بیان اعمال و فضیلت شب قدر و تاثیر این شب‌ها در گسترش معنویت در دانشگاه‌ها

به گزارش خبرنگار«خبرگزاری دانشجو» از مشهد، شب قدر(ليلة القدر) به صورت احتمالی یکی از سه شب ۱۹ یا ۲۱ یا ۲۳ ماه رمضان است که سه اتفاق بزرگ نزول یک باره قرآن، تقدیر زندگی یک ساله آینده انسان‌ها و ضربت خوردن امام اول شیعیان علی بن ابی طالب در روز ۱۹ و به شهادت رسیدن او در روز ۲۱ ماه رمضان در این شب به وقوع می‌پیوندد.

برای دانستن آنچه در شب‌های قدر حائز اهمیت است به گفتگو با حجت الاسلام حق پناه، استاد حوزه و دانشگاه نشستیم.

چرا شب‌های قدر دارای اهمیت دارد؟

یکی از اتفاقات خیلی خوب و ویژه در طول سال برای مومن همین شب‌های قدر است که اوج رسیدگی به بندگی وتقرب به خداست.

اگر چنانچه در قطعه‌ای‌ زمین بهترین اماکن را معرفی کنیم، می‌گویند سرزمین عرفات است، که انسان به خدا نزدیک می‌شود، اگر بخوهیم از نظرزمان بررسی کنیم باید بگویم بهترین شب در این ایام سال، شب‌قدر است.

اما این‌که چرا این شب را شب‌قدر می‌نامند؟ به خاطره همان اهمیت، بزرگی، والای و امتیازات خاصی است که دارد، هم قدر نامیده شده وهم ما باید قدر آن را بدانیم.

برای نامگذاری این شب که چرا به آن شب قدر گفته شده چند علت بیان شده، اول این‌که شب‌قدر به این جهت شب‌قدر گفته می‌شود که همه مقدرات بندگان خدا درتمام سال در آن شب تعیین می‌شود، اگر قراراست همه مقدرات در این شب تعیین شود واقعا شب قدر و شب اندازگیری است، واقعا شبی است که باید قدرش را دانست، به استقبالش رفت و خود را باید برای آن آماده کرد، شاهد براین و دلیل براین احتمال هم آیه چهارم از سوره مبارکه دخان است که می‌فرماید«در این شب هر امری بر تطبق حکمت خدا تنظیم می‌شود».

 علت دوم یا که گفته شده در شب قدر به خاطره این است، در آن شب منزلتش دارای قدر وشرافت عظیمی است، یعنی شرافت مال خود آن شب است نه کاری که در آن شب اندازه‌گیری شود.

سومین دلیل؛ به خاطره این‌که قرآن با تمام قدر و منزلتش در آن شب بر رسول گرامی اسلام به وسیله‌ فرشته‌ وحی نازل شد، یعنی قرآن صاحب قدر بر پیغمبر صاحب قدر توسط فرشته‌ای صاحب قدر در این شب نازل شده است و از این بابت این شب ارزش پیدا کرده است.

وجهه‌ دیگر این است که گفته‌اند کسی که در آن شب احیاء بدارد صاحب قدر ومنزلت می‌شود.

همچنین در روایات آمده است در این شب آنقدر فر شتگان بر زمین نازل می‌شوند که عرصه‌ زمین بر آن‌ها تنگ می‌شود، چون تقدیر به معنای تنگ گرفتن هم در لغت آمده است.

البته جمع بین این معانی چندگانه به این است که بگویم مفهوم گسترده قدر یا لیلةالقدر همه‌ای این‌ها را در بر می‌گیرد، ولی گمان می‌رود معنای اول که عرضه کردیم بهتر ومناسب‌تر هست، یعنی شبی که همه مقدرات بندگان خدا از صحت، مرض، فقر، سعادت و غیر سعادت در این شب رقم می‌خورد و تعیین می‌شود.

این‌که تعیین می‌شود البته یک مقدار زیادش بدست خود انسان است، در آن شب از خدا بخواهد آن گونه که صالح اوست برای او مقدرات را رقم بزند، بیکار ننشیند، دست بر دعا بردارد، حال که قرار است که سرنوشت او رقم بخورد دست بر دعا  بردارد تا بهترین‌ها در آن شب تصیب خودش بکند، ازاین بابت شاید بگویم شب قدر شب بسیار با فضیلتی است.

در شب قدر برای چه کسانی دعا کنیم؟

سزاوار است که در این شب به شب زنده‌داری، به احیاء و به دعا انسان آن را زنده بدارد، بنابراین گفته شده تا جایی که امکان دارد در این شب برای چند گروه دعا کنید، یکی برای خود انسان، چون دعا در این شب و ماه مبارک رمضان مقبول است، دوم برای زمامداران، کسانی که می‌توانند سرنوشت ظاهری و دنیوی انسان را بدست بگیرند دعا کنیم که بهترین‌ها در قلم، در اقدام و در بر نامه‌ریزی برای ما مقدر کنند، سوم برای برادران ایمانی که گفته شد در حق این سه گروه هم دعا کنید.

بهتر از همه‌ دعاها، دعای برای ظهور و فرج امام زمان(ص) است، یعنی اگر بتوانیم یک دعا مستجاب داشته باشیم آن دعا برای فرج امام زمان(عج) ‌باشد، چون در این صورت نه تنها تقدیر و سرنوشت خود را به نحو احسن رقم زده‌ایم بلکه سرنوشت بشریت نیز به بهترین شکل رقم می‌خورد.

شب قدر چه تاثیری در گستردش معنویت در دانشگاه دارد؟

در بین این چند سالی که دانشجو در دانشگاه‌ها مشغول تحصیل است، فرصت‌های ویژه‌ای پیش‌می‌آید و پدید می‌آید که خود را با مرکز عالم هستی با خداوند عالم خود را در ارتباط ببیند.

درست است که تلاش و کوشش بر عهده‌ بشر است «لیس الانسان الا ماسعی......» ؛ اما آن کسی که اندازه‌گیری می‌کند، سرنوشت کارها بدست اوست و این‌که فردآیا در آینده چقدر مفید باشد، این‌که دانشجو از درسی که خوانده، تلاشی که کرده چه بهره‌ای می‌تواند برای خود و برای جامعه‌ای خود به ارمغان بیاورد، این را ما نمی‌دانیم و فقط خدا می‌داند، بهترین وقت و زمان برای این‌که بتوانیم سرنوشت درس خواندن مان را  و آینده مان و آینده‌ای جامعه ‌ای خودمان را تعیین کنیم و به سعادت برسانیم این است که شب قدر را غنیمت بدانیم و از خدا بخواهیم بهترین ها را برای ما رقم بزند تا بتوانیم از درس خواندنمان، از حضورمان در دانشگاه بهترین استفاده را برای جامعه ببریم، یعنی به ظاهر اکتفا نکنیم  که ما درس خوانده ایم ودیگر تمام، نه این درس خواندن را با معنویت پیوند بزنیم و انجام وظیفه کنیم. درسمان را خوب بخوانیم تلاشمان را خوب انجام دهیم؛ اما برای بهره وری درست از آن، آن را با معنویت در شب قدر پیوند بزنیم که به نحواحسن از اندوخته‌هایمان برای خودمان استفاده کنیم هم برای سرنوشت جامعه خود.

اگر این را از خدا بخواهیم  و مادیات را با معنویات پیوند زدیم و درس خواندمان را با عالم ملکوت مرتبط ساختیم قطعا آن شخص و آن جامعه موفق خواهد بود.

