«کیفیت» افسانه‌ای در سلف دانشگاه/ آیا مسئولان دانشگاهی جرات خوردن این غذاها را دارند؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، تا کنون شده فکر کنید چرا اغلب آدم‌ها خاطره مشترکی از بدترین غذای عمر خود در غذای سربازخانه‌ها و سلف دانشگاه‌ها دارند؟ مشکلی که همیشه هست و انگار از یک قانون نانوشته پیروی می‌کند. غذایی با کیفیت پایین و ارزش غذایی زیر خط فقر که از نسلی به نسل بعد انتقال می‌یابد.

شما معمولاً کمتر دانشجویی را می‌بینید که از دستپخت سرآشپز دانشگاه تعریف کند؛ بعضی دانشجویان غذای رستوران‌های بیرون دانشگاه را که برای پر کردن جیبشان از اسکناس‌های دانشجویان از سلف رانده شده، دیوار به دیوار دانشگاه جاخوش کرده‌اند، ترجیح می‌دهند.

البته هستند دانشجویانی که نه از سر سیری، که بیشتر به خاطر ته مانده پول جیب شان هم که شده مجبورند روزهای هفته را با ناهارهای دانشگاهی سپری کنند؛ ناهارهای خاطره انگیزی که گاهی ممکن است مثل یک تخم مرغ شانسی آدم را از آنچه فکرش را در ظرف غذا نمی‌کنی اما هست، متحیر کند! مگس، کرم، سر سرنگ، مفتول، نخ گونی، تیکه پلاستیک، ته مانده غذای روزهای قبل از جمله این سورپرایزها است؛ شواهد و قراین نشان می‌دهد گاهی آنقدر ارزش غذایی و کیفیت غذای ارائه شده سلف پایین بوده که سطل آشغال‌ها مملو از برنج شده است آن هم برنج‌های هندی و وارداتی.

اعتراض قطاری بشقاب‌های غذا

این در حالی است که معمولا کیفیت غذای سلف‌های دانشجویی با قیمت غذا هم خوانی ندارد و به همین خاطر افزایش کیفیت غذا‌ها یکی از مهم‌ترین مطالبات دانشجویان است. کیفیت آنقدر مسأله دار است که دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف دست به اعتراض می زنند و گاه و بیگاه عکس غذاهای قطار شده روی زمین  سلف دانشگاه گواه همین امر است. بگذریم از اعتصاباتی که گاهی جنبه سیاسی پیدا کرده‌اند.

جدیدترین اعتراض دانشجویی به وضعیت کیفیت غذا مربوط به دانشجویان دانشگاه امام خمینی(ره) است که اوایل هفته گذشته رخ داد. این دانشجویان معتقدند پیش از این چندین بار موضوع عدم کیفیت غذا در این دانشگاه را به مسئولان اطلاع داده اند، اما تغییری در وضعیت غذای آنها رخ نداده، بنابراین اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کرده اند.

بعد از این دانشگاه تصاویر وجود مگس در غذای دانشجویان کوی دانشگاه تهران، اعتراض ها را ادامه دار کرد. همه این اتفاقات در حالی رخ می دهد که طی سال‌های گذشته شاهد اتفاقاتی همچون مسمومیت غذایی 140 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز، پیدا شدن کرم در غذای دانشجویان شهر کرد بودیم!

وزارت علوم قیمت غذای دانشگاه را افزایش داد تا کیفیت آن بهتر شود؛ قیمت بالا رفت، اما طبق گفته غالب دانشجویان کیفیت همانی هست که بود. طبق بخشنامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با تصویب هیأت امنای صندوق رفاه دانشجویان، قیمت ژتون غذای دانشجویی در سال تحصیلی 94-93با افزایش مواجه شد .بر این اساس غذاهای کم هزینه 600 تومان، غذاهای متوسط هزینه 850 تومان و غذاهای پرهزینه ۱۰۰۰ تومان قیمت گذاری شد.

مسئولان دانشگاه‌ها در تلاشند تا به صورت صوری هزینه‌های تغذیه را در برنامه‌های مالی‌شان بالا نشان دهند تا شاید سرپوشی باشد برای کم کاری اسپانسر خصوصی؛ که با قراردادهای حداقلی که دانشگاه با آن بسته، معلوم است غذایی با کیفیت حداقلی هم ارائه خواهد داد. اما دانشگاه نمی‌خواهد زیر باز پذیرش این امر برود.

