اقدامات مقرر ما در بیانیه لوزان مشخص است و اقدامات طرف مقابل مبهم/ کدام کشور به دشمنش اجازه دسترسی به سایت‌های نظامی را می‌دهد؟

فواد ایزدی در گفتگو با خبرنگار سیاسی «خبرگزاری دانشجو»، در خصوص توافق ایران و 1+5 در لوزان سوئیس گفت: آن چیزی که منتشر شده، توافقی است که بین ایران و 1+5 صورت گرفته است و چیزی به نام فکت شیت وجود ندارد. ما در توافق ژنو چیزی به نام فکت شیت داشتیم؛ یعنی جدا از متن توافق، آمریکایی ها متنی را به عنوان فکت شیت یا همان تفسیر خوشان از توافق منتشر کردند، امّا در این دوره چنین چیزی وجود ندارد.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران با بیان اینکه برخی خبرگزاری ها و رسانه های ما این اشتباه را مرتکب شدند و عنوان فکت شیت را به متن توافق دادند گفت: علّت اینکه توافق چند روز به تأخیر افتاد این بود که طرف ایرانی خواستار انتشار کلیات و مسائل عمومی توافق بود امّا آمریکایی ها می گفتند باید جزییات را هم منتشر کنیم. در نهایت آمریکایی ها پیروز شدند و بعضی از جزییات توافق را هم منتشر کردند. جزییات توافق را منتشر کردند نه فکت شیت. آن چیزی که در نتیجه مذاکرات لوزان، یک متن چهار صفحه ای تنظیم شده که چارچوب ها و پارامترها را مشخص کرده است. یعنی این متن، شاخص ها و اصولی است که توافق نهایی بر اساس آن نوشته می شود. آقای ظریف و خانم موگرینی هم آمدند و بیانیه ای را بر اساس همین متن چهارصفحه ای قرائت کردند. اصل همان چهار صفحه است.

 وی ادامه داد: رسانه های ما نباید اشتباه کنند و متن اصلی توافق را به عنوان فکت شیت قلمداد کنند، علت اهمیت این موضوع نیز این است که اگر فکت شیت باشد، می شود گفت که این نظر آمریکایی هاست. امّا این چیزی است که دو طرف توافق کرده اند. اگر فکت شیت وجود دارد، پس وزارت خارجه ما باید رسماً به آمریکایی ها اعتراض کند که چرا فکت شیت منتشر کرده اند. البته این کار را نخواهند کرد چون این همان چیزی است که خودشان توافق کرده اند.

ایزدی با بیان اینکه در این توافق از خطوط قرمز نظام عبور شده است گفت: همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند اولاً همه‌ی تحریم ها باید برداشته شود، ثانیاً یکجا برداشته شود. در توافقی که شده، تحریم ها نه تنها ابتدا برداشته نمی شود بلکه در انتها هم برداشته نمی شود. شما اگر به متن توافق رجوع کنید می بینید نوشته شده که تحریم ها در نهایت «تعلیق» خواهند شد. آن هم زمانی که آژانس اعلام کند که ایران به تعهداتش بر اساس این توافقنامه عمل کرده است. تازه در آن صورت نیز تحریم ها لغو نخواهند شد بلکه تعلیق می شوند.

وی ادامه داد: آقای ظریف در مصاحبه مطبوعاتی شان گفتند که تحریم ها لغو خواهند شد. این حرف درستی نیست و ما از دولت انتظار داریم به شعار خود مبنی بر راستگو بون پایبند باشند و در به کار بردن کلمات دقت بیشتری انجام بدهند. دوستان چندین دوره است که دارند مذاکره می کنند و دقیقاً می دانند تعلیق و لغو به چه چیزهایی اطلاق می شود. آنها باید پاسخگوی اشتباه خودشان باشند چرا افکار عمومی را به سمتی هدایت می کنند که واقعیت ندارد. در متن توافق آمده که تحریم های اروپایی-آمریکایی تعلیق می شود نه لغو. از کلمه لغو هم در متن توافق استفاده شده منتها برای تحریم های سازمان ملل؛ آنهم به این صورت که قطعنامه های این سازمان لغو می شود و قطعنامه جدیدی جای آنها را می گیرد و چنانچه 1+5 بخواهند مواردی از قطعنامه های قبلی را نیز در قطعنامه جدید حفظ کنند از این حق برخوردار هستند. در واقع انگار قطعنامه های قبلی لغو نشده است چون آنها می توانند موارد تحریمی را در قطعنامه جدید نیز لحاظ کنند و این به صراحت در متن چارچوب مشترکی که دو طرف امضاء کرده اند آمده است. به عبارتی همان تحریم های سازمان ملل هم در عمل لغو نمی شود بلکه جایگزین می شود.

عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با بیان اینکه مشکل توافق ژنو در حوزه تحریم ها، در این توافق هم تکرار شده گفت: در این توافق نیز مانند توافق ژنو به صراحت آمده که تحریم های حقوق بشری، حمایت از تروریسم و موشک های بالستیک سر جای خود باقی می مانند و تنها تحریم های هسته ای تعلیق می شوند این در حالی است که نماینده های دموکرات و جمهوری خواه کنگره بارها گفته اند که ما اصلا چیزی به نام تحریم هسته ای نداریم. درخصوص تحریم ها خط قرمز این بود که همه تحریم ها ابتدا برداشته شوند. اما طبق این توافق، همه تحریم ها برداشته نمی شوند، ابتدا هم برداشته نمی شوند. بنابراین در حوزه تحریم ها فاجعه رخ داده است و این یکی از خطوط قرمزی است که از آن عبور شده.

ایزدی، بازرسی های گسترده و ویژه را یکی دیگر از خطوط قرمزی عنوان کرد که از آن عبور شده و در همین زمینه گفت: طبق آنچه که در متن توافق آمده، طرف مقابل حق دارد هر جایی از کشور را که بخواهد مورد بازرسی قرار دهد؛ سایت های نظامی و غیرنظامی، دفتر مراجع تقلید و هر مکانی را که بخواهند می توانند بازرسی کنند. این به صراحت در توافق آمده و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد. این نیز فاجعه دیگری است.

وی، از دو مرحله ای شدن توافق به عنوان خط قرمز عبور شده دیگر یاد کرد و گفت: خود را ملزم کرده ایم که به یکسری اصول پایبند باشیم و بعد برویم روی جزییات کار شود. این همان نقطه ای بود که حضرت آقا مورد تأکید قرار دادند و فرمودند که آمریکایی ها می خواهند با چانه زنی بر روی جزییات و مسائل اینچنینی خدعه کنند. اکنون هم می بینیم که آنها می گویند ما جزییاتی داریم که باید برویم و روی آنها کار کنیم.

 وی با بیان اینکه این توافق به شدت دارای مشکل است و از این حیث در تاریخ معاصر ما کم نظیر است گفت: کم تر کشوری در دنیا حاضر است این همه محدودیت را بپذیرد. اوباما هم گفت که هیچ کشوری حاضر نمی شد که به راحتی این بازرس ها را بپذیرد.

کارشناس مسائل ارتباطات، از هوشیاری نخبگان و مسئولین کشور به عنوان مسئله ای ضروری یاد کرد و گفت: آنها اولا باید در جریان کار قرار بگیرند و ببینند که چه اتفاقی رخ داده و متن چهار صفحه ای که نتیجه مذاکره دوستان است را ببینند و متوجه شوند که از خطوط قرمز کشور عبور شده است. ممکن است یک کشور تصمیم بگیرد که به دلیل برخی مشکلات، از خطوط قرمز عبور کند، امّا هم مردم و هم مسئولان بدانند چه اتفاقی افتاده است.

ایزدی با بیان اینکه یکی از خطوط قرمز مورد تأکید نظام 190 هزار سو سانتریفیوژ بود گفت: همان مشکلی که در توافق ژنو وجود داشت اکنون نیز وجود دارد؛ یعنی اینکه ما چقدر غنی سازی داشته باشیم و چه تعداد سانتریفیوژ داشته باشیم بستگی به نظر 1+5 دارد. این دست ما نیست که 190 هزار سو سانتریفیوژ داشته باشیم یا 10 هزار. ملاحظه کردید که 10 هزار عدد را هم حاضر نشدند به ما بدهند چه برسد به 190 هزارسو.

