ابوترابی در نشست «آزادی سیاسی در اندیشه امام خمینی(ره)»:
به گزارش خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» از مشهد، حجت الاسلام احمد ابوترابی، رئیس مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی دیروز در نشست علمی با عنوان «آزادی سیاسی در اندیشه امام خمینی(ره)» که با هدف بررسی آرا و نظرات آیین اسلام و متفکران دینی در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، مبانی اندیشه امام خمینی (ره) را منطبق با نظریات اسلام دانست و گفت: بحث آزادی، معانی زیادی دارد و مفهوم آن در حوزه های حقوق و اخلاق با یکدیگر فرق دارد و آنچه که مد نظر است آزادی در حوزه اجتماع یا آزادی اجتماعی است.
وی معنای آزادی را وجود عوامل تسهیل کننده و یا نبود موانع رفتاری به نفع تمایلات نفسانی دانست و افزود: مهیا بودن شرایط برای اینکه آنچه من دوست دارم به آن عمل کنم و دیگران مانع من نشوند؛ یعنی در تصمیم های افراد هم شرایط حاکم بر تصمیم گیری و هم موانعی که بر سر راه تصمیم های افراد وجود دارد، می توانند در شکل دهی به آن تصمیم نقش داشته باشند.
رئیس مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی با بیان اینکه اگر انسان سایر اندیشه ها را نشنود و یا زمینه شنیدن افکار مخالف وجود نداشته باشد انتخابی آزاد نخواهد داشت، خاطر نشان کرد: در چنین شرایطی نمی توان گفت به انتخابی آزادانه دست زده ایم و این انتخاب محدود به اطلاعات کم ما خواهد بود و این خود از موانع آزادیست.
ابوترابی با بیان اینکه اسلام درصدد ایجاد شرایط متعادل در میان افراد جامعه است، بیان داشت: این امر به گونه ای است که هرکس بتواند به صلاح و انتخاب صحیح دست یابد؛ مثلا در مورد روزه که امری ضروری برای انسان است در ابتدا بسیار سخت تر از شرایط کنونی بوده که پس از گذشت مدتی لطف خدا شامل حال انسان ها شد و به شکل امروزی در آمد تا بندگان بتوانند با اطمینان خاطر و آزادانه انتخابی که نفعشان در آن است را انجام دهند.
وی آزادی سیاسی در زمان طاغوت را انتقاد به حکومت عنوان کرد و افزود: اینکه انسان بتواند در دوران رژیم پهلوی انتقاد را نسبت به حکومت و حکومت داری در اجتماع مطرح کند به معنی وجود آزادی سیاسی است و این امر تا آنجاست که نظام در معرض تغییر قرار گیرد؛ البته بخشی از این آزادی در انتخاب شدن و بدست گرفتن حاکمیت جامعه است.
رئیس مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی صورت دیگر دیدگاه به نظام های حاکم را بیان کرد و گفت: نکته ای که وجود دارد این است که وقتی نظامی را قبول داشتیم حفظ آن را باید لازم دانست لذا اگر بر اساس تقوا به این نتیجه برسیم که این نظام حق است، حفظ نظام به اوجب واجبات تبدیل می شود.
ابوترابی نظر مخالفین نظام را محترم دانست و بیان داشت: ممکن است فردی نگاه مخالف داشته باشد و این آزادی بیان وجود دارد اما حدود این آزادی تا جایی است که توطئه ای رخ ندهد مانند توطئه هایی که گروه های مجاهدین خلق و حزب توده انجام دادند اما کلا نظامی که آزادی سیاسی ندارد، فاقد تمدن است.
وی با اشاره به نظر امام خمینی(ره) در نوفل لوشاتو مبنی بر اعتقاد به چگونگی نظام اسلامی گفت: اعتقاد ما بر این است که نظام براساس آنچه در قرآن آمده باید شکل بگیرد این در حالی است که محوری ترین اصل آن بحث توحید است و از این اصل این مفهوم برداشت می شود که همه ما تحت ولایت خدایی هستیم که از همه چیز آگاه است و هیچ انسانی حق ندارد شخص دیگری را به کاری وادار کند.
