آیت‌الله عزالدین زنجانی؛ فقیهی مجاهد در راه گسترش اسلام

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، حضرت آیت‌الله سید عزالدین حسینی زنجانی در سال ۱۳۰۰ه.ش درخاندان علم و فقاهت در شهر زنجان دیده به جهان گشودند. والد ایشان مرحوم آیت‌الله سید محمود حسینی زنجانی (ره) از علمای پارسا و از بزرگان حوزه بود.

پدر مرحوم سید عزالدین حسینی زنجانی سالهای متمادی در نجف اشرف از محضر بزرگان آن حوزه مقدسه استفاده کرده و از دروس آیات عظام نائینی، آقا ضیاء عراقی، شیخ الشریعه اصفهانی، سید محمد کاظم یزدی (صاحب عروه) و بخصوص از درس آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی (کمپانی) بهره برده بود.

این عالم بزرگوار خود نیز شاگردان بزرگی را تربیت کرده بود که از مشهورترین شاگردان ایشان می‌توان به مرحوم آیت الله سید محمود طالقانی، مرحوم رضا روزبه زنجانی و فرزند بزرگوارشان (سید عزالدین) اشاره کرد.

تحصیلات

سید عزالدین حسینی زنجانی تحت نظارت و سرپرستی والد بزرگوار خود مقدمات و سطح و کمی از خارج را در زنجان فرا گرفته و در این حوزه از دروس والد معظم خود و دروس مرحوم آیت الله شیخ حسین دین محمدی (از شاگردان آخوند خراسانی) استفاده بردند.

این عالم بزرگوار سپس به شهر مقدس قم عزیمت کردند و در شهرعلم و فقاهت قم در فقه و اصول از محضر درس آیات عظام آیت الله العظمی سید محمد حجت کوه کمری (به مدت 14سال)، آیت الله العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی (قریب 10سال) آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر، آیت الله العظمی سید احمد خوانساری و آیت الله العظمی میرزا رضی زنوزی تبریزی تلمذ فرمودند.

ایشان همچنین دوره کامل حکمت متعالیه را در محضر آیت الله العظمی امام خمینی (ره)، علامه سید محمد حسین طباطبایی تبریزی و آیت الله شیخ مهدی مازندرانی تحصیل کرده و در دروس اسفار هر سه حکیم متاله حضور یافتند.

معظم له جهت استفاده از حوزه درسی بزرگان حوزه مقدسه نجف مدت کوتاهی نیز به این حوزه مشرف شده و از درس آیت الله العظمی سید عبدالهادی شیرازی، آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و آیت الله العظمی سید محسن حکیم استفاده کردند.

معظم له در بین اساتید فقه و اصول خود بیش از همه از مشرب فقهی حضرت آیت الله العظمی حجت کوه کمری متاثر شده اند و همانند استادشان در جمع بین روایات متعارض تبحر و برجستگی خاصی دارند.

فعالیت های اجتماعی و سیاسی عزالدین حسینی زنجانی

ایشان بنا به درخواست والدشان از سال 1334 در زنجان مستقر شد و در اداره حوزه علمیه و رسیدگی به امور شرعی و اجتماعی به مرحوم والد خود کمک می کردند. در سال 1342با نهضت حضرت امام خمینی (ره) همراه شدند و در منبر صراحتا از ایشان نام می بردند و به ترویج مرجعیت معظم له می پرداختند و سخنرانی های تندی علیه دستگاه حاکمه و قوانین طاغوتی ایراد می کردند که بالاخره دستگیر شدند و مدتی در تهران همراه با برخی از بزرگان از جمله شهید مطهری، مرحوم محمد تقی فلسفی و مرحوم شیخ حسین لنکرانی زندانی شدند.

در اثر تداوم فعالیت ها و سخنرانی های معظم له علیه رژیم شاه، از سال 1351 از طرف ساواک مجبور به اقامت اجباری در شهر مقدس مشهد شدند و در این شهر به فعالیت های علمی و سیاسی خود ادامه دادند و همراه با دیگر ارکان این حوزه مقدسه به مناسبت های مختلف اعلامیه می دادند و در تظاهرات پیشاپیش مردم حرکت می کردند.

تدریس

معظم له سطوح عالی دروس حوزوی را در حوزه های علمیه قم، زنجان و مشهد تدریس کرده اند و بیش از سی سال است که در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول، تفسیر،کلام و عقاید و فلسفه مشغول هستند و بسیاری از افاضل حوزه و دانشگاه از دروس ایشان بهره مند بوده اند و تعدادی نیز به اخذ درجه اجتهاد از محضر ایشان نایل شده اند.

شاگردان

از شاگردان برجسته معظم له می توان به فرزند بزرگوارشان استاد سید محمد حسینی زنجانی، که خود مدرس خارج فقه و اصول هستند، اشاره کرد. همچنین عارف فرزانه حضرت استاد حسن رمضانی خراسانی، کتابهای بدایة ‌الحکمه و نهایة الحکمه مرحوم علامه طباطبایی و شرح منظومه حکیم سبزواری از محضر ایشان استفاده کرده است.

مرجعیت

عزالدین حسینی زنجانی  بنا به درخواست جمعی از مومنین و فضلاء حوزه در سال 1354 رساله عملیه خود را با عنوان رساله جامع الاحکام در مشهد مقدس منتشر کردند و جمعی از مومنین در تقلید به ایشان رجوع کردند.

پس از رحلت حضرت آیت الله العظمی اراکی، رساله فعلی معظم له با عنوان رساله توضیح المسائل در سال 1373 منتشر شد و جمع دیگری از مومنین در تقلید به ایشان رجوع کردند. فعلا دفاتر معظم له در شهرهای مشهد، زنجان و تبریز فعال هستند و در ایام حج  بعثه معظم له به منظور پاسخ گویی به استفتائات مقلدین و سایر امور شرعی در مدینه منوره و مکه مکرمه مستقر است.

تالیفات

از حضرت آیت الله العظمی حسینی زنجانی تاکنون چند اثر منتشر شده است که می‌توان به  رساله جامع الاحکام، رساله توضیح المسائل، مناسک حج و عمره مفرده، شرح خطبه حضرت زهرا (س، حکمت فاطمی، خلاصه  شرح خطبه حضرت زهرا (س)، تفسیر سوره مبارکه حمد، راه رستگاری، جستاری در باب اسلام و ایمان، مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن اشاره کرد.

آثار فقهی و اصولی ایشان از جمله تقریرات دروس اصول و فقه آیات عظام حجت و بروجردی و نیز تعلیقه بر وسیله النجاه آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی هنوز به زیور طبع آراسته نشده است.