به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، اواسط خرداد ماه امسال، وزارت نیرو تفاهم‌نامه‌ای را با شرکت ترکیه‌ای «یونیت اینترنشنال» برای احداث 5000 مگاوات نیروگاه به ارزش 3 میلیارد دلار امضا کرد و در ماه‌های اخیر، در حال نهایی کردن قرارداد و طی مراحل قانونی آن در داخل کشور از جمله اخذ مجوز از سازمان سرمایه‌گذاری خارجی است.
از آن‌جا که واگذاری این میزان نیروگاه حرارتی به صورت یکجا و در قالب قرارداد این‌چنینی به بخش خصوصی در دنیا بی‌سابقه است، به ذهن متبادر می‌شود که حتما شرکت "یونیت اینترنشنال"، شرکت بسیار معتبری در سطح جهان است که دولت ایران شرکتهایی مانند مپنا با تجربه بیش از 50 هزار مگاوات نیروگاه‌سازی را کنار گذاشته و با این شرکت ترک وارد مذاکره شده است آن هم نه برای 500 یا 1000 مگاوات، بلکه برای 5000 مگاوات نیروگاه!
در همین راستا، حمید چیت چیان، وزیر محترم نیرو در مصاحبه با روزنامه ایران مورخ 25 مرداد درباره سوابق این شرکت گفته است: «این شرکت در سال‌های جنگ تحمیلی ایران و عراق برای ایران 5 نیروگاه بزرگ با بهترین کیفیت آن زمان ساخته است. چطور می‌شود که شرکتی 28 سال پیش بتواند برای ما نیروگاهی بسازد که هنوز کارآمد است اما اکنون توان انجام این طرح را نداشته باشد؟ این شرکت در کشورهای مختلف دنیا در ترکیه، ایتالیا و چند کشور دیگر اروپایی مالک نیروگاه و دارای اعتبار است. علاوه بر این سرمایه‌گذار خارجی در زمینه نیروگاه‌های آبی، حرارتی و بادی نیروگاه ساخته و ثابت کرده که شرکت بزرگ و توانمندی است». با این وجود، بررسی های صورت گرفته خبرنگار «نسیم آنلاین» نشان می دهد که بخش های زیادی از اظهارات آقای چیت چیان در این زمینه خلاف واقع است که در ادامه توضیح داده خواهد شد:
1- زمان احداث نیروگاه‌ها در ایران: پنج نیروگاهی که وزیر نیرو به آن‌ها اشاره می‌کند در سایت شرکت یونیت اینترنشنال (1) و توضیحات قبلی مسