مردم از خون های نادر اطلاعی ندارند/ گلبول های قرمز خون حامل آنتی ژن های متفاوتی اند

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، مصطفی مقدم، رئیس آزمایشگاه سازمان انتقال خون به برنامه ملی اهداکنندگان خون های نادر اشاره کرد و بیان داشت که افراد باید به وجود این گروه های خونی آگاه باشند.

به بررسی ابعاد گوناگون این موضوع و همچنین اطلاع از رویکرد سازمان انتقال خون پرداختیم که متن گفت و گوی وی با این خبرگزاری به شرح زیر است:

«خبرگزاری دانشجو»- در مورد گروه های خونی مختلف که در کشور وجود دارد، توضیحی می دهید؟

مقدم : گلبول قرمز یکی از اجزای تشکیل دهنده خون است. آنتی ژن بر روی سطح گلبول قرمز مواد پروتئینی و سایر ترکیبات شیمیایی وجود دارند که این آنتی ژن ها متفاوت اند و به صورت موروثی از والدین به فرد منتقل می شود.

وجود یک آنتی ژن خاص می تواند گروه خون شما را تعیین کند. امروز بیش از 600 آنتی ژن مختلف شناسایی شده و هر ساله تعداد بیشتری در حال شناسایی هستند.

برخی از افراد جامعه با آنتی ژن های گروه خون اصلی به نام ABO آشنا هستند. برای مثال اگر گروه خون شما A باشد بر روی سطح گلبول قرمز خون شما آنتی ژن A و اگر گروه خون شما B باشد آنتی ژن B وجود دارد. افرادی که گلبول قرمز آنها حاوی آنتی ژن های A و B باشند گروه خون AB دارند و در صورتی که هیچ کدام از آنتی ژن های A و یا B بر روی سطح گلبولی مشاهده نشود، فرد دارای گروه خون O است.

«خبرگزاری دانشجو»- درصد شیوع گروه های اصلی خون در جمعیت ایران چقدر است؟

 مقدم : در جمعیت کشور O = 36 درصد، A = 32  درصد، B=24 درصد، AB=8 درصد دارای این گروه های خونی هستند.

«خبرگزاری دانشجو»- گروه خونی نادر، به چه گروه خونی اطلاق می شود؟

مقدم : اطلاع از سایر آنتی ژن ها در بین جامعه کمتر است زیرا این آنتی ژن ها در گروه خون افراد کمتری از جامعه مشاهده می شوند. گاهی اوقات عکس آن وجود دارد یعنی خون تقریباً تمام افراد جامعه دارای آنتی ژن خاص است و در صورتیکه در خون تعداد بسیار کمی از افراد جامعه آن آنتی ژن مشاهده نشود. می گوییم خون این افراد «آنتی ژن منفی» است و گروه خونی شان نادر است.

«خبرگزاری دانشجو»- درصد شیوع گروه خونی نادر چقدر است؟

مقدم : اگر در بین جمعیت 5000-1000 نفر جامعه آنتی ژن خاص خون مشاهده نشود آن فرد دارای گروه خون کمیاب  است و در صورتیکه گروه خون فردی در بین 10000-5000 نفر جمعیت یک منطقه جغرافیایی آنتی ژن یا آنتی ژن های خاص را نداشته باشد، او دارای گروه خون بسیار نادر خواهد بود.

«خبرگزاری دانشجو»- برنامه بین المللی خون های نادر در این زمینه چیست؟

مقدم : هنگامی که بیماری نیاز به خون پیدا می کند، سرعت عمل و آماده سازی به موقع خون درخواستی با توجه به اینکه احتمالاً آن خون همان روز یا شب مورد نیاز است، اهمیت زیاد دارد.
 

به منظور کمک به تأمین خون و پاسخگویی به درخواست های جهانی گروه بین المللی اهداء کنندگان خون در سال 1965 توسط انجمن بین المللی انتقال خون (ISBT) پایه گذاری شد.

در حال حاضر وظایف فعالیت های روزانه آزمایشگاهی و تأمین خون نادر به آزمایشگاه رفرانس بین المللی گروه خون سازمانی جهانی بهداشت (WHO) در شهر بریستول کشور انگلستان سپرده شده است.

 وظیفه این مرکز جمع آوری و به روز رسانی اطلاعات از اهداء کنندگان خون نادر است که در سایر کشورهای عضو شناسایی می شوند. در حال حاضر حدوداً اطلاعات 4000 اهدا کننده خون نادر از 26 کشور در بانک اطلاعاتی برنامه بین المللی خون نادر موجود است.

«خبرگزاری دانشجو»-  تاریخچه برنامه ملی خون های نادر در ایران به چه سال هایی مربوط می شود؟

مقدم : سازمان انتقال خون ایران با توجه به توانمندی های علمی و فنی موجود، در راستای ارائه خدمات بهتر به دارندگان گروه خون نادر با همکاری سازمان جهانی بهداشت با شرکت در برنامه دوسالانه 2009-2008 PRM (استقرار برنامه ملی خون های نادر را در نظر گرفت. پس از تأیید مستندات فنی و علمی فعالیت های آزمایشگاه رفرانس ایمونوهمتالوژی و انجماد خون سازمان انتقال خون توسط انجمن بین المللی انتقال خون (ISBT) طی نامه ای رسمیدر تاریخ 03/01/89 ایران عضو کار گروه علمی خون های نادر انجمن  شد. اعضای این کارگروه متشکل از پزشکان و افراد متخصص، با تجربه و فعال در موضوع تهیه و آماده سازی خون های نادر هستند.

«خبرگزاری دانشجو»-  روز ملی اهدا کنندگان خون نادر چه روزی است؟

مقدم : بیست و یکم دی ماه به مناسبت شناسایی و تأمین خون کودکی با گروه خون بمبئی به نام اسرا نامگذاری شده است.عمل جراحی این کودک 18 ماهه با تأمین خون نادر و ارسال آن به شهر تبریز در سال 1390 با موفقیت انجام شد.

تاکنون تعداد بسیار محدودی از افراد جامعه با این گروه خون نادر شناسایی شده اند و فقط این گروه کوچک می توانند در زمان اورژانس یا جراحی به یکدیگر خون اهداء کنند. تخمین زده می شود از هر 2 میلیون نفر ایرانی یک نفر دارای گروه خون بمبئی است.

«خبرگزاری دانشجو»- برنامه ملی خون های نادر چیست؟

مقدم : در صورت نادر بودن گروه خون بیمار، تهیه خون مناسب و سازگار برای او در زمان اورژانس بسیار مشکل خواهد بود.

هدف برنامه ملی اهدا کنندگان خون های نادر اطمینان از ارائه خدمات لازم به منظور آمادگی قبلی برای در دسترس قراردادن خون نادر در زمان نیاز است.

پس از شناسایی و تأیید گروه خون نادر با انجام آزمایش های تخصصی و تشکیل پرونده، با قراردادن نام و مشخصات کامل فرد در بانک اطلاعاتی خون های نادر کشور، لوح آموزشی و هویتی و پلاک ویژه شناسایی به فرد دارای گروه خون نادر ارائه می شود. سازمان انتقال خون ایران هم اکنون در 24 ساعت شبانه روز آماده همکاری با مراکز پزشکی است.