بالندگی ملک در گرو تکریم عالمان، شاعران و هنرمندان است/ شاهنامه شاه‌طهماسب گران‌ترین اثر هنری تاریخی ایران

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» عصر امروز مراسم رونمایی از شاهنامه شاه طهماسبی با حضور علی جنتی وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی، علی مرادخانی معاون هنری وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، حجت الاسلام والمسلمین شاه‌مرادی دبیر شورای فرهنگ عمومی، علی معلم دامغانی رئیس فرهنگستان هنر و جمعی دیگر از مسئولان در سالن ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.

در این مراسم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: رنج 30 ساله حکیم ابوالقاسم فردوسی گنج هزاران ساله شد حکیم می‌دانست که آرشین تیرش در شبان و روزان تاریخ از پروازی بلند و بالا فرو نخواهد ایستاد و نام‌زر نامه‌اش شناسنامه‌ تاریخی ملتی بیرسال خواهد بود حکیم می دانست که زمین و زمان هم داستان شده‌اند تا حکایت های حکمت‌آمیز و ملک‌آموز او را دهان به دهان گوش به گوش دست به دست قلم به قلم و دل به دل روایت کنند.

وی ادامه داد: شاهنامه ابوالقاسم فردوسی در هزاره گذشته یکی از مهم‌ترین منابع الهام و مصادر جوشش ذوق هنرمندان بوده داستان سرایان و شاعران صحنه‌آرایان و نمایشگران خونیاگران و نغمه‌پردازان نگارگران و  خوش‌نویسان جملگی اقبالی خاص وارادتی خالص به شاهنامه داشته‌اند و از همنشینی شکل ومضمون اثر دلنشین پدید آمده که فهم قابل توجهی از آثار تاریخی هنری را به خود اختصاص داده است.

جنتی گفت: هنر در گذشته افتخارآفرین این سرزمین هم رسانای پیام‌ها و اندیشه‌ها بود و هم رکن رکین آموزش و انتقال مفاهیم آموزنده و هم مایه مباهات و نشانه‌ای از فرهیختگی بود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه ابراز داشت: باید به نشانه فرهیختگی کاری کرد برای خیره کردن دنیا باید قدمی برداشت برای دانستن مرتبه هنرمندانی که به حساسیت درون چشم آخربین جامعه هستند زیرا بالندگی ملک درگرو تکریم عالمان و شاعران و هنرمندان است که در سیر ایام و گذشته روزگاران آثارشان بی‌بیم زوال باقی می‌ماند.

وی در همین زمینه افزود: شاید از این رو است که در دستگاه شاهان و حاکمان نهادی به نام کتابخانه سلطنتی برآمد تا آفرینش‌های هنری و کتاب‌آرایی را تحت نظر عالی‌ترین مقامات و با خالص‌ترین خلعت‌ها پی بگیرد روشی که آن گونه ارتقا یافت که شاهان و شاهزادگان و امیران خود به هنرآموزی روی آوردند و در صف اول هنر نشستند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ارمغان جهان جدید است اینکه می‌توان با چاپ، چاپی که دیگر از مرز صنعت گذشته و در نمونه‌های بسیار رنگ و بوی هنر گرفته و با صنعت نفیس هم‌نشین شده دلیلی از آثار فاخر را منتشر و به دست علاقه‌مندان رساند آثاری که هر خانه‌ را نگارخانه می‌کند و انتشار بر پژوهش و آموزش بر فضل و فهم وهنر بر دانش و بینش بر سیاست و اجتماع تأثیر می‌گذارد و برکاتی عمیق و اصیل دارد.

وی اظهار داشت:‌ امیدوارم ناشران و پژوهشگران هم‌داستان شوند تا در عرصه بازنشر آثار هنری با همتی ویژه گام‌های بلندی برداشته شود مهمی که تا به حال کمتر مورد توجه بوده است جهان امروز مشتاق دانستن از ماست و جوان امروز جویای شناختی از خود و خواستگاه خود است بی‌تردید آموزه‌های فرهنگ ایران اسلامی با معرفی درست می‌تواند ما را نسبت به هم صمیمی‌تر و صبورتر رفتارمان را نیکوتر وزیباتر و ایرانمان را آبادتر و شکوه‌مندتر کند.

وی در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: نقطه بارز، فراوانی قصه‌های اهل هنر در روزگار صفویان است. این فراوانی معمول دلایل مهمی از جمله کم و کیف آفرینش‌های هنری در آن زمان و سامان یافتگی وضع هنر و ساختارمند بودن آن است هیچ مجموعه و گنجیه‌‌ای از هنر ایران نیست که آثار قابل توجهی از دوران صفوی در میانش دیده نشود آثاری که عمدتا بدون فاصله زمانی و نه از سر اجبار و اضطرار بلکه به‌عنوان هدایای ویژه دستگاه حکومتی و یا به وابسته بازرگانان ایرانی و غیر از آن به عنوان تفحه و پیشکش از ایران خارج می‌شدند و خود به سفیران فعال و نامیرا فرهنگی مبدل گردیدند سفیرانی که هنوز پس از چهار قرن همچنان در کارند.

جنتی افزود: یکی از ممتازترین آثار این دوره شاهنامه شاه‌ طهماسبی است که کار آن از نیمه دوم قرن دهم یعنی در حدود سال‌های 9027 تا 9028 آغاز شد و بیش از دو دهه در کتابخانه سلطنتی به طور پیوسته ورودی به کار اشتغال داشتند تا نسخه‌ای برازنده نام ایران و شایسته ادب فارسی بیافرینند که نمایه‌ای از مهارت و معرفت هنرمندان ایرانی و نگارستانی خرم و بی‌خزان باشد. خوش‌نویسان و نقاشان و صفحه‌آرایان و صحافان قلم فرونگذاشتند تا یک هزار و 200 صفحه در قطع رحلی سلطانی با 258 نگارش شکل یافت و در نگاره‌ها اثر خامه بزرگ‌ترین نقاشان زمان مانند سلطان محمد و میرمصور و آقامیرک هویدا است. این اثر در سال‌های اول قرن یازدهم هجری از ایران به عثمانی رفت تا چشم سلطان سلیم دوم را باز کند و روابط تیره و تار دو کشور را به نور خود روشن نماید.

جنتی تصریح کرد: این اثر از مرزهای تاریخ و جغرافیا گذشت محققان بریتانیا، ایتالیا و امریکا و هنرشناسان فرانسه و آلمان سال ها به آن پرداختند و شیفتگی و شیدایی خود را صادقانه بازگو کردند و بدین سان عنوان گران‌ترین اثر هنری تاریخی ایران را از آن خود کرد. شاهنامه شاه‌طهماسب مانند هر اثر راستین هنری راوی صادقی از فرهنگ جامعه و از نقصان و کمال جاری در یک محدوده تاریخی است و گویای اصرار درونی آدمیان است که سال‌ها از حیاتشان گذشته و عظامشان گسسته و اینک زنده و زیبا پیش روی ما قرار گرفته‌اند درست در قلب آثار و زمان خویش و خود خویش را بدون ذره‌ای ریا حرف یا تحریف باز می‌نمایانند.

وی با اشاره به اینکه شاهنامه شاه طهماسب مانند هر اثر فاخر هنری لایه بر لایه و تودرتو است گفت: این اثر برای هر مکاتبی و از هر منظری مملو از نکته است و آموزه‌های فراتر از متن دارد برای پژوهشگران به اندازه صدها مقاله و رساله موضوع دارد برای طالبان هنر سرچشمه تعلیم است و از رنگ و طرح و نقاشی تا فنون کتاب‌آرایی آموزش ویژه دارد برای نقادان کمک و معیار است و با ترازوی آن می‌توانند سرگی هنر را دریابند و محک بزنند برای جامعه شناسان و مورخان رمزگشا و گویا است برای هنرمندان منبع جوشان الهام و مصداق هزاران هزار اثر است.

جنتی در بخش پایان سخنانش خاطرنشان کرد: شاهنامه شاه طهماسب برای هر ایرانی در هر کجای جهان پشتوانه‌ای قدیم و قویم است که از باد و باران گزند نیابد و برای ایران به عنوان سفیر عالی‌رتبه‌ای با پیام‌های رحمت و مکرمت اخلاق و انصاف خرد و شکیب است.