سیستم نمره دهی در ایران ریشه در نظام های آموزشی صد سال گذشته دارد

به گزارش خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» از ایلام، یکی از متمدن ترین و باسابقه ترین کشورها در مبحث آموزش، تعلیم و تعلم ایران است. آن هنگام که کشورهای مختلف دنیا دوران غارنشینی را سپری می کردند، در سرزمین پارس دانشگاه های گندی شاپور، نصیبین، سارویه و ریشهر در حال آموزش علوم نجوم، ریاضی، طب و فلسفه به دانش پژوهان آریایی، یونانی، هندی و مصری بودند.

تعلیم و تعلم به سبک و سیاق امروزین در ایران در پی صدور فرمان میرزا تقی خان امیرکبیر مبنی بر تاسیس دارالفنون در سال 1230 آغاز شد. ساخت این مرکز آموزشی نقطه عطفی در ایجاد دانشگاه محسوب می شود، بر این اساس اولین شاکله های تاسیس دانشگاه ایران بنام کالج تهران با تلاش های پرفسور حسابی در سال 1313 پایه ریزی شد و در پی آن قانون تاسیس دانشگاه در شهرستان ها در سال 1328 با اولویت دانشکده های کشاورزی و پزشکی تصویب شد.

امروزه در اکثر استان ها، دانشگاه های مختلفی با عناوین دولتی، آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی، علمی کاربری، فرهنگیان و فنی و حرفه ای در حال ارائه مقاطع مختلف کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری به جویندگان علم هستند.

پروسه نظام آموزش در کشورمان برگرفته از نظام منسوخ  و رنگ باخته ی teaching است. در این سبک، اساتید با معرفی جزوه، مطالبی را ارائه می دهند و در جلسات آتی بازخورد این آموزش را از دانشجویان می طلبند، حفظ مطلب حرف اول را می زند و رابطه ی بین استاد و دانشجو یک سویه، عمودی و غیرمنعطف است.

نمره، واژه ای فرانسوی برگرفته از کلمه NUMBER می باشد و معیاری برای سنجش توانایی در سطوح مختلف به خصوص نظام آموزش عالی و آموزش و پرورش است، این موضوع از صد سال گذشته تا کنون لق لقه ی زبان و دغدغه فکری بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان ایرانی شده.

نظام آموزشی استاد محور

بیشتر دانشگاه ها مانند دولتی، آزاد، دانشکده های فنی و حرفه ای، علوم پزشکی، غیر انتفاعی و فرهنگیان مشمول این سیستم هستند که در آن ساعات تدریس، میزان نمره دهی، میزان فعالیت های مربوطه و مقررات معهود در آیین نامه ای از سوی وزارت علوم به دانشگاه ها ابلاغ شده است.

مهرابی گفت: دروس بر اساس تئوری یا عملی بودن و تعداد واحدها نمره بندی می شوند، برخی از اساتید یک چهارم از 20 نمره را به فعالیت های دانشجویان در طول ترم اختصاص می دهند، مدرسین می توانند زمانی که حد نصاب کتب تدریس شده به 40 درصد رسید از دانشجویان امتحان مستمر بگیرند، از سوی دیگر برخی از اساتید فقط به نمره پایانی اکتفا می کنند و فعالیت های دانشجویان در طول ترم بر نمره دهی آن ها تاثیری نخواهد گذاشت.

وی ادامه داد: مدرسین موظف هستند نمرات کاردانی و کارشناسی را 10 روز پس از پایان آخرین امتحان بر روی سایت درج کنند و اگر در انجام وظیفه شان کوتاهی کنند از سوی معاونت آموزش دانشگاه متحمل تذکرات شفاهی و کتبی خواهند شد.

مدیر آموزش دانشگاه ایلام تصریح کرد: مدرسین مقاطع تحصیلات تکمیلی، 1 تا 3 نمره را به  کنفرانس و ترجمه متون انگلیسی اختصاص می دهند، در تمام دانشگاه ها این موضوع دیده می شود که؛ دانشجویان ارشد و دکتری قادر به تحویل پروژه های خود در موعد مقرر نیستند یا اینکه اساتید احساس می کنند بازده زمانی که در اختیار دارند پاسخگوی ارائه مطالب درسی به دانشجویان نمی باشند بنابراین می توانند واحد مذکور را تا دو ترم تحصیلی طول دهند.