از طرف دیگر با گران‌تر شدن غذای دانشجویی، فعالان صنفی دانشگاهی اعلام کردند که این افزایش قیمت به بدنه دانشجویی ضربه می‌زند. هرچند که برخی از دانشجویان، حتی توان خرید غذاهای کم هزینه دانشگاه را ندارند، اما از سوی دیگر کیفیت غذاهای ارزان‌تر تا جایی است که به گفته دانشجویان این غذاها قابل خوردن نیست و این، شرایط را برای دانشجویان بخصوص دانشجویان خوابگاهی سخت‌تر می‌کند.

بودجه‌ای که دولت باید بدهد اما...

ذوالفقار یزدان مهر، رئیس صندوق رفاه دانشجویان در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو، در خصوص توضیح اعتراضات پی در پی دانشجویان به کیفیت پایین غذای سلف دانشگاه‌ها می‌گوید: ما نیازمند به آسیب شناسی و بررسی مشکلات تغذیه دانشجویان در دانشگاه ها هستیم. در حال حاضر دو سالی می‌شود که بودجه و اعتبار تغذیه دانشجویان دیگر دست صندوق رفاه نیست و مستقیما به خود دانشگاه‌ها واگذار شده است.

وی ادامه می‌دهد: سال گذشته ۱۲۰۰ میلیارد تومان برای پرداختن به امر تغذیه دانشجویان براورد شده بود، در حالی که اعتبار اختصاص یافته به آنها از جانب دولت ۴۴۰ میلیارد تومان بوده است.

رئیس صندوق رفاه دانشجویان اظهار داشت که این فاصله موجب فشار بر روی دوش دانشگاه‌ها و مسئولان آنها شده است. به همین خاطر صندوق رفاه طی جلساتی که با سازمان مدیریت داشته است، پیشنهاد داده تا به علت محدود بودن منابع دولتی علاوه بر ۴۴۰ میلیارد تومانی که دولت بودجه می‌دهد ۷۰۰ میلیارد تومان هم ما به التفاوت تسهیلات به صندوق دهد تا بتواند به دانشجویان ارائه دهد.

گویا باید این واقعیت را صراحتا گفت که سلامت در اولویت مسئولان دانشگاهی ما نیست؛ دانشجویانی که در دانشگاه هستند و از سلف سرویس‌ها استفاده می‌کنند دوران خاص جوانی را طی می‌کنند که تراکم استخوان‌ها به حداکثر می‌رسد و در پایان ۳۰ تا ۳۵ سالگی اوج دوران شکل گیری و تراکم استخوان در افراد چه در جنس زن و چه در جنس مرد است، باید از برنامه غذایی مناسبی بهره ببرند.

اولویت این مسئولان به مناقصه گذاشتن سلف سرویس‌ها و سپردن آنها به دست بخش خصوصی است که حالا بعد از گذشت دو سال از اجرای این طرح نشان می دهد کمیت، جیب‌ها را خالی کرده و کیفیت، شکم‌ها را به سیری کاذب رسانده است.

مصداق این حرف‌ها صحبت‌های اخیر رئیس دانشگاه امیرکبیر است. وی در خصوص توضیح وجود حشره در غذای دانشجویان اظهار داشته: من در این مورد عکسی ندیده‌ام، اما در غذاهای منزل هم ممکن است حشره دیده شود. در منزل خودتان هم بعید نیست حشره ای در غذا ببینید که نمی‌توان کاری کرد و باید غذا را عوض کنید. روزانه شش، هفت هزار غذا در این دانشگاه طبخ می‌شود؛ اگر هم موردی بوده شاید موقع سرو غذا صورت گرفته باشد!

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شهریور سال 90 بخشنامه‌ای را تحت عنوان «هدفمند کردن غذای دانشجویی» به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد. هدف وزارت علوم از ابلاغ این بخشنامه، هدفمند کردن امور تغذیه به منظور ارائه غذایی با کیفیت بالاتر، تقویت نقش حاکمیتی و نظارتی بهتر دانشگاه در زمینه امور تغذیه دانشجویی و ایجاد تنوع غذایی بود تا جایی که هر دانشگاه موظف شد حداقل 2 نوع غذا به دانشجو ارائه دهد. همچنین مقرر شده است که رستوران‌های آزاد نیز در دانشگاه‌ها راه‌اندازی شوند.

اما حالا نه کیفیت در بشقاب غذای دانشجویان دیده می‌شود و نه رضایتی نسبی. برخی مسئولان دانشگاهی معتقدند که بخشنامه هدفمند کردن غذای دانشجویی به دانشگاه‌ها ابلاغ شده و آنها درحال بررسی و پیگیری هستند، اما همچنان در مقابل، برخی از فعالان صنفی هستند که این بخشنامه را در بسیاری از دانشگاه‍‌ها اجرا نشده می دانند. این اجرا شدن یا نشدن‌ها شاید به همین دلیل است که این مشکل هر سال و هر ترم در دانشگاه‌های کشور آشکار می‌شود.

دانشجویان ما در دانشگاه‌ها با برنامه غذایی که برایشان چیده‌اند صرفا به سیری شکم می‌رسند، چرا که اگر برنامه سلف سرویس تمام دانشگاه‌های دولتی، آزاد، پیام نور را ببینیم اساسشان برنج است؛ یک برنج سفید بدون فیبر و سبوس که غالبا هم وارداتی و هندی است؛ در کنار آن بحث روغن‌هاست که مصرف روغن در این شرایط بسیار بالا می‌رود و برای آنکه غذا را خوشمزه کنند انواع روغن‌ها را به غذا اضافه می‌کنند تا کالری مصرفی دانشجو را تامین کنند.  بنابراین با چنین مواردی دانشجو فقط به سیری کاذب شکمی می‌رسد. نیاز پایه جوانی که در حال درس خواندن است شامل میوه، سبزی، غلات، حبوبات، گوشت و لبنیات می‌شود. جوانی که می‌خواهد انگیزه و توان جسمی داشته باشد، پوکی استخوان نگیرد و به بیماری‌های مزمن در آینده مبتلا نشود، نیاز به این شش پایه غذایی دارد.

کیفیت؛ افسانه‌ای در سلف دانشگاه

اگر در برنامه روزانه و هفتگی سلف سرویس‌ها این شش مورد بود می‌توان گفت به برنامه تغذیه‌ای مناسب و استاندارد نزدیک است؛ حال باید پرسید آیا سلف سرویس‌های ما به دانشجویان میوه می‌دهند؟ آیا سبزی خام و پخته در برنامه غذایی دانشگاه‌ها پیدا می‌شود؟ و اگر پیدا می‌شود آیا دانشجویان استقبال می‌کنند؟ متاسفانه از طرف دیگر این بازخورد در ذهن‌ها هست که دانشجویان از این غذا‌ها استقبال نمی‌کنند، بنابراین آنهایی که مسئول طبخ غذا هستند به برنج و گوشت روی آورده‌اند. از برنج‌های وارداتی هندی و چینی و پاکستانی و ارزان قیمت یا حتی گوشت‌های برزیلی یخ زده و منجمد که بخواهیم یا نخواهیم ارزش غذایی‌شان پایین است.

با همه این تفاسیر اعضای شوراهای صنفی دانشگاه‌ها معتقدند نظارت دانشجویان بر روند طبخ و توزیع غذای دانشجویی می‌تواند بخش زیادی از مشکلات کیفیتی و بهداشتی را برطرف کند. با افزایش موج اعتراضات از کیفیت پایین و افزایش قیمت‌ها باید در طرح خصوصی سازی و افزایش قیمت‌ غذاها تجدید نظر جدی رخ دهد چرا که ادامه این روند جز ضربه زدن به بدنه دانشگاه و سلامت دانشجویان چیز دیگری را به همراه ندارد.

در دانشگاه‌های ما برای مساله تغذیه چشم‌اندازی تدوین نشده است تا همه در یک مسیر مشخص و مناسب حرکت کنند. مسئولان بهتر است به مساله تغذیه دانشجویان به‌عنوان تقاضایی عاجل نگاه کنند و تصمیمات کوتاه‌مدت برای آن نگیرند. آموزش عالی ما باید به دنبال بازدهی بیشتر باشد نه آنکه دانشجویانی بیمار را به جامعه تحویل دهد.