مسعود کیمیایی یهودیان را نقطه جدایی ناپذیر خط انسان دوستی خواند

به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» در هشتمین شب از برنامه «مروری بر سینمای دهه ۶۰ ایران»، فیلم «سرب» با حضور مسعود کیمیایی نقد و بررسی شد.

در این نشست که پنجشنبه ۱۱ تیرماه در سالن شماره ۲ پردیس سینمایی چارسو برگزار شد، در ابتدا امیر پوریا، منتقد و مدرس سینما که اجرای این برنامه را بر عهده داشت درباره دلیل نمایش فیلم «سرب» گفت: این فیلم یکی از مهمترین آثار سینمای ایران است که کاملا با استانداردهای سینمای کلاسیک نوآر منطبق بوده و با داشتن دغدغه ها و مفاهیم ایرانی ادای دین کاملی به آن نوع سینما دارد. از سوی دیگر «سرب» تنها فیلم تاریخی دوران معاصر است که با استاندارهای حرفه ای تولید شده و هیچ گاه در گذر زمان غبار فراموشی بر آن نمی نشیند.

در ادامه مسعود کیمیایی با بیان اینکه از دیدن این همه تماشاگر در این وقت شب، غافلگیر شده است، گفت: خیلی وقت بود که «سرب» را ندیده بودم، فیلمی که دوباره ساختن آن نه از لحاظ فنی بلکه از نظر محتوا محال است، مشکل است که از خط انسان دوستی بگذری و درباره یهودیان جهان حرف نزنی، آن هم در روزگار سال ۶۸ که همه چیز در حال احتراق بود و بعد این فیلم به یهودیان جهان تقدیم شد.

مسعود کیمیایی درباره همکارانش در این فیلم گفت: هاشم سبوکی، تهیه‌کننده فیلم «سرب» امروز در بستر بیماری است و حال خوشی ندارد. گیتی پاشایی، سازنده موسیقی فیلم که حتماً همه یادتان مانده، در میان ما نیست. از بازیگران فیلم جلال مقدم، نرسی گرگیا، میرمحمد تجدد و هادی اسلامی را دیگر نداریم و البته امکان ساخته شدن این فیلم و گفته شدن حرفش هم امروز دیگر نیست.

بازیگرانی که فوق العاده اند اما عقب تر ایستاده اند 

کارگردان فیلم «قیصر» افزود: ما در سال ۶۰ «خط قرمز» را ساختم که هنوز اجازه نمایش ندارد. فیلم بعدی ام «تیغ و ابریشم» بود که به آن درجه «ج» دادند، ۴۰ دقیقه اش را در آوردند و بعد در ماه رمضان نشان دادند. 

سپس امیر پوریا درباره اولین تجربه محمود کلاری به عنوان مدیر فیلمبرداری در این فیلم و سیمرغ بهترین فیلمبرداری جشنواره هفتم فیلم فجر پرسید که کیمیایی پاسخ داد: «سرب» اولین تجربه محمود کلاری به عنوان مدیر فیلمبرداری بود و انتخاب درستی هم بود. سینمای نوآر با سایه و خطوط پشت سر بازیگر شکل می گیرد و این کار فیلمبرداری را مهم می کند. طعم سینمای نوآر، طعم درخشان و غبطه برانگیز است. محمود کلاری به شدت در نورپردازی این فیلم دقت کرده است اما حیف که این کپی های دیجیتال، حتی سایه ای از آن عظمت را نشان نمی دهد.

مسعود کیمیایی درباره موسیقی فیلم «سرب» هم گفت: یهودی ها در آن سال های بسیار سخت، به شدت ترس داشتند و برای اینکه نهراسند و بیدار بمانند ضرب موسیقی تندی داشتند. این ضرب تند در این فیلم رعایت شده اما الان که فیلم را می بینم معتقدم موسیقی آن زیاد است و باید کمتر باشد.

در ادامه یکی از تماشاگران درباره بازی عباس قاجار در این فیلم پرسید که کیمیایی در این باره گفت: بازیگرانی مثل عباس قاجار زیاد نیستند اما کم هم نیستند، بازیگرانی که فوق العاده اند ولی عقب تر ایستاده اند و کمتر دیده می شوند. عباس قاجار یکی از آنها بود و من نقش اش را خیلی دوست دارم.

هنوز هم گوشه هایی از این شهر را می شناسم که می شود تهرانی را که امروز دیگر نیست در آنجا پیدا کرد

کارگردان «سرب» درباره دوبله این فیلم هم گفت: هر لهجه ای و هر زبانی از هر جایی یک تاثیر می گیرد. یک زبان و لهجه در تجریش یک تاثیرپذیری دارد و در خیابانی دیگر مثل سیروس تاثیرپذیری دیگری دارد. دوبله منوچهر اسماعیلی در این فیلم یک لهجه یهودی خیابان سیروسی دارد که کاملا درآمده است.

کیمیایی در پاسخ به تماشاگر دیگری که درباره استفاده از دکور در این فیلم پرسیده بود، گفت: من هیچ وقت در دکور فیلم‌ نساخته ام. برای فیلم «سرب» مرحوم حاتمی از من پرسید که آیا می خواهم به شهرک او بروم که من هم جواب منفی دادم و حاتمی تعجب کرد. گفتم من تهران را خوب می شناسم. هنوز هم گوشه هایی از این شهر را می شناسم که می شود تهرانی را که امروز دیگر نیست در آنجا پیدا کرد و آن قسمت ها را به فیلم تبدیل کرد.

کارگردان فیلم «رییس» در پاسخ به این سوال که مخاطب امروز چگونه باید کدهای مستتر در فیلم هایش را دریافت کند، گفت: من در فیلم هایم به کد دادن فکر نمی کنم. درکتاب هایم مثل «جسدهای شیشه ای» و «سرودهای مخالف» هم اصلا به کد دادن فکر نکرده ام. اصولا معتقد هستم هرکسی با خودش کد دارد و این کدها درون فرد جای دارد. خود من به این کدها فکر نمی کنم، بلکه با آنها زندگی می کنم.

کیمیایی در پاسخ به این سوال که اگر قرار باشد دوباره این فیلم را بسازد، تغییری در آن لحاظ می کند یا خیر؟ گفت: هرگز چنین کاری نمی کنم چراکه این فیلم وابسته به یک تاریخ گمشده و خاک آلوده است و تمام تلاشم این بود که آن تاریخ به شکلی هنرمندانه و پر از قضاوت صحیح دیده شود. البته اگر منظورتان این است که به جای زنده یاد هادی اسلامی، رابرت دنیرو را می آوردم یا نه، باید بگویم خیر! فرامرز قریبیان خودمان از همه اینها بهتر است.

در این جلسه هارون یشایایی، تهیه کننده آثاری چون «ناخدا خورشید» و «اجاره نشین ها» که در جمع حضور داشت، به عنوان عضوی از جامعه اقلیت های مذهبی ایران از کیمیایی بابت ساخت فیلم «‌سرب» که اقدامی نو در زمینه جدا کردن یهودیت از صهیونیسم بود، قدردانی کرد و گفت: فارغ از جنبه های سینمایی فیلم «سرب»، تاثیری که مسعود کیمیایی با این فیلم بر سرنوشت یهودیان ایران گذاشته تعیین کننده بوده است. کیمیایی در این فیلم یهودیت را از صهیونیست جدا کرده که بعدها همین طرز فکر، یک تئوری جهانی شد و این تاثیر عمل روشنفکرانه کیمیایی است.