فرهنگی که جزئی از سوگواری است/ مردم‌آزاری یا عزاداری؟!

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو‌ _مریم نوش‌آبادی، صدای ضبط ماشین را تا بالاترین حد ممکن زیاد کرده، زیر لب ذکر یا حسین (ع) را زمزمه می‌کند و گوشه چشمش هم قطره اشکی به آرامی قصد لغزیدن دارد. محب اهل بیت (ع) است و ایام هم ایام سوگواری امام عاشقان و خاندان مطهرش.

پیراهن مشکی، هیأت، روضه و سینه‌زنی ارباب صفایی دارد که جز دل‌های مَحرم به حریم اهل بیت (ع) از سِر آن کسی آگاه نیست. هر سال دهه اول ماه محرم که می‌رسد سر از پا نمی‌شناسد. پای ثابت سیاه‌پوشان مسجد و محله و نذری پخش کردن  است. همه چیز روی روال است جز یک چیز! آن هم اینکه یاد نگرفته عزاداری با «مردم‌آزاری» فرق می‌کند! شاید شناخت مرز این دو از هم کمی سخت باشد و شاید تغییر سبک زندگی  سبب شده راه و رسم درست عزاداری کردن را نیاموخته باشد.

چگونه بدون مردم آزاری عزاداری کنیم؟!

هرسال در ایام حزن و اندوه اهل بیت (ع) و همزمان با ایام شهادت امام حسین (ع)دسته‌های عزاداری در محلات و هیئات مذهبی به  سوگ امام حسین (ع) می‌نشینند و عزاداری می کنند. از قدیم الایام چنین رسم بوده که در این روزها مراسم نوحه خوانی، سینه زنی و تعزیه خوانی برگزار می‌شده و مردم ایران اسلامی نیز همواره در برگزاری هرچه پرشورتر این مراسم شرکت داشته اند.

با توجه به تغییر سبک زندگی و تحول در تکنولوژی‌های مورد استفاده مردم امروز عزاداری نیز از شکل سنتی خود بیرون آمده و روی دیگری به خود گرفته است. مثلا در گذشته مراسم عزاداری به شکل تعزیه خوانی و منبرهای مدح اهل بیت (ع) برگزار می شد اما امروز شاهد نوع دیگری از عزاداری هم هستیم.

برپایی چادرهای توزیع غذا و یا شربت نذری در شهر نمونه ای از سوگواری مردمی است که به تازگی بیشتر و بیشتر شده است. هرچند اصل این موضوع که نمایان‌گر ابراز ارادت و سوگواری برای اهل بیت (ع) است صحیح و بدون اشکال است و نمی‌توان ایرادی به آن وارد دانست اما نحوه برگزاری اینگونه مراسم موضوع دیگری است که باید به آن توجه شود. مقام معظم رهبری در خصوص اهمیت ذکر مصائب امام حسین (ع) فرموده اند: «برخی کارهاست که پرداختن به آنها، مردم را به خدا و دین نزدیک می‌کند. یکی از آن کارها، همین عزاداریهای سنّتی است که باعث تقرّبِ بیشترِ مردم به دین می‌شود. این‌که امام فرمودند «عزاداری سنّتی بکنید» به خاطر همین تقریب است. در مجالس عزاداری نشستن، روضه خواندن، گریه کردن، به سروسینه زدن و مواکب عزا و دسته‌های عزاداری به راه انداختن، از اموری است که عواطف عمومی را نسبت به خاندان پیغمبر، پرجوش می‌کند و بسیار خوب است.»

ایشان در جایی دیگر انقلاب اسلامی را نتیجه ذکر امام حسین (ع) دانسته و فرمودند: «اگر در جامعه ما، عشق به امام حسین(ع) و یاد او و ذکر مصایب و حوادث عاشورا معمول و رایج نبود، معلوم نبود که نهضت با این فاصله زمانی و با این کیفیتی که پیروز شد، به پیروزی می رسید.»

اما موضوعی که ممکن است در خلال برگزاری اینگونه مراسم مغفول بماند توجه به این اصل است که عزاداری نباید به مردم آزاری منتهی شود. عده ای به بهانه عزاداری و پخش نذری‌ها، خیابان را ملک شخصی خود فرض می‌کنند و با ایجاد راهبندان های طولانی آن هم در برخی خیابان‌های پر رفت و آمد و کم عرض سبب آزار و اذیت مردم و ساکنان این خیابان ها می شوند. باید به این نکته توجه شود که هر چند توزیع غذای نذری اقدام پسندیده ای است اما این کار باید با برنامه ریزی صحیح و حداقل آسیب اجتماعی برای مرم انجام شود.

مسئله دیگر وضعیت بهداشت عمومی در سطح شهر است که باید به آن دقت شود. این نکته درست است که نیروهای شهرداری وظیفه دارند در بهبود وضعیت بهداشتی شهر تلاش کنند و برای این کار دستمزد می گیرند اما این امر دلیل قانع کننده ای برای ریختن زباله ها و لیوان‌های یک بار مصرف در سطح شهر نیست. کسانی که خود را خادم محبان اهل بیت (ع) می دانند باید این نکته را بیاموزند که با هر زباله ای که به روی زمین ریخته می شود یک کارگر زحمت کش شهرداری باید خم شود و کار بیشتری انجام دهد.

بلندگوهایی که در نهایت صدای ممکن قرار دارند و نیت اصلی آنها ایجاد فضای معنوی در مردم عزادار است، مورد دیگری است که معمولاً مورد غفلت واقع می شود. این اصوات ممکن است از ضبط یک خودرو و یا بلندگوهای هیئات مذهبی پخش شوند. شاید برخی بگویند همیشه خودروها موسیقی را با صدای بلند پخش می کنند و صدایی از کسی در نمی آید حال چه شده که روضه امام حسین (ع) آزار دهنده است؟ باید به این افراد گفت وقتی کاری اشتباه است باید برای حل آن تلاش کرد.

 اگر همه به این نکته توجه کنند که ممکن است یک بیمار در خانه های اطراف زندگی کند و این اصوات سبب آزار و تشدید بیماری او شود و قطعا رضایت ائمه اطهار در این سبک عزاداری نیست دیگر شاهد چنین مشکلاتی در سطح جامعه نخواهیم بود.

نکته دیگر مسئله محتوا در نوحه خوانی ها و سینه زنی در مراسم است که مقام معظم رهبری در سال های اخیر به آن تاکید زیادی داشته اند. ایشان در این خصوص اظهارداشتند: "نوحه‌ی سینه زنی خواندن هم شرایط دارد. باید آن کسانی که اینها را تهیه می کنند، می سرایند، می خوانند، مواظب باشند که درست برطبق معارف اسلامی حرف بزنند، تا این سینه زنی، این روضه خوانی، این نوحه خوانی قدمی باشد در راه عروج مردم به اوج قله ی افکار اسلامی"

هرچند عزاداری برای سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) حتی در صورتی که ظاهری باشد دارای اجر بسیار است اما باید بدانیم در صورتی که این عزاداری و محبت پای خود را فراتر از ظواهر بگذارد و در سبک زندگی ما جایگاه اصلی خود را پیدا کند هم از نظر معنوی و هم از نظر رشد اجتماعی به پیشرفت بیشتری دست خواهیم یافت.