الگوی پالایشی کشور نامناسب است

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، ضرورت پالایش نفت خام و تولید فرآورده های نفتی استراتژیک را با رویکرد تکمیل زنجیره ارزش در صنایع پایین دستی و پتروشیمی را مورد بررسی قرار داد.

دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: بر اساس اسناد بالادستی کشور از جمله سیاست های کلی نظام در بخش نفت و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، تکمیل زنجیره ارزش و جایگزینی صادرات فرآورده های نفت ، گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی ضروری است. صنعت پالایشگاهی و صنایع پایین دستی آن از جمله صنعت پتروشیمی، نقش اساسی در تحقق این هدف دارند. لکن تحلیل های ارائه شده در این گزارش نشان می دهد که عملکرد واحدهای پالایشگاهی کشور به لحاظ تولید فرآورده های با ارزش افزوده بالا، ضعیف بوده که عمده دلایل آن به شرح زیر است:

1- نامناسب بودن الگوی پالایشی کشور از عمده دلایل پایین بودن میزان تولید فرآورده های با ارزش افزوده بالا در واحدهای پالایشگاهی کشور است. عدم استفاده از فرآیندهای تبدیل ثانویه در پالایشگاه های کشور و پایین بودن ضریب پیچیدگی آنها، موجب افزایش سهم فرآورده های سنگین نسبت به فرآورده های سبک شده است.

2- تولید بیشتر از ظرفیت اسمی واحدهای پالایشگاهی کشور از دیگر دلایل ضعف عملکرد پالایشگاه های کشور است، به طوری که برای مثال در سال 1390 متوسط نسبت ظرفیت عملی به ظرفیت اسمی پالایشگاه های کشور 129.8درصد بوده است. بالابودن این نسبت منجر به خروج الگوی پالایشی کشور از استانداردهای معمول و تولید بیشتر فرآورده های سنگین در مقایسه با فرآورده های سبک (که ارزش افزوده بالاتری دارند) شده است.

بر اساس نتایج بررسی به عمل آمده ارزش افزوده فرآورده های نفتی تصفیه شده در سال 1390 با استفاده از قیمت های فوب خلیج فارس، معادل 2349.46 میلیون دلار برآورد شده است. تحلیل آمار موجود نشان می دهد با ارتقای کارآیی فنی پالایشگاه ها و تطابق الگوی پالایشی کشور حداقل با الگوی پالایشی جهان ، می توان انتظار داشت که ارزش افزوده پالایشگاه های کشور دو برابر شود.

در حال حاضر خوراک و سوخت تعدادی از مجتمع های پتروشیمی کشور از طریق پالایشگاه های داخلی تامین می شود که از این طریق انواع محصولات پتروشیمی از جمله آروماتیک ها، اتیلن، پروپیلن و سایر محصولات در کشور تولید می شود نتایج این گزارش نشان می دهد که در سال 1390 مجموع ارزش افزوده محصولات شیمیایی از جمله مواد شیمیایی اساسی ، کودها، پلیمرها و ساخت لاستیک مصنوعی به قیمت ثابت سال 1375 حدود 19433 میلیارد ریال بوده است. بنابراین تکمیل زنجیره ارزش فرآورده های نفتی در صنعت پتروشیمی علاوه بر ایجاد ارزش افزوده بالا، اشتغال زایی ، عدم نیاز به واردات و صرفه جویی ارزی برای کشور به همراه دارد.

این گزارش در پایان پیشنهادهایی مطرح ساخته است که بدین شرحند:

1- تسریع در تکمیل و ساخت واحدهای پالایشی در حال احداث به منظور افزایش ظرفیت اسمی پالایشی مورد نیاز کشور.

2- اصلاح الگوی پالایشی کشور و بهبود ضریب پچیدگی پالایشگاه های 9 گانه موجود کشور با استفاده از فرآیندهای تولید ثانویه و به کارگیری تکنولوژی پیشرفته.

3- احداث پالایشگاه های مقیاس کوچک.

4- رشدو توسعه صنایع پتروشیمی همزمان با کاهش تولید فرآورده های سنگین از طریق ایجاد واحدهای شکست کاتالیستی (FCC) در پالایشگاه ها و اجرای طرح های یکپارچه سازی پالایشگاه و پتروشیمی.