پرونده‌ راه‌اندازی بورس ارز بسته شد

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، بورس محل کشف قیمت واقعی بازار است و در معاملات آن و دو طرف فروشنده و خریدار مشخص می‌شود،‌ علت پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز نیز از نگاه کارشناسان این حوزه رسیدن به یک قیمت متعادل، شفاف و شناور _ طبق برنامه پنجم توسعه_ است، اما امروز 113 نماینده مجلس و نماینده دولت در مجلس با آن مخالفت کردند.

پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز توسط پورابراهیمی، ‌عضو شورای عالی بورس و نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه 92 مطرح شد اما رحیم ممبینی، نماینده دولت در مقام مخالف با آن گفت: وقتی بورس ارز ایجاد شود بازاری ایجاد می‌شود که هرگونه تقاضا می‌تواند وارد آن شود و به زعم ما ممکن است آنقدر تقاضا زیاد شود که نیازها را به مرور اضافه کند زیرا بازار بورس به گونه‌ای است که هر کسی مراجعه کند با پیشنهاد قیمت بالاتر می‌تواند برنده شود و قیمت‌ها را نیز افزایش دهد.

وی گفت‌: بنابراین در این شرایط که یک عرضه کننده و یا یک تقاضا کننده کوچک می‌توانند قیمت‌ها را این‌گونه بالا ببرد ریسک‌های زیادی ایجاد می‌کند،‌ در مقابل آن دولت بازار مبادله ایجاد کرد تا در قیمت‌ها کنترل داشته باشد، در واقع اگر تقاضا کننده و یا عرضه کننده خرد بخواهد قیمت را بالا یا پایین کند،‌ دولت این امکان را به آن ندهد و در همانجا خنثی کند.

وی همچنین گفت: در تیر ماه تحریمی که علیه کشورمان در بهمن ماه وضع شده اعمال می‌شود لذا محدودیتهای ارزی در پیش است و ما با شرایط متلاطمی از نظر نرخ ارز مواجه هستیم. آیا در شرایطی که وضع عرضه را در بازار ارز نمی‌دانیم می توان نرخ ثابتی برای کالای اساسی در نظر گرفت؟ قطعا این نرخهای ثابت ما را دچار مشکل خواهد کرد.

ممبینی تاکید کرد:‌ بازار بورس موجب افزایش تقاضا می‌شود چرا که مردم عادی برای حفظ سرمایه‌شان می‌آیند و از این بازار خرید می‌کنند دوم آنکه با کوچک‌ترین تقاضا یا عرضه کننده قیمت دچار نوسان شود و از آن ثبات خارج شود.

نماینده دولت افزود: همچنین وقتی ما بازار منسجم مانند بازار بورس ارز داشته باشیم، کاملا توسط افرادی که می‌خواهند ما را تحریم کنند، رصد می‌شویم و به این ترتیب کنترل‌های ما را از دست می‌رود. همچنین این پیشنهاد برای کالای اساسی یک نرخ و برای عرضه یک نرخ دیگر در نظر گرفته است و سیستم دو نرخی را در قانون بودجه قرار می‌دهد در مقایر با قانون برنامه پنجم است به دلیل آنکه این قانون سیستم شناور نرخ ارز را دیکته می‌کند، لذا دولت کاملا با این پیشنهاد مخالف است.

بنابر این گزارش،‌ سخنگوی کمیسیون تلفیق نیز در مخالفت با این پیشنهاد با بیان اینکه در این کمیسیون اصلا موضوع مطرح نشده و طبیعی است که مخالف باشیم،‌گفت: این پیشنهاد مشکلات جدی دارد بورس یعنی شفافیت و در این شرایط تحریم، همه معاملات ما رصد می‌شود و مشکلات جدی برای نقل و انتقالات ارزی و خارجی ما پیش می‌آورد.

جعفر قادری با بیان اینکه بورس ارز مشکل سفته بازی و یا تقاضا برای ارز جهت حفظ قدرت خرید را شدیدا تقویت و مشکل جدی برای قمیت‌ها ایجاد می‌کند افزود: این پیشنهاد هیچ اشاره‌ای به مازاد درآمدهای ارزی نکرده است و همچنین نرخ ارز را برای کالاهای اساسی و ضروری یکسان در نظر گرفته است و همین دعوای ارز مرجع و مبادلاتی تکرار می‌شود ، ضمن آنکه مغایر برنامه توسعه است چرا که در برنامه آمده قیمت ارز باید شناور و مدیریت شده باشد اما در این پیشنهاد نظام دو نرخی را مطرح می‌کند.

قادری در پایان گفت: راه اندازی بازار بورس مستلزم تنظیم آیین نامه و تصویب قانون و هماهنگی و همراهی دولت و مجلس است،‌ حال در یکی دو ماه باقی مانده تا پایان کار دولت به نظر می‌رسد نه دولت حال و هوای تدوین آیین نامه دارد و نه معلوم هست که دولت آینده اعتقادی به این پیشنهاد داشته باشد و ما اکنون میان این میدان گیر کرده‌ایم که برای آنکه بودجه تصویب شود نرخ مبنای عمل بازار را مشخص کنیم. لذا بهتر است دوستان این پیشنهاد را در قالب طرح یا لایحه بیاورند تا بیشتر بررسی شود.

محمدقسیم عثمانی به عنوان مخالف راه‌اندازی بورس ارز در این باره گفت: در اقتصادی که هشتاد درصد عرضه ارز توسط دولت انجام می‌شود، مگر می‌شود بورس ارز راه انداخت؟ من از همکاران تعجب می‌کنم وقتی نرخی پایین باشد و ما بخواهیم آن را افزایش دهیم باید به دنبال راه‌اندازی بورس باشیم،‌ نه وقتی شاهد افزایش قیمت هستیم.

غلامرضا مصباحی‌مقدم در موافقت با پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز، تصریح کرد: در سال 90 و 91 که بحث شکاف در قیمت ارز پدید آمد دولت، کارگروهی برای مدیریت ارز تشکیل داد. ما در آنجا موضوع بورس را مطرح کردیم. اگر یک سال قبل ارز را با وارد شدن به بورس مدیریت می‌کردیم وضعیت ارزی امروز ما بهتر از این بود.

رییس کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 با اشاره به درآمد 53 میلیارد دلاری صادرات نفتی در سال 91، خاطرنشان کرد: ما به بخش زیادی از این مبلغ به خاطر تحریم‌ها دسترسی نداشتیم اما اگر بورس راه بیفتد و تمام درآمدهای ناشی از صادرات نفتی به بورس بیاید، سهم ارز عرضه شده توسط بخش خصوصی به دولت غلبه می‌کند زیرا دولت با محدودیت‌هایی روبروست.

وی افزود: بخش عظیمی از ارز به صورت نقدینگی دست مردم است و مردم آن را ذخیره کرده‌اند زیرا منتظر افزایش قیمت ارز هستند اما اگر بورس راه بیفتد قیمت شفاف می‌شود و در نتیجه پایین خواهد آمد. این در حالی است که وقتی عرضه ارز در بازار و سر چهارراه و به صورت پنهان باشد قیمت‌ها بالا می‌رود و رانت پدید می‌آید. همان‌طور که هزاران میلیارد تومان به جیب عده‌ای رفت اما اگر بورس باشد همه ارز را اینجا عرضه می‌کنند و از اینجا تقاضا می‌کنند.

رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه راه‌اندازی بورس ارز، کشور را منتفع می‌کند، تصریح کرد: اینکه می‌گویند بورس ارز راه بیفتد همه خانه‌هایشان را می‌فروشند و سرمایه‌ها را از بانک بیرون می‌کشند ، در شرایطی اتفاق می‌افتد که بورس ارز نداریم و قیمت شفاف نمی‌شود.

احمد توکلی - عضو دیگر کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 -در مخالفت با پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز، اظهار کرد: این کار خطرات جدی دارد. بورس در جایی امکان‌پذیر است که عرضه‌کننده و تقاضاکننده وزن کوچکی داشته باشند.

توکلی اضافه کرد: ما در شرایطی می‌گوییم بورس ارز راه‌اندازی شود که مجموعا 67 میلیارد دلار در بودجه در اختیار بخش دولتی است آیا بازار بورسی که 67 میلیارد دلار درآمد نفتی آن دست دولت است امکان تشکیل دارد؟ مگر پولی می‌ماند که بخش خصوصی آن را در بازار بورس بیاورد.

این عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92 اضافه کرد: تمام کشورهایی که دچار تلاطم ارزی شدند اولین کارشان سیاست تثبیت ارز بوده و از همه بهتر و موفق‌تر کشور مالزی بوده که خودش بازار سرمایه را کنترل کرد.

توکلی ادامه داد: واگذاری بازار ارز به ایران که بزرگترین عرضه کننده و تقاضا کننده در آن خود دولت است، اصلا امکان پذیر نیست و این پیشنهاد واقع بینانه نیست؛ ضمن این که از نظر فیزیکی ارز در شرایط تحریم وجود ندارد و حتی اگر بتوانیم تحریم‌ها را لغو کنیم این کار به صلاح نیست.

نماینده مردم تهران گفت که پیش بینی ارز دو نرخی در این پیشنهاد باعث ایجاد رانت عظیم اقتصادی می‌شود.

محمدرضا پورابراهیمی نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس که به عنوان یکی از پیشنهاددهندگان راه‌اندازی بورس ارز سخن می‌گفت، اظهار کرد: ‌در حال حاضر وجود ارز چند نرخی هم با قانون برنامه پنجم مغایر است و هم باعث ایجاد رانت در اقتصاد کشور شده، اگر ما بخواهیم در سال جاری جلوی رانت ارزی را بگیریم و در کنار آن حکم قانون برنامه در مورد نرخ ارز شناور مدیریت شده را رعایت کنیم باید بورس ارز راه‌اندازی کنیم که سوابق مطالعاتی آن را داریم و مقدمات آن از جمله سیستم معاملاتی و نرم‌افزاری‌اش فراهم شده است.

وی اضافه کرد: اگر بورس ارز راه‌اندازی شود امکان رسیدن به نرخ شناور مدیریت شده وجود دارد در حالیکه در وضع موجود بازار ارز که عرضه‌کننده در آن دولت و بانک مرکزی هستند، شاهد عدم تعادل در بازار هستیم اما اگر بتوانیم شرایطی فراهم کنیم که بخش خصوصی بتواند ارزش را ارائه کند شاهد تعادل‌بخشی به نرخ ارز هستیم.

نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: با راه‌اندازی بورس ارز، ما به زودی می‌توانیم بدون نفت در مصارف ارزی به تعادل برسیم. لازمه‌ی این امر این است که مکانیزم بورس ارز را در اقتصاد ایران پیش‌بینی کنیم البته در این میان اختصاص ارز به کالاهای اساسی و دارو هم پیش‌بینی شده که بر اساس نرخ ثابت باشد تا آسیبی به نیازهای اصلی مردم وارد نشود. در واقع ما دولت را مکلف کردیم نظام ارزی را به نحوی مدیریت کند که اگر کالای اساس با نرخ 1226 تومان وارد می‌شود مصرف‌کننده هم کالا را با همین قیمت دریافت کند؛ چیزی که اکنون شاهد آن نیستیم.

وی در پایان تاکید کرد: اگر بخواهیم رانت از اقتصاد کشور حذف کنیم و نرخ ارز را در بودجه شفاف کنیم راهی جز راه‌اندازی بورس ارز نداریم.

در شرایطی که نرخ ارز مرجع، مرکز مبالات ارزی و قیمت آزاد بازار ارز هرکدام قیمت‌های متفاوتی را نشان می‌دهند پیشنهاد راه‌اندازی بورس ارز و در نظر گرفتن ارز مرجع برای کالاهای اساسی و دارو، پیشنهاد معقولانه‌ای بود که کارشناسان این حوزه مطرح کردند، اما در نهایت این پیشنهاد با مخالفت‌هایی مواجه شد که به منتفی شدن آن انجامید.