه سپهری و در گروه زندگینامه های غیر داستانی کتاب «شرح اسم» اثر هدایت الله بهبودی شایسته قدردانی شناخته شدند.
پنجمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد شاید یکی از پر حاشیه ترین دوره های برگزاری آن باشد؛ به طوری که واکنش بسیاری از شرکت کنندگان را نیز به همراه داشته است.
پس از گذشت چند روز مراسم پایانی جایزه جلال آل آحمد، تعدادی از داوران جایزه جلال به نادیده انگاشته شدن تصمیم خود انتقاد کردند و نامه‌ای سرگشاده به دبیر علمی این جشنواره نوشتند؛ مصطفی رحیمی، کامران پارسی‌نژاد و سیده‌اعظم حسینی در نامه به مجید حمیدزاده اعتراض کردند که چرا برگزار کنندگان جایزه جلال دست به مهندسی ناشیانه زده‌اند.
همچنین کتاب «حافظ هفت» در حالی شایسته تقدیر معرفی می شود که چندی پیش خبر برگزیده شدن این کتاب در جایزه ادبی جلال آل احمد منتشر شد و در صورتی که این کتاب شایسته تقدیر شناخته شده است و هدایت بهبودی نیز به خاطر اینکه آثار برگزیده به آثار تقدیری تقلیل پیدا کردند، جایزه خود را پس داد.
نامه نگاری های مختلف این جشواره همچنان ادامه دارد و هیچ یک از طرفین کوتاه نیامده اند.
با توجه به این انتقادات فقط سوالی که باقی می ماند این است که ما جایزه را برگزار می کنیم که حس رقابت مخاطب بالا برود اما زمان دادن جایزه که می شود هیچ اثری انتخاب نمی کنیم!
امیدواریم که این بار و بعد از حواشی این دوره از جایزه جلال جواب محکمی از برگزار کنندگان بشنوییم...
تعداد نظرات: ۱
محسن همتي
۱۳:۰۲ - ۱۳۹۱/۰۹/۲۰
پاسخ
جانستان کابلستان را هم همان اول حذف کردن
ارسال نظرات