سنتی دیرین برای تکاندن آپارتمان‌های نقلی

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ زمستان که می رود، اسفند که به روزهای آغازین خود لبخند می زند، جنب و جوش بانوان ایرانی هم برای زدودن گردوغبار یک ساله خانه ها آغاز می شود.

 

سنت دیرین خانه تکانی سال هاست همراه همیشگی آخرین روزهای زمستانی‌مان شده تا با شروع سال جدید همه چیز نو و تازه شود.

 

سنت خانه تکانی حکایت روشنی است از اعتقاد ایرانیان مسلمان به زدودن گردوغبار و آلودگی از هر چیزی که لیاقت پاکی را داشته باشد و در این میان دل‌های پاک ایرانی‌مان نخستین ودیعه‌ای است که باید از هر گونه آلودگی پاک و مطهر شود.

 

این روزها که محصور شده ایم در آپارتمان‌های نقلی و منظره روبرویی دیگر نه حیاطی بزرگ و پر نور، بلکه خیابانی پر از دود و ماشین است و این روزها که تمام تاب و توان زنان شاغل را کار بیرون از منزل می گیرد، شاید دیگر کمتر کسی به خانه تکانی به معنای واقعی آن توجه کند، اما هنوز هم بانوان ایرانی هر چند کم، ولی غبارروبی اسفند ماه را فراموش نکرده‌اند.

 

فیروزه محمدی، یکی از بانوان شاغل تهرانی است که خانه تکانی شب عید هیچ وقت از زندگی‌اش حذف نمی شود؛ او می گوید: عید نوروز بهانه‌ای است که آدم بعد از مدت ها خانه و زندگی‌اش را یک تکان اساسی بدهد؛ اگر سال نو شود و خانه و زندگیم تمیز و مرتب نباشد، انگار که آن عید برای من عید نمی شود.

 

خانم محمدی با بیان شیوا و دلنشینش برایمان از روزهای خوب کودکی می گوید:‌ آن روزها دیگر از کارگرهای 60-50 هزار تومانی برای تمیز کردن خانه ها خبری نبود. حیاط بزرگ خانه های سنتی‌مان آن قدر فضا داشت که تمام خانواده با همکاری هم فرش ها و پرده ها را بشویند و پشت بام های خانه هایشان را به نمایشگاه بزرگ فرش های رنگارنگ تبدیل کنند.

 

او می گوید:‌ یادش بخیر مادرم همیشه فرش ها و موکت هایمان را داخل حیاط بزرگ خانه‌مان می شست، اما الان دیگر آپارتمان های کوچکمان جایی برای شستن فرش ندارد و مجبوریم فرش ها را به قالیشویی بدهیم و پرده ها را به خشکشویی؛ واقعاً خانه تکانی دوران کودکی‌مان حال و هوای دیگر داشت؛ بهار که می‌آمد همه چیز بوی خوب تمیزی و مواد شوینده را می‌داد.

 

روزهای پایان سال دوران پررونق شرکت های خدماتی برای سر و سامان دادن به کسادی یک ساله‌شان است.

 

با یک تلفن به مراکز خدماتی سطح شهر می توانی از وجود کارگران زن و مرد برای تمیز کردن خانه استفاده کنی، اما گرانی قیمت کارگران و کمبود نقدینگی خانواده ها در روزهای پایان سال شاید کمی محتاط‌ترمان کند، اما به هر حال سنت دیرین ایرانی‌مان را باید اجرا کنیم، چه به واسطه کارگران و چه با دست های هنرمند و توانای تمام اعضای خانواده.

 

خانم محمدی در این مورد می گوید:‌ در گذشته کارگرانی بودند که می آمدند توی کوچه و خیابان داد می زدند که فرش می شوییم یا خانه تمیز می کنیم؛ مادر من گاهی از این کارگرها می خواست تا موکت‌هایمان را بشویند، اما الان دیگر کارگرها تحت نظر شرکت ها کار می کنند، البته به خاطر وجود شرکت های معتبر اطمینان ما هم برای راه دادن افراد غریبه به داخل خانه افزایش پیدا می کند.

 

حمیده رضایی کمبود وقت را عام‌ترین مشکل بانوان شاغل برای تمیز کردن خانه‌شان می داند و می گوید: ما فقط پنجشنبه و جمعه‌ها را برای تمیز کردن خانه وقت داریم. اگرچه همسرم هم همکاری زیادی می کند، اما باز هم نمی توانیم مثل قدیم ها خانه‌هایمان را تمیز کنیم.

 

او که دوران کودکی‌اش را در شهر باستانی همدان گذرانده است، می گوید: آن روزها خانم های خانه دار هر چیزی را که ممکن بود می شستند و تمیز می کردند، به قولی به هیچ آلودگی و غباری رحم نمی کردند تا برای شب عید همه چیز پاک و تمیز باشد، معمولاً بعد از پایان خانه تکانی، مادرها شیرینی‌های خوشمزه می پختند یا با کمک بچه ها تخم مرغ رنگی درست می کردند تا خستگی خانه تکانی از تنشان بیرون برود.

 

جلب مشارکت اعضای خانواده و زنده کردن حس خوب همکاری های جمعی از عام ترین نتایج خانه تکانی های عیدانه‌مان است.

 

سهراب رئیسی در این مورد می گوید:‌ معمولاً در طول یک سال تمام وظایف مربوط به تمیز کردن خانه بر عهده خانم‌هاست، بنابراین خانه تکانی فرصت خوبی است که مردها هم مشارکت خودشان را در کارهای خانه‌ نشان دهند؛ از طرفی بسیاری از کارهای خانه تکانی مردانه و سنگین است و خانم‌ها به تنهایی نمی‌توانند انجام دهند.

 

سارا جلیلی اگر چه روزی هشت ساعت در بیرون از خانه کار می‌کند و فرصت چندانی برای خانه تکانی ندارد، اما می‌گوید: با وجود کمبود وقتم سعی می کنم حتماً یک خانه تکانی مختصر داشته باشم تا هم خرت و پرت‌های اضافی را دور بریزم و هم خودم را برای سال نو آماده کنم. 

 

او می گوید: در گذشته تعداد اعضای خانواده‌ها بیشتر بود و معمولاً همه‌شان در تمیز کردن خانه مشارکت می کردند، اما این روزها با کوچکتر شدن خانه‌ها و کم شدن تعداد اعضای خانواده، انگار خانه تکانی هم در ابعاد کوچک و خانگی اجرا می‌شود و دیگر خبری از مراسم‌های یک ماهه شستن فرش‌ها و دیوارهای خانه نیست.

 

سنت دیرین ایرانی‌مان پیمانی ناگسستنی دارد برای زدودن هر چه آلودگی و زشتی است؛ البته دل‌های پاک و پرامید ایرانی اولین جایی است که باید خود را برای آمدن نوروز آماده کند. 

 

روزهای پرجنب و جوش اسفندماهی‌مان را با غبارروبی دل‌هایمان از غرور و تکبر و حسادت آغاز می‌کنیم تا با روحی سبکبار و بی‌کینه به استقبال بهار برویم.