برخی از دانشجویان سلطه و دیکتاتوری اساتید را ضعف بزرگ این سیستم می دانستند؛ اعمال سلیقه در نمره دهی، برخوردهای تند و دوگانه اساتید، توجه به ظاهر دانشجویان و بی توجهی به ارتقا کیفیت تدریس بدترین آفت در سیستم استاد محوری است.

نظام آموزشی بر اساس دانشجو محوری

دانشگاه پیام نور نمونه بارز دانشجو محوری در ایران است.

طاهری مقدم با بیان اینکه دانشگاه پیام نور پرچمدار سیستم آموزش از راه دور، غیرحضوری و مجازی است، تصریح کرد: این دانشگاه با هدف ایجاد شرایط برای کارمندان دولت و کسانی که نمی توانند به دلیل مشغله های کاری در دانشگاه حضور یابند تاسیس شد. شعار این دانشگاه در سال 1390 کیفی سازی و ارتقا سطح آموزش، فضای فیزیکی، افزایش پروژه های زیرساختی و ارتقا تجهیزات کارگاه ها و لابراتوارها است.

وی افزود: ورود به دانشگاه پیام نور ساده و ارزان است اما خروج از آن سخت و دشوار است. دانشجویانی که وارد سیستم پیام نور می‌شوند باید خود را با شرایط آن وفق دهند، در این دانشگاه بیشتر واحدها خودخوان هستند، کلاس های درس برای هر 2 واحد در طول ترم تنها 6 جسله است و استاد نمی تواند مطالب را در چند جلسه به طور کامل به دانشجویان ارائه دهد، دانشجو باید به خود متکی باشد و یک یا چند کتاب را برای پاس کردن 2 یا 3 واحد مطالعه کند.

رئیس دانشگاه پیام نور ایلام اذعان داشت: آزمون هایی که از طرف پیام نور اخذ می شوند بسیار سخت و سنگین هستند، اساتید بر نمره گیری دانشجویان احاطه ندارند ، تمام امتحانات پیام نور در ایران مانند کنکور در زمان مقرر به صورت سراسری برگزار می شوند؛ اما نباید از نکته مثبتی که در پس این گونه شیوه نهفته است غافل شد، بیشتر دانشجویان پیام نور به راحتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی و در بهترین دانشگاه ها پذیرفته می شوند و به مراتب علمی بالا ارتقا می یابند.

طاهری مقدم گفت: آزمون ها به دو صورت سنتی و دیجیتالی برگزار می شوند، در شیوه امتحان بدون کاغذ دانشجویان می توانند با وارد کردن کدرهگیری و شماره دانشجویی خود به سامانه امتحانات دسترسی یابند و در آزمون مربوطه شرکت کنند یکی از مزیت های این روش اطلاع یافتن از نمره، چند دقیقه پس از اتمام امتحان است. سیاست دانشگاه پیام نور در آینده نزدیک سوق دادن امتحانات به سمت و سوی آزمون های دیجیتال است.

وی ادامه داد: تنها برخی از دروس دارای کلاس هستند. 6 نمره از 20 نمره دانشجویان به فعالیت های کلاسی اختصاص می یابد، دانشجویانی که از شرکت در کلاس ها معذورند از سیستم حذف نمی شوند بلکه نمره ی آن ها براساس امتحان پایانی صادر خواهد شد.

رئیس دانشگاه پیام نور ایلام در مورد سیستم نمره دهی این دانشگاه تشریح کرد: در پروسه امتحانات، پاسخ نامه های تستی و تشریحی، توسط واحدهای پیام نور در شهرستان ها اسکن می شوند و فایل های اسکن شده به دانشگاه مرکز ارسال می گردند، نمره دهی در تهران انجام می شود و مسئولین امر نمرات دانشجویان را بر روی سیستم گلستان درج می کنند. دانشجویان به طور حتم پیش از آغاز ترم جدید از نتیجه امتحانات خود اطلاع می یابند.

طاهری مقدم خاطرنشان کرد: تحصیل در پیام نور نسبت به سایر دانشگاه ها دشوارتر است زیرا در دانشگاه هایی که به صورت سنتی و استاد محور اداره می شوند دانشجویان با عناوین مختلف مانند؛ تحقیق، کنفرانس و فعالیت کلاسی می توانند نمره اخذ کنند.
 

با این تفاسیر دانشجویان این دانشگاه از شیوه غیر قابل انعطاف پیام نور معترض و ناراضی هستند، جمیع دانشجویان بر این مطلب متفق القول می باشند که هرچه بیشتر می خوانیم نمره ی کمتری می گیریم و تمام سنواتی که در پیام نور صرف می کنیم بدترین و پراضطراب ترین دوران زندگیمان است.

«تحول در انسان» باید شالوده نظام شود

آموزش، سنگ بنای نوسازی انسان است و نیروی انسانی مهمترین رکن توسعه ملی، منطقه ای و جهانی محسوب می شود. ریشه  بسیاری از نابسامانی های اجتماعی را باید در فرآیند آموزش جستجو کرد.

شیوه مکتب محوری مهمترین سم برای نظام آموزش ایران است، در این روش اساتید با ارائه جزوه و کتاب از دانشجویان توقع دارند در جلسات آتی مطالب ارائه شده را حفظ کنند و یا در غالب کنفرانس مطالب را عینا واگویه نمایند. در این متد به جای وادار کردن دانشجو به اندیشیدن و تعقل منویی از مطالب آماده پیش روی دانشجو گذاشته می شود و با انتقال مفاهیم تکراری، بی معنا و بعضا پوچ فرصت اندیشیدن را از دانشجو می ستانند.

متاسفانه، ایران در رده بندی دانشگاه های جهان مانند؛ ARWU ، TITEQS و  WEBOMETRIC در خوشبینانه ترین حالت بر روی رتبه های 200، 300 و 400 درجا می زند. به دلیل عدم وجود کیفیت آموزش در کشورمان، هیچ یک از دانش آموخته گان ایرانی موفق به کسب جوایز معتبر جهانی در عرصه های مختلف علمی نشده اند.

امروزه در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان و روسیه نمره دهی به صورت توصیفی و بر مبنای مدل GPA می باشد، در شیوه ی  grod point  average کارنامه ای که در پایان هر ترم تحصیلی به دانشجو داده می شود بر اساس حروف و کیفیت دهی از A تا F  است. بدین ترتیب دانشجو برای ارتقاء کیفیت تحصیل، افزایش آموخته ها و بالا بردن سطح فعالیت های خود تلاش می کند این در حالیست که دانشجویان ایرانی برای پاس کردن دروس و گرفتن نمره قبولی 10 و 12 شب های امتحان را تا صبح بیتوته می کنند.

تغییرات جهانی، فناوری های نوین، بالا رفتن هوش انسان معاصر نسبت به سال های پیشین، افزایش تقاضا برای کسب علم و ظهور ابزارهای جدید آموزشی ایجاب می کند آموزش در ایران برای ورود به عرصه مهندسی نوین فکری با موج عظیم تغییرات جهانی هم سویه شود.

در این راستا، تا ساختار متمرکز دیوانسالاری حاکم، بی ثباتی مدیریتی و بی توجهی به کیفیت علم پروری اصلاح نشود در دور تسلسلی که در آن سرگردان هستیم تا ابد خواهیم ماند.

حافظه محوری در ایران باید به سمت و سوی اندیشیدن سوق داده شود، «تحول در انسان» باید شالوده نظام آموزش گردد، چنین امری می طلبد که منابع و متون درسی از بندهای قالب گرایی و نتیجه محوری خود را آزاد کرده و به سوی نخبه پروری، استعداد محوری و ارتقاء تعلیم و تربیت سوق داده شود.