مخاطب کیست؟

گروه دانشگاه «خبرگزاری دانشجو»- یادداشت دانشجویی*: شناختی که به سبب درک از روحیات و نیازمندی های طرف مقابل، موجب می‌شود تا حس همزاد پنداری با مخاطب در فعال فرهنگی ایجاد شود و حرف هایی که قرار است در تم یک جلسه، همایش یا برنامه به او انتقال پیدا کند، به نحو بهتری برای او تنظیم شود.

شناخت مخاطب برای هرچه مفید و تاثیرگذارتر بودن کار فرهنگی در دانشگاه بی شک بسیار مفید خواهد بود، البته باید توجه داشت هیچگاه نباید محتوای برنامه ها و مضمون حرف ها را طوری انتخاب کرد که مخاطب صرفا خوشش بیاید.

گام اول در شناخت مخاطب را می توان از تقسیم بندی آنان به دو دسته عام و خاص آغاز کرد.

در این تقسیم بندی مخاطبینی که پروسه جذب روی آنان به اتمام رسیده است را مخاطب خاص و مخاطبینی که هنوز جذب نشده اند را مخاطبین عام می‌نامیم.

مخاطبین خاص

متاسفانه با وجود فعالیت پررنگ تشکل ها در دانشگاه ها معمولا تعداد زیادی از مخاطبین خاصی که جذب می‌شوند، در حاشیه جذب مخاطب عام قرار می‌گیرند و در گام بعدی گویی برنامه ایی برای استفاده و آزادسازی پتانسیل موجود اکثر آنان تنظیم و اجرا نمی‌شود.

 بنابراین به رقم جذب نیروهایی که خود بعضا از فعالان فرهنگی در همان تشکلی که روزی در صدد جذبشان بود می‌شوند؛ تعداد زیادی از آنان در همان وضعیت خود باقی مانده و فارغ التحصیل می‌شوند و فرصت آزادسازی استعدادهای آنان در بستری مناسب همچون بسیج دانشجویی به منظور شکوفایی در زمینه های مختلفی همچون فرهنگی و سیاسی و علمی و غیره از دست می‌رود.

بنابراین باید به این نکته توجه کرد که با توجه به اهمیت جذب حداکثری و برنامه ریزی روی مخاطب عام، نباید کار تخصصی روی مخاطبین خاص در دانشگاه به حاشیه کشیده شود.

در کار فرهنگی در دانشگاه باید قشری که علاقمند هستند و به اصطلاح به برنامه ها و فعالیت ها، چراغ سبز نشان می‌دهند در اولویت قرار بگیرند.

در دسته مخاطبین خاص بی شک افرادی هستند که نخبگان و خوبان و برجستگان دانشگاه را تشکیل می‌دهند و باید بدون هیچ معطلی با برنامه ریزی دقیق در راستای افزایش فرهنگ رفتاری و بالا بردن سطح معرفت و افزایش قدرت تحلیل آنان در مسائل روز گام برداشت.

این نکته بسیار مهم است، در تشکلی همچون بسیج دانشجویی با کار روی مخاطب خاص می‌توان علاوه بر بالا بردن سطح شخصیتی و معرفتی و اعتقادی وی، او را به یک فعال دانشجویی با دیدی بلند تر و با اعتقادی مستحکم تر از قبل برای مسئولیت پذیری و فعالیت آماده کرد.

هرچه جذب و علاقمندی مخاطب خاص به فعالیت های فرهنگی و تفکر تشکل فرهنگی فعال در دانشگاه بیشتر شود، باید کیفیت و ایده آل های بازخورد از وی را بالاتر برد و به حداقل ها راضی نبود و سطح توقعات را نسبت به آنان بالاتر برد.

اما به این نکته نیز توجه داشت که هرچه مخاطب به تشکل و شخصیت فعالین دانشگاهی نزدیک تر می‌شود به اخلاق و رفتار آنان بیشتر و دقیق تر پی خواهد برد؛ بنابراین باید فعالین فرهنگی کار تربیتی روی خودشان در قالب هایی همچون برگزاری دوره های سیر مطالعاتی، بصیرت افزایی، تهذیب، بالا بردن سطح اخلاق و غیره را فراموش نکنند.

هرچه اخلاص در فعالین فرهنگی بالاتر برود، مخاطب خاص علاقه بیشتری نشان خواهد داد و بی شک برکت در فعالیت ها بالاتر خواهد رفت و می‌توان به سبب همین علاقمندی و برکت، فشردگی برنامه ها را افزایش داد و مضمون برنامه ها را تخصصی تر کرد.

در مقابل مخاطب خاص هیچگاه نباید به حداقل های موجود بسنده کرده و نگاه را باید به حداکثرها بسط داد. نگاهی که بیش از بیش آرمانیست و سطح توقع اش بالاست.

مخاطب عام

در کنار دسته مخاطب خاص، دسته مخاطب عام که عموم دانشجویان و دانشگاهیان را تشکیل می‌دهند قرار دارند.