رئیس مرکز پژوهشی دایره المعارف علوم عقلی اسلامی محدود کردن برخی از آزادی ها را لازم دانست و خاطر نشان کرد: به عنوان مثال نمی شود نظریات فلاسفه غربی را در بین عوام صرفا ترجمه کرد و پاسخ گویی به آنها زمان بر است و شرایط خود را می طلبد و نظر امام نیز در بحث آزادی همین است به عنوان مثال حضرت امام در بحث آزادی فحشا می فرمایند ما به هیچ عنوان آزادی فحشا خانه ها را نمی پذیریم.
همه مفاهیم فلاسفه غربی را نمی شود در اندیشه اسلام مطرح کرد
جت الاسلام میر احمدی، مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این نشست با تاکید بر ضرورت طرح چنین مباحثی در زمینه مفاهیم دانشی گفت: باید دقت داشت که آزادی سیاسی در حوزه علم سیاست مطرح است و برای فهم آن باید نگاهی تاریخی داشت که آیا اساسا می توان به این مفهوم به صورت عام در تفکر اسلام و به طور خاص در اندیشه امام خمینی(ره) با این دید نگاه کرد که با وجود اینکه آزادی پدیده ای مدرن است می شود در متون قرآن و سنت اهل بیت به آن پرداخت؟
وی تمام مفاهیم غربی را قابل طرح در تفکر اسلام ندانست و بیان داشت: همه مفاهیم فلاسفه غربی را نمی شود در اندیشه اسلام مطرح کرد و البته نظر دیگری وجود دارد که اگرچه مفهوم آزادی پدیده ای نو است اما زمینه ای در گذشته دارد که چنین دیدگاهی مد نظر است.
مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه تمام مفاهیم را می توان تحلیل مفهومی کرد و بعد از آن به دنبال تطبیق آن با نظرات اسلام پرداخت و افزود: پس از تحلیل این مفاهیم و یافتن گزاره های متناظر با آن در متون اسلامی باید دید چه شاخص ها و مولفه هایی در این زمینه وجود دارد.
میر احمدی نتیجه بررسی مفهوم آزادی اندیشه را رسیدن به سه مولفه دانست و گفت: سه مولفه در کنار هم وجود دارد که بحث آزادی اندیشه را موضوعیت می بخشند، اول فاعل یا اینکه فرد بتواند به طور آزادانه عمل کند از حقوق اساسی خود بهره مند شود و دوم موانعی که نباید باشد تا آزادی اندیشه شکل بگیرد و سوم هدف از پرداختن به مسئله آزادی است.
وی در تطبیق این مولفه ها با متون قرآنی خاطر نشان کرد: در ابتدا باید قرآن آزادی را به رسمیت بشناسد تا بتوان در مورد آن بحث کرد و سپس به این موضوع پرداخت که در مرحله اول انسان مختار و صاحب اراده است و در سطح بعد انسان موجودی است که می تواند در سرنوشت خود تاثیر داشته باشد و پس از آن کرامت وجود انسان است که مورد توجه قرار دارد و در ادامه انسان موجودی مسئول است و در برابر اعمال خود پاسخگوست.
مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی اهداف آزادی سیاسی در اسلام را سه بخش دانست و گفت: اول توجیه و خود باوری پس از آن عدالت که تا عدالت نباشد آزادی قابل تحقق نیست و پس از برخورداری از حقوق اساسی می باشد.
میر احمدی بررسی تفکر امام خمینی(ره) را با دید تاریخی لازم دانست و بیان داشت: امام خمینی(ره) آزادی سیاسی را در چهار سطح به رسمیت می شناسند اول در بعد نظام سازی انتخاب حاکمیت جامعه و پس از آن در حوزه تصمیم گیری و تصمیم سازی و ضرورت رای دادن بر اساس بینش صحیح و در مرحله بعد نظارت بر عملکرد افراد البته با انتقاد به جای انتقام و در آخر در صورت نیاز عزل حاکمان جامعه و تغییر حاکمیت.
ارسال نظرات