وی اعمال محدودیت های غیرعادی بر برنامه هسته ایران در نتیجه توافق لوزان را مورد اشاره قرار داد گفت: برخی از این محدودیت ها 25 ساله است و ما عدد 25 سال را در این متن زیاد می بینیم. تازه بعد از این همه محدودیت ما به نقطه ای می رسیم که چند سال پیش بودیم. بعد آن موقع سازمان ملل بیاید درباره بحث هسته ای ما ادعاهایی را مطرح کند و باز روز از نو، روزی از نو.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در خصوص وضعیت تأسیسات هسته ای کشورمان در این توافق گفت: یکی از خطوط قرمزی که نقض شده و در فرمایشات حضرت آقا نیز وجود داشت این بود که نباید محدودیت هایی به ما تحمیل بشود که قابلیت برگشت پذیری ندارند. این در حالی است که در این متن، درباره سایت اراک آمده که قسمت اصلی سایت یا باید نابود شود یا به خارج منتقل بشود. آیا چیزی که نابود می شود، برگشت پذیر است؟! موارد متعددی در این متن وجود دارد که از ایران تعهداتی خواسته شده که برگشت ناپذیر است امّا چیزی که طرف مقابل می خواهد به ما بدهد برگشت پذیر است.

وی به ابهامات متعدد موجود در متن توافق اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال در خصوص زمان فاصله ایران با ساخت بمب اتمی آوره شده که این زمان باید یک سال باشد. حالا اینکه چه شاخصی وجود دارد که مشخص کند این زمان به یکسال رسیده است یا خیر مشخص نیست. یعنی ما هرچقدر هم برنامه هسته ای خود را محدود کنیم طرف مقابل می تواند بگوید فاصله هنوز به یکسال نرسیده است.

ایزدی ادامه داد: اقداماتی که ما ملزم به انجام آنها شده ایم با دقت مشخص مشخص شده است؛ اورانیوم غنی شده از 10 هزارکیلوگرم به 300 کیلو کاهش می یابد یعنی 97 درصد اورانیوم غنی شده کشور تبدیل به چیز دیگری می شود. در واقع آنها با کیلو و گرم مشخص کرده اند که ما چه کارهایی باید انجام بدهیم امّا اقداماتی که خودشان باید انجام دهند مبهم است. مثلاً آمریکایی ها می توانند بگویند ما فلان تحریم را نمی توانیم تعلیق کنیم چون احساس ما این است که فاصله شما تا ساخت بمب کم تر از یک سال است؛ حالا چطور می شود اثبات کرد که اینگونه نیست.

این کارشناس، از مکانیسم داوری حل اختلافات به عنوان نکته جالب توافق لوزان یاد کرد و گفت: در متن آمده که اگر اختلافی بین طرفین رخ دهد، مکانیسمی برای رفع آن وجود داشته باشد و اگر این مکانیسم کار نکرد؛ یعنی نظر طرف مقابل را تأمین نکرد، تحریم های سازمان ملل به حالت قبل بازخواهند گشت. این مسئله بسیار عجیبی است که شما یک مرجع را برای قضاوت مشخص می کنید بعد اگر نظر آن مرجع و قاضی را قبول نکردی، حکم می دهی به نفع خودت. از این دست مسائل عجیب و غریب در این متن وجود دارد که باید در جامعه مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

وی اضافه کرد: فارغ از مباحث سیاسی و جناحی، مسئله آینده کشور در میان است. کدام کشور را در دنیا سراغ دارید که  به یک کشور خارجی متخاصم که او را تهدید به حمله نظامی می کند اجازه دسترسی به سایت های نظامی کشورش را بدهد؟ این کار را دوستان در لوزان انجام داده اند.

ایزدی با انتقاد از صدا و سیما گفت: اینکه صدا و سیما فردی را به عنوان کارشناس دعوت می کند که مشاور وزیر خارجه است این هنر نیست. اینکه مشاور وزیر به عنوان کارشناس اظهارنظر کند خیلی برای آینده کار کارشناسی در کشور مفید نیست. ظاهراً این احساس برای بعضی دوستان پیش آمده که حمایت از تیم هسته ای یعنی اینکه هرکاری که تیم هسته ای انجام داد باید برایش کف بزنیم. این حمایت نیست، این ضربه به کشور است. اگر ضربه ای هم به کشور زده شود، همین دوستان هستند که باید پاسخ دهند که پاسخ نخواهند داد. یعنی قبل از اینکه دوستان، مملکت را از پرتگاه به پایین بیاندازند باید به آنها گوشزد کرد که این کار نباید انجام بشود، چون در نهایت خود آنها بیش از همه ضرر خواهند کرد.