در برنامه هایی که برای مخاطبین عام تدوین می شود، بجای توجه به حضور حداکثری مخاطبین در برنامه هایی همچون نشست و همایش و غیره باید به بالا بردن سطح کیفی و افزایش تلاش و پشتکار و همت در اجرای برنامه ها توجه کرد.

آنچه  در مواجهه با مخاطبین عام مهم است درست کار کردن است.تعداد مخاطب با وجود تلاش و همت و کار صادقانه و خالصانه از اهمیت خاصی برخوردار نیست. برخلاف کار فرهنگی در حلقه های خاص و نزدیکان و جمع های خصوصی، شیب برنامه ریزی ها برای مخاطبین عام باید بسیار نرم باشد تا روند جذب آنان به آرامی صورت پذیرد.

 کار فرهنگی روی مخاطب عام در دانشگاه را می‌توان همچون پیوند عضوی جدید در بدن دانست که نیازمند حوصله و صبر و مدارای فراوان است.

 برنامه برای دسته  مخاطبین عام نباید به گونه ایی باشد که شعارهای فضاهای خصوصی در مخاطبین خاص و حلقه های خودی، طوری به آنان انتقال پیدا کند که بازخورد آنان منفی باشد و به اصطلاح پس بزنند زیرا آنان همچون بدن که برای پذیرش عضو جدید به زمان احتیاج دارند، برای پذیرش تفکر جدید به زمان احتیاج دارند.

در کارهای عمومی باید به ایجاد انس در مخاطب توجه کرد وبرای جذب هرچه بیشتر و حداکثری، حداقلی برنامه ریزی کرد تا مخاطب زده نشود .

درست رفتار کردن به منظور آنکه تنفر و خستگی در مخاطب ایجاد نشود تا جذب بهتری صورت گیرد، توجه به ذائقه مخاطب و در نظر گرفتن شرایط وی برای ملاحظه بیش از پیش در قبال وی و راضی بودن به جذب حتی یک نفر در برنامه های عمومی با در نظر گرفتن ارزش والای یک انسان می‌تواند در چارچوب سازی انتظارات از بازخورد فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه نقش بسزایی داشته باشد.

البته لازم به ذکر است که پس از هر برنامه ایی که مخصوص مخاطبین عام برنامه ریزی شده است و جمعیت اندکی در آن حضور پیدا کردند، نباید اصل را فورا بر راضی بودن به حداقل ها قرار داد.

لیکن حتما باید هر فعالیت فرهنگی که در دانشگاه مخصوص مخاطب عام صورت می‌گیرد ، مورد نقد و بررسی قرار بگیرد و این سوال مطرح شود که شایدکم فروغی آن برنامه به دلیل ضعیف بودن برنامه یا بانیان آن بوده است. این سوال پس از هر فعالیت فرهنگی باید پرسیده شود که «آیا خودمان ضعیف نبودیم؟»  و  سپس برنامه را از نظر عقلی، محتوا و سواد، پتانسیل ،حرف حساب داشتن  و همسویی با ذائقه مخاطبین مورد بررسی قرار داد.

یکی از بهترین راهکارها برای جذب مخاطب عام، شناسایی فضای فکری و حال و هوای ذهنی آنان است.

اگرشناسایی درستی از فضای فکری مخاطب صورت بگیرد می‌توان برنامه ها را با موضوعات و در قالبهایی تنظیم کرد که مخاطب اشتیاق بیشتر و بهتری برای حضور و شنونده شدن در قبال آن برنامه نشان بدهد.

فعالین فرهنگی و تشکل ها باید برای شناخت هرچه بهتر مخاطبین، خود را جای آنان قرار بدهند و درک خود را نسبت به شعور مخاطب بالا ببرند.

احترام قائل شدن برای مخاطب، داشتن صحه صدر در قبال وی و برخورد عاقلانه در مواجهه با انتقادات وی هیچگاه از چشم مخاطب دور نخواهد ماند.

برنامه ایی که از کیفیت بالا برخوردار باشد و مخاطب حس کند ارزش آن را خواهد داشت که وقتش را برای حضور در آن صرف کند موجب خواهد شد که جمعیت استقبال کننده از آن بالا برود و حضور مخاطبین بیش از بیش با شیبی ملایم همراه با بالا رفتن کیفیت برنامه ها افزایش پیدا کند.

سر آخر باید توجه داشت، با توجه به لزوم جذب حداکثری و توجه به مخاطب عام، هیچگاه نباید از افزایش کیفیت، تربیت، تفکر و بصیرت مخاطبین خاص در تشکلهایی همچون بسیج دانشجویی چشم پوشی کرد.

اینکه جذب و حضور مخاطب نقطه سرآخر کار فرهنگی در برنامه ها باشد، صحیح نیست و باید به افزایش انتظارات و ایده آل ها در قبال مخاطب خاص و بالا بردن کیفیت برنامه ها برای جذب مخاطب عام با شیبی بسیار ملائم توجه کرد و از پای ننشست.

*سید محمد حسین حسینی - دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه آزاد لاهیجان

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.