حضور در اماکن مقدسه در شب قدر چه تاثیری بر روح وروان انسان دارد؟

حضور در حرم اهل‌بیت(ع)، حضور در محضر پیغمبراکرم(ص) در مدینه، در مکه، در کربلا و نجف هرکدام یک تاثیر خاص خودش را دارند،چون تاثیرگذارند. به شیعه و مومنین دستور داده شده به زیارت اهل بیت(ع) بروید،  چون دیدن اهل بیت(ع) و حضوردر حرم آنان در روح انسان تاثیرگذار است. حضور در اماکن مقدسه در شب‌های قدر نیز در روح وروان و معنویت انسان تاثیر بسیار فراوانی دارد و می‌تواند او را در همین لحظه زیرورو کند.

مقام معظم رهبری فرمودند، حج آنقدر مهم وتاثیرگزار است که یک حج می‌تواند زندگی او را برای همیشه دگرگون کند.

از نظر معنویات شب قدر آنقدر مهم است  که می تواند زندگی و سرنوشت انسان را از نظر مادی، معنوی روحیات و اخلاقیات دچار دگرگونی کند واین می‌تواند بیشترین تاثیر را در زندگی انسان داشته باشد.

از مرحوم قاضی سوال کردند که ما چگونه شب قدر را درک کنیم تا آن تاثیرات روحی از شب‌قدر را در یابیم؟ ایشان گفته بود از یکسال قبل باید خود را برای درک شب‌قدر آماده کنید؛ یعنی کسی که می‌خواهد این شب را درک کند چنین نیست که فقط آن چند ساعت از غروب تا طلوع فجر شب قدر را درک کند، احیا بدارد، قرآن به سر بگذار و همین تمام.

ایشان گفته بودند انسان باید یکسال تمام خود را آماده کند؛ برای ورود به لیلةالقدر یعنی این که وظایفش را انجام بدهد، اگر ما با این دید به لیلة القدر نگاه وخودمان را از یکسال قبل برای حضور فضیلت لیلةالقدر آماده کردیم حتما تاثیر روحی، معنوی آن را درک خواهیم کرد.

فضلیت اعمال شب قدر را بیان کنید؟

اول آن مراقب و مواظب گفتار ورفتارمان باشیم در این شب مواظب باشیم حرفی، سخنی و رفتاری بر خلاف  ادب انسانی واسلامی از ما سر نزند.

دوم، ادعیه ودعا‌ها را با توجه به معانی آن‌ها بخوانیم. سوم، مذاکره علم است. البته پایه سخن حق شنیدن و به خوبی به آن گوش دادن وتصمیم بر حل آن داشتن می‌تواند جزئی از این توصیه‌اهل بیت(ع) باشد که بر مذاکره علم پرداخته است.

چهارم، هرچه بیشتر می‌توانیم قرآن بخوانیم چون قرآن در شب قدر نازل شده است و بهار قرآن ماه‌ مبارک رمضان است یا بگویم ماه ‌مبارک رمضان بهار قرآن است. شب قدر بهترین فرصت برای تلاوت قرآن است با توجه به معنای آن.

پنجم، حضور درجمع و اجتماع، ممکن کسی در خلوت این مراسم را انجام بدهد؛ اما حضور در جمع قبولی بخشی از دعا‌ها را تضمین می‌کند. چون اگر در بین جمع یک دل سوخته، یک آدم وارسته باشد خدا به برکت دعای او دعای دیگران را هم اجابت می‌کند.

ششم،کینه‌ها را از دل بزدایم، اگر احیانا کسی کینه‌ای دارد در آستانه لیلةالقدر این کینه‌ها را ازدل بزداید. با او تماسی بگیرد، حتی شده با یک تماس تلفنی رابطه دوستی برقرار کند که اگر این رابطه درست برقرار شد رابطه‌ی ما زمینیان با آسمان برقرار خواهد شد.

هفتم، تفکر واندیشیدن است؛ این‌که من چه بودم چه کار کردم، چگونه گذشته خودم را جبران کنم؟ چگونه قدم بردارم که بعد از این نه خدا و نه ولی خدا و نه بنده خدا از من ناراضی نباشند و همچنین سعی کنم رابطه با خدا واولیای خدا و بندگان خدا را اصلاح کنم.