فیلمی که لجِ خیلی‌ها را در آورد!

 

«فیلم "چ" تنها در ژانر وسترن قابل ارزیابی است»، «فیلم اساسا قصه ندارد»، «فیلم نامه افتضاح است» ، «قهرمان به شدت منفعل است». نقد ها با این عبارات آغاز می شود و با شعاری بودن فیلم و خشم از تبلیغ تیزر فیلم در صدا و سیما و تریبون نماز جمعه(!) ادامه می یابد. اصلا بوی خوبی از میزگرد نمی شود استشمام کرد. دو منتقد موافق فیلم اما در برابر هجمه ها دفاع آبرومندانه ای نشان نمی دهند. جلسه نقد فیلم به دادگاه تفتیش عقاید حاتمی کیا بدل شده است. دلیل دل چرکینی منتقدین را از حاتمی کیا می توان حدس زد. دست آخر هم یکی از منتقدین حرف دلش را سربسته می زند. این که چرا حاتمی کیا اخیرا علیه سینمای اصغر فرهادی –فیلمساز محبوب جریان روشنفکری- سخن گفته است...

 

 

فلش بک؛ 5 اردیبهشت 93 (یک هفته قبل) / برنامه هفت قرار است فیلم سینمایی «خط ویژه» مصطفی کیایی را نقد کند. فیلمی که در جشنواره فجر، علی رغم رای پایین تر، کنار فیلم شیار 143 به عنوان بهترین فیلم از نگاه مخاطبان معرفی می شود تا کمی از سوزش سینمای روشن فکری از مقبول افتادن سینمای ارزشی نزد مخاطبان را بکاهد. مثل همیشه طیف روشن فکر، تریبون نقد را در دست دارند. رضا درستکار که اخیرا جای خالی مخالف خوانی های مسعود فراستی را در برنامه هفت پر کرده است ، این بار به رغم همیشه در قامت یک موافق سرسخت حاضر می شود. داشته ها و نداشته های فیلم خط ویژه را کنار هم گذاشته و از آن یک اسطوره ایرانی در ملودرام اجتماعی می سازد. منتقد دیگر هم که ظاهرا قرار بوده به عنوان مخالف سخن براند ، گوی سبقت را از دیگری ربوده و در حرکتی خارق عادت  اسلایدهای آموزشی که از فیلم، شخصیت ها و فیلم نامه به عنوان یک الگوی آموزشی استخراج کرده را نمایش داده ، روی آن توضیحاتی ارائه می دهد. تمجیدها و تعاریف به حدی می رسد که کارگردان فیلم که پشت خط تلفن "هفت" است ، عنوان می دارد که منتقدین به زوایای پنهانی از فیلم اشاره می کنند که برای خود او نیز جالب است! [و چه بسا تا پیش از این اصلا به وجود چنین زوایای ناشناخته ای در فیلم خود فکر هم نکرده است!] ماموریت هفت برای برای بزرگ نمایی از فیلمی که سیاه نمایی را وجه غالب خود قرار داده ، با موفقیت به پایان می رسد.

 

 

 فلش فوروارد ؛ 12 اردیبهشت 93 / موافقین "چ" همچنان آرمیده اند تا منتقدین هر چه می خواهند نثار فیلم و کارگردان کنند. اکنون منتقدین از فیلم عبور کرده و به خود کارگردان رسیده اند. تا می توانند مودبانه و به طرز شدیدا خاله زنکی به ابراهیم حاتمی کیا فحش می دهند که مطلق گرا ، تمامیت خواه ، طلب کار ، فضول و پرخاشگر تنها برخی از آن هاست. در آخرهم فیلم "چ" فیلمی عصبی عنوان می شود که ناشی از شخصیت عصبانی حاتمی کیاست! [احتمالا بر خلاف فیلم های جریان روشن فکری که اصلا و ابدا فیلم هایی عصبانی نیستند!] ماموریت هفت این بار هم با موفقیت به پایان می رسد...

 

 

این که صدا و سیما به تریبون رسمی جریان منحط روشن فکری در سینما و به عبارتی میدان باج خواهی این جریان تبدیل شده است نقدی است که بازگویی آن اگر می خواست اثرگذار باشد ، تاکنون اثرگذاشته بود. جان کلام این یادداشت اما چیز دیگری است.

 

منتقدین و نویسندگان جریان روشنفکری –مانند سینماگران این جریان – در این سال ها آن قدر مار خورده اند که افعی شده اند. آموخته اند که چگونه گنجشک را زرد نموده و جای قناری عرضه کنند. و می دانند که چگونه همسو با یکدیگر و با قلم خود، از یک اثر ارزشی ، یک فیلم وسترن(!) بی ارزش بسازند. اما آن چه انسان را بیش از همه آزار می دهد چیز دیگری است. نبود منتقدینی مستدل و سخن ور برای دفاع از حریم سینمای دینی و ارزشی.

 

هر چند به منتقدین جریان ارزشی کمتر تریبون رسمی داده شده است، اما متاسفانه باید گفت در همین معدود فرصت ها هم علی رغم منطق برتر، پیروز از میدان بیرون نیامده اند.

 

مخلص کلام این می تواند باشد که اگر اعتقاد پیدا کردیم سینمای امروز ایران در دو طیف ارزشی و روشن فکری قابل تحلیل است، دو طیفی که یک قطب آن راهبری چون حاتمی کیا و قطب مقابل راهبری چون اصغر فرهادی دارد، و اگر طیف ارزشی با دغدغه دینی را جریان اصیل و انقلابی برشمردیم ، لاجرم این طیف نیاز به منتقدینی کار کشته دارد. منتقدینی حزب اللهی که بتوانند پای ابراهیم شان بایستند همان طور که طیف مقابل سرسختانه پای اصغرشان ایستاده اند.