گزارش/
گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، «سیلی محکم عرسال به گوش حریری» این تعبیری است که رسانه‌های لبنانی برای توصیف نتایج انتخابات شهرداری‌ها در عرسال به کار بردند. در بیروت و طرابلس هم اوضاع جیره بگیران آل سعود مساعد نبود. چرا مردم لبنان بر خلاف 4 سال پیش دیگر به حریری اعتماد ندارند؟ پیام‌های ملی و منطقه‌ای انتخابات در لبنان چیست؟ انتخابات شهرداری‌ها می‌تواند شروعی بر پایان بحران سیاسی این کشور باشد؟
یک وزن‌کشی سیاسی!
عروس خاورمیانه بیش از دو سال است که در بن بست سیاسی انتخاب رئیس جمهور به دام افتاده، پس از 6 سال یک انتخابات را به خود دید و گروه‌های داخلی فرصت یافتند در یک وزن‌کشی سیاسی شرکت کنند. وزن‌کشی که علاوه بر گروه‌های سیاسی داخل لبنان توجه بسیاری از قدرت‌های منطقه‌ای را نیز به خود جلب کرده بود.
لبنان یکی از پیچیده‌ترین ، مجهول‌ترین و البته بحران خیز‌ترین سیستم‌های سیاسی را دارد، مردم سالاری در این نظام چهره طایفه‌ای و مذهبی گرفته که یادگاری از دوران استعمار فرانسه و پیمان طائف است. تاثیر بازیگران فرا مرزی در روندهای سیاسی لبنان همواره قوی‌تر و پر رنگ‌تر از مردم بوده است. لبنان کشوری است که حتی داخلی‌ترین مسائل آن رنگ و بوی بین‌المللی گرفته، از رقابت کشورهای صاحب نفوذ تاثیر می‌پذیرد و هر انتخابات به وزن کشی و محبوبیت کشورهای تاثیر گذار و گروه‌های مرتبط با آن‌ها در لبنان تبدیل می‌شود. این حساسیت با توجه به شکاف زمانی طولانی از انتخابات گذشته و تحولات اخیر خاورمیانه افزایش یافته است.
از سال 2010 که انتخابات شوراها در لبنان برگزار شد، پروسه مردم سالاری کاملا در این کشور وارد کمای سیاسی شد. پارلمان پس از دو بار تمدید اعتبار، اکنون سال هفتم خود را می گذارند( از سال 2009) و پست ریاست جمهوری هم از 2014 خالی است و انتخاب رئیس جمهور چون توپ فوتبال از روزی به روزی و از شخصی به شخصی دیگر پاس داده می شود. ضعف در زیر ساخت‌ها و خدمات رسانی به مردم در کنار نا امنی حاصل از فتنه تکفیری‌ها، جریان‌های افراط گرا و اثرات جنگ سوریه بر لبنان موجبات نارضایتی و خشم عمومی را در پی داشته است. قیام زباله‌ها در بیروت اولین شعله از آتش زیر خاکستر ملت لبنان بود. مردم لبنان به دلیل همین کمای سیاسی نتوانسته بودند نظر خود پیرامون وقایع چند سال گذشته و جهت گیری‌های احزاب اعلام کنند و همین موضوع اهمیت انتخابات شهرداری‌ها را حساس‌تر می‌کرد.
دو جریان اصلی سیاسی لبنان یعنی 8 مارس (حزب الله و متحدان) و 14 مارس (المستقبل و متحدان) نیز با طولانی شدن خلاء حاکمیتی در لبنان چند وقتی است که جلسات مشترکی برای حل این بحران برگزار می‌کنند. این جلسات هر چند با هدف رسیدن به تفاهم پیرامون اختلافات مهم سیاسی علی الخصوص انتخاب رئیس جمهور شکل گرفت اما نتایج محسوس و رو به جلویی از آن حاصل نشد تا جائیکه سید حسن نصر الله دبیر کل حزب الله لبنان در آخرین سخنرانی خود با اشاره به بحث انتخاب ریاست جمهور اعلام کرد : « در زمینه پرونده ریاست جمهوری در لبنان، چیز جدیدی وجود ندارد و همچنان با همان مواضع و اظهار نظرها روبه‌رو هستیم.
هر کس خواهان انتخابات ریاست جمهوری است، باید بداند که بخشی از حل این موضوع در عربستان و بخشی در لبنان است. باید با طرف‌های ذی‌ربط واقعی در مسئله انتخابات ریاست جمهوری برای دستیابی به نتیجه مرتبط بود.»
گروهی از تحلیل گران سیاسی اعتقاد دارند شکست مذاکرات ارتباط مستقیمی با نامعلوم بودن وزن واقعی گروه‌های سیاسی در لبنان کنونی دارد و به همین دلیل انتخابات شوراها از یک انتخابات ملی برای امور خدماتی به آوردگاه احزاب و کشورهای صاحب نفوذ در وزن کشی سیاسی و تعیین آینده‌ی سیاسی کشور تبدیل شده است. علی الخصوص بعد از اقدام عربستان سعودی در قرار دادن نام حزب الله لبنان به عنوان گروه تروریستی در بیانیه شورای همکاری کشورهای خلیج فارس، اتحادیه عرب و سازمان همکاری‌های اسلامی، اهمیت تعیین جایگاه حزب الله در لبنان دو چندان شده است.
انتخاباتی مهم‌تر از شهرداری‌ها
این حساسیت موجب شد تا تمام گروه‌ها با تمام قوا وارد کارزار انتخاباتی شوراها شوند. سعد الحریری نخست وزیر سابق و رهبر جریان المستقبل با لیست فراگیر ائتلافی (البیارته) وارد کارزار انتخابات در بیروت، پایگاه سنتی و دائمی جریان خود شد و شخصاً با حضور در خیابان‌ها و محله‌ها بخشی از تبلیغات را بر عهده گرفت و مردم را برای حضور در پای صندوق‌های رای و حمایت از جریان سیاسی خود فراخواند. حزب الله لبنان هر چند وارد انتخابات در بیروت نشد اما با ارائه لیست مشترک با جنبش امل در مناطق دیگر و دعوت از همگان برای شرکت در انتخابات چشم به نتایج این انتخابات دوخت. دبیر کل حزب الله لبنان در سخنرانی خود در مراسم هیئت (حامیان مقاومت اسلامی) با اشاره به انتخابات شوراها گفت: «مردم باید مشارکت فعالی در انتخابات شوراها داشته باشند. این انتخابات یک بعد سیاسی دارد، ولی حفظ بعد خدماتی و توسعه مسئله اساسی است. اگر احزاب سیاسی از انتخابات شهرداری‌ها کناره‌گیری کنند، وظیفه خود را رها می‌کنند. حزب الله و جنبش امل فهرست‌های انتخاباتی را در اکثر مناطق تشکیل داده‌اند. از همه درخواست می‌کنم به فهرست‌ها پایبند بوده و آن را انتخاب کنند. از همه مردم دعوت می‌کنم از باب پایبندی، تعهد، حمایت و وحدت در انتخابات شرکت کنند.» همین وقایع و اظهار نظرها بیانگر اهمیت بالای این انتخابات برای گروه‌های سیاسی در لبنان است.
مرحله‌ی اول انتخابات روز یکشنبه 19 اردیبهشت برگزار شد. پیروزی قاطع لیست مورد حمایت حزب الله( توسعه و وفاداری) در این مرحله بیانگر پایبندی و حمایت قاطع مردم از جریان مقاومت و شکست عربستان در پروژه‌ی منزوی سازی حزب الله بود اما آنچه موجب تعجب ناظران سیاسی شد نتایج انتخابات در منطقه بیروت، عرسال و طرابلس بود.
نتایج انتخابات در عرسال را رسانه‌ها، سیلی عرسال به گوش المستقبل نام گذاری کردهند. این منطقه همیشه در اختیار جریان وابسته به الحریری بوده و بواسطه حضور گروه‌های تکفیری و منفعت طلبی‌های جریان المستقبل مدت‌ها است که روی امنیت و آرامش را به خود ندیده اما در انتخابات شوراها مردم با حضوری بیش از 50 درصدی و روی گردانی از نامزدهای جریان حاکم در منطقه پیام قاطعی را به گوش حریری رساندند. لیست «عرسال تَجمَعُنا» با کسب اکثریت کرسی های شورای شهر، الحریری و وابستگانش را از شورای شهر آینده اخراج کردند.
در طرابلس نیز جریان همیشه پیروز المستقبل و حامیانش که مدعی شماره یک انتخابات بودند چاره‌ای جز ائتلاف با دیگر گروه‌ها نیافتند چرا که نتایج انتخابات نشان داد المستقبل باید در ائتلاف با دو لیست رقیب خود وارد شود و این شکست دیگری برای الحریری در انتخابات شوراها محسوب می شود.
ماجرا اما در بیروت عجیب‌تر و حساس‌تر است و از چند جهت قابل بررسی است.
۱- سرخوردگی عمومی و حضور کم رنگ در انتخابات
آمارها نشان می دهد که حدود 20% از مردم بیروت در این انتخابات شرکت کردند در حالیکه میزان مشارکت در دیگر مناطق تا 70% نیز گزارش شده است. ناامیدی مردم از روند کنونی و جریانات قالب سیاسی در بیروت به عنوان عامل اصلی عدم اقبال مردم به این انتخابات عنوان شده و این زنگ خطری برای المستقبل و سعد الحریری است. از حدود 6 ماه قبل در کنار رسوایی مالی این جریان، شعله‌های قیام مردمی در بیروت بدلیل ناکارآمدی شهرداری در انجام وظایف خود و حفظ بهداشت عمومی شهر زبانه کشید که نمایانگر این سرخوردگی سیاسی بود. این انتخابات نشان داد که حامیان سنتی جریان المستقبل و متحدانش دیگر میلی به حضور در انتخابات برای حمایت سیاسی از این جریان ندارد.
۲-عدم موفقیت حتی بدون حضور رقیب
حزب الله لبنان و گروه‌های شیعی رسماً از حضور در انتخابات بیروت چشم پوشی کردند و علاوه بر عدم معرفی نامزد برای این شهر از هیچ جریان دیگری نیز حمایت نکردند که این برای لیست ائتلافی و ظاهراً بی رقیب البیارته به معنای پیروزی قاطع در این منطقه بود چرا که به عنوان مثال در انتخابات قبلی شوراها در بیروت با وجود رقابت تمام گروه‌های سیاسی این سعد الحریری بود که توانست اکثریت آراء را از آن خود کند. اما امسال لیست البیارته نتوانست پیروزی قابل قبولی بدست آورد و تنها 10 % از کل واجدین شرایط رای دادن و نزدیک به نیمی از رای دهندگان به البیارته روی خوش نشان دادند.
«عبدو سعد» کارشناس لبنانی و رئیس مرکز پژوهش های بیروت درباره این پیروزی شکننده گفت : «مردم ساکن بیروت نارضایتی گسترده‌ای از عملکرد المستقبل در بیروت دارند و همین عامل موجب شده تا اقبال کمتری نسبت به این انتخابات داشته باشند. حجم پیروزی جریان المستقبل بسیار کمتر سال ۲۰۱۰ است و این بدان معناست که پایگاه مردمی الحریری به شدت کاهش پیدا کرده است.»
روزنامه‌های لبنانی مانند الاخبار و السفیر در تحلیل نتایج این انتخابات آن را رسوایی دیگری برای الحریری و آشکار کننده‌ی شکاف میان متحدان المستقبل نامیدند.
۳-خیزش گروه های مستقل و رقابت با البیارته
یکی از شگفتی‌های انتخابات بیروت اوج گیری جنبش‌های مدنی و رقابت شانه به شانه آن‌ها با البیارته بود. لیست «بیروت مدینتی» که شامل چهره‌های هنری و رسانه‌ای است و ماهیتی غیر حزبی دارد بزرگترین رقیب سعد الحریری در این انتخابات بود. آمارها حاکی از آن است که این حرکت مدنی توانسته رقابتی شانه به شانه در انتخابات با ائتلاف فراگیر المستقبل داشته باشد که تعجب ناظران و نگرانی جریان المستقبل را به همراه داشت.
حالا نوبت پارلمان است
جریان 14 مارس همواره با تاکید بر ناامنی‌های موجود در لبنان برگزاری انتخابات شورا و پارلمان را امکان پذیر نمی‌دانست، بسیاری احتمال کاهش حضور طرفداران این جریان در پارلمان بعدی را علت اصلی این مخالفت عنوان می‌کردند ولی برگزاری موفق انتخابات شوراها مخصوصاً در مناطق حساسی چون عرسال و بعلبک راه را برای برگزاری انتخابات پارلمان هموار کرده است و نتایج این انتخابات ترس جریان 14 مارس از انتخابات آینده را بیشتر خواهد کرد.
وزن کشی سیاسی گروه‌های لبنانی بیانگر کاهش محبوبیت المستقبل و حامیان خارجی آن در عرصه‌ی سیاسی لبنان است و به همین دلیل برخی چهره‌های نزدیک به الحریری از لزوم بازبینی در رفتار و شعارهای این حزب و شخص الحریری سخن گفته‌اند. با برگزاری و مشخص شدن نتایج انتخابات در باقی مناطق باید منتظر ماند و دید قطار تحولات سیاسی لبنان به کدام سمت حرکت خواهد کرد؟
ارسال نظرات