در برنامه‌های رادیو معارف هیچ سازی استفاده نمی‌شود/حضور ماهانه بیش از 300 کارشناس در رادیو معارف

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ رادیو معارف در 22 بهمن 1377 کار خود را رسماً در شهر قم آغاز کرد. این رادیو در ابتدا با چهار ساعت برنامه فعالیت می کرد و بعد از گذشت دو سال توانست به صورت 24 ساعته فعالیت کند. در سال 1386 بخش انگلیسی زبان این شبکه رادیویی با عنوان کانال «ندای اسلام» راه اندازی شد.

متن زیر مصاحبه ای با مدیر این شبکه رادیویی است که به شرح زیر است:

«خبرگزاری دانشجو» - رادیو معارف چه وجه تمایزی با سایر شبکه رادیویی دارد تا از این طریق بتواند مخاطبان خود را جذب کند؟

نیاسر: عمده تفاوت رادیو معارف با سایر شبکه هایی رادیویی در کاربرد ساز و موسیقی است؛ همه رادیوها ساز را یکی از برنامه های رادیویی می دانند، به طوری که بدون آن معمولاً برنامه سازی‌ای صورت نمی‌گیرد. البته قبل از ما رادیو قرآن این مسئله را مورد توجه قرار داده بود، ولی تفاوت ما با رادیو قرآن در این است که رادیو قرآن ساز  را به طور کلی از برنامه های خود حذف کرده و به جای آن از تکنیک های عربی مانند تواشیح استفاده می کند، ولی 90 درصد فضای رادیو معارف باید به زبان فارسی باشد؛ به همین دلیل امکان استفاده از تکنیک های عربی برای ما وجود ندارد. ما باید یک فضای کاملاً ایرانی و دینی را به مخاطبان ارائه دهیم؛ با این حال در دیگر تکنیک های رادیویی مانند ساخت مستند، سخنرانی، میزگرد و نمایش مانند سایر شبکه های رادیویی برنامه سازی می کنیم. 

طی این سال ها شبکه های رادیویی اثبات کرده اند که ساز را به عنوان برنامه اصلی خود به حساب نمی آورند، در حالی که در گذشته تعریف برنامه های رادیویی یعنی استفاده از کلام، موسیقی و افکت، ولی ما اعتقاد داریم که برنامه رادیویی از صوت و سکوت تشکیل می شود؛ به همین دلیل امروزه می بینیم که برنامه های رادیو معارف در حالی که هیچ سازی در آن استفاده نمی شود، در همایش های تخصصی رسانه ای انتخاب می شود یا به طور مثال در فرهنگ ما از قدیم جا افتاده بود که در زمان سال تحویل باید از موسیقی استفاده شود، ولی شبکه رادیو معارف نزدیک به چهار سال است که زمان سال تحویل از موسیقی در برنامه هایش استفاده نمی کند؛ با این حال برنامه های سال تحویل این شبکه جزو بهترین برنامه های معاونت صدا انتخاب می شود.

ما ثابت کردیم که برنامه های رادیویی از صدا و سکوت تشکیل می شود، ولی در ساختار مانند دیگر شبکه های رادیویی عمل می کنیم. البته این را باید در نظر بگیریم که رادیو معارف از نظر محتوا با سایر شبکه های رادیویی تفاوت دارد؛ چرا که ما به همه مسائل نگاه دینی داریم و با همین نگاه به تولید برنامه اقدام می کنیم. 
 
«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به اینکه امروزه بازار تبلیغات به گونه ای شده است که دیگر دین در بین مردم جایی ندارد، رادیو معارف که همه برنامه های آن دینی است، چطور توانسته بین همه مردم محبوبیتی بدست آورد؟

نیاسر: فکر می کنم بخشی از روشنفکران ما این گونه تبلیغ کرده اند که مردم دین گریز شده اند، اما واقعیت مسئله این گونه نیست؛ چرا که مخاطبان رادیو معارف هم مردم عادی و هم افراد فرهیخته کشور مانند استادان را تشکیل می دهند. این دسته از افراد که از سطح علمی بالایی برخوردار هستند، به رادیو معارف به عنوان یک رادیو ویژه نخبگان نگاه می کنند.
 
بالاترین میزان فروش کتاب در دنیا مربوط به کتاب های دینی و یا کتاب هایی است که با دنیای ماورایی ارتباط دارند، این مسئله خود نشان دهنده این واقعیت است که مردم به فضایی غیر از فضای موجود فکر می کنند، به طور مثال در ایران مجموعه کتاب های آیت الله جوادی آملی و رمان هایی مانند «دا» جزو پروفروش ترین کتاب ها به شمار  می روند، در حالی که هر دو این کتاب ها مربوط به سبک زندگی دینی است؛ شاید یکی از دلایل بالا بودن مخاطبان شبکه رادیویی معارف این است که این شبکه فقط از بعد دینی به برنامه ها نگاه می کند.
 
ما هیچ گاه وارد مسائل ریز اقتصادی، اجتماعی و ... نمی شویم؛ در واقع رادیو معارف همه نیازهای مخاطبان را برطرف نمی کند؛  با این حال طبق آخرین نظرسنجی ها، رادیو معارف جزو چهارمین رادیوی پرمخاطب کشور به شمار می رود. شاید مردم از عملکرد یک فرد دیندار خوششان نیاید، ولی این مسئله به معنی این نیست که مردم از دین خوششان نمی آید.

مردم احساس می کنند چون کارشناسان ما کارشناسان تازه ای هستند، می توانند حرف های خالص تری را از رادیو معارف بشنوند. یکی از تفاوت های ما با دیگر شبکه های رادیویی همین حضور کارشناسان است. ما بیش از 300 کارشناس را به طور ماهانه در رادیو معارف می آوریم.
 
«خبرگزاری دانشجو» - رادیو معارف چه برنامه ریزی برای آینده کاری خود ترسیم کرده است؟

نیاسر: یکی از ساختارهای ما تنوع بخشیدن به  تولید برنامه هایمان است؛ یعنی باید در آینده از قالب های جدیدتر و بهتری مطابق با سیاست های ترسیمی خود استفاده کنیم. رادیو معارف باید رادیویی باشد که به فردای خود هم توجه داشته باشد؛ به همین دلیل ما بستر فضای مجازی را بهترین زمینه برای ادامه فعالیت خود می دانیم و به دنبال ایجاد یک رادیوی اینترنتی واقعی هستیم. غیر از این، ما هر ماه یک دوره آموزشی را برای برنامه سازان خود برگزار می کنیم تا از این طریق بتوانیم طبق نیاز مخاطبان خود به راهمان ادامه دهیم.  

 
«خبرگزاری دانشجو»- رادیو معارف چه برنامه‌ای برای افراد در رده های سنی پایین تر دارد؟
 
نیاسر: ما از اول تاسیس رادیو معارف موظف شدیم که برای گروه خاصی از افراد برنامه تولید کنیم، علاوه بر آن باید از روحانیونی که از به اقصی نقاط ایران هجرت می کنند نیز پشتیبانی می کنیم؛ چرا که آنها نباید از حوزه علمیه قم دور شوند و قطعاً بین مبانی تخصصی حوزوی تا یک برنامه کودک فاصله زیادی وجود دارد؛ متاسفانه ما طی این سال ها نتوانستیم این فاصله را از بین ببریم، البته در این سال ها برنامه ریزی هایی صورت گرفته، ولی ما فضا و امکانات لازم را برای اجرایی کردن آنها نداریم.
 
در حال حاضر برنامه ای برای گروه سنی کودکان نداریم، البته درباره کودک با خانواده ها صحبت های زیادی می کنیم؛ چون معتقدیم پایه یک جامعه دینی را کودکان تشکیل می دهند.
 
«خبرگزاری دانشجو» - درباره زمان و وظایف شورای معارف توضیحاتی می دهید؟
 
نیاسر: در سال 88 آقای صوفی، معاون صدای سازمان صدا و سیما تاکید داشتند که ما باید یک قرارگاه معارفی داشته باشیم تا بتوانیم از برنامه های معارفی تولید شده در معاونت صدا پشتیبانی کنیم. یکی از مسائل بسیار مهم در عرصه رسانه این است که از یک رسانه پیام های متضادی صادر نشود؛ به همین دلیل دستور تشکیل شورای معارف صادر شد.
 
هدفمان از تشکیل این شورا پشتیبانی راهبردی از همه شبکه های رادیویی، پشتیبانی محتوایی، معرفی کارشناسان، سیاستگذاری و تشکیل بانک کارشناسان بوده است؛ چرا که ما باید برنامه ریزی ای داشته باشیم تا بر اساس آن در زمین دشمنان بازی نکنیم. علاوه بر آن باید بتوانیم بنیه های علمی جوانان را تقویت کنیم تا در دامن دشمنان گرفتار نشوند. 
 
«خبرگزاری دانشجو»- به نظر شما چه شبکه رادیویی می تواند به عنوان تراز انقلاب اسلامی به شمار آید؟
 
نیاسر: یک شبکه رادیویی در حوزه های مختلف می تواند به عنوان تراز انقلاب اسلامی به شمار رود. یکی از این حوزه ها ساختار است، ما باید بدانیم که باید از چه ساختارهایی در رسانه تراز انقلاب استفاده کنیم. علاوه بر آن رسانه تراز انقلاب باید در حوزه محتوا هم در مسیر انقلاب حرکت کند؛ چنین رسانه ای از همه حوزه های خود از طنز گرفته تا حوزه سیاست باید به عنوان رسانه تراز انقلاب به شمار رود.
 
بخش دیگری که رسانه تراز انقلاب باید به آن توجه کند، حوزه فقه رسانه ای است. درست است که رسانه از غرب آمده و بسیاری از خصوصیات، اخلاقیات و مسائل کلی غرب را به همراه آورده، ولی وقتی یک رسانه می خواهد رسانه تراز انقلاب شود باید دائماً به این مطلب فکر کند که بین یک مطلب با مطلب دیگر چه رابطه دینی وجود دارد. به طور مثال در سرعت انتقال باید بداند که سرعت با اصول دینی ما چه ارتباطی وجود دارد. کار کردن در حوزه فقه رسانه ای در رسانه تراز انقلاب اسلامی موضوع بسیار مهمی است که متاسفانه در دانشگاه های ما این موضوع یا به فراموشی سپرده شده و یا کار ویژه ای برای آن انجام نشده است.

«خبرگزاری دانشجو» - جایگاه مباحث دینی در رادیوی تراز انقلاب باید چگونه باشد؟

نیاسر: اول باید بدانیم دین چیست؛ دین زمانی دین است که به انسان بگوید چگونه باید زندگی کند، چگونه باید زمان زندگی را تقسیم کند و چگونه دوست پیدا کند؛ به نظرم این دین است و وقتی این را دین بدانیم، اصلاً نمی توانیم درصد و جایگاهی برای آن در نظر بگیریم.

مثلاً ستاره سازی در جامعه تا چه حدی دینی است و چه افرادی در جامعه دینی ستاره هستند، درست است بگوییم که مثلاً کسی که گل می زند باعث می شود غرور ملی افزایش یابد، ولی باید بر روی این مسئله کار شود؛ چرا که ما افراد بسیاری را در جامعه داریم که از نظر علمی می توانند ستاره باشند، ولی این اتفاق برای آنها نمی افتد و به جای آن کسی که در فوتبال گل می زند به عنوان ستاره کشور محسوب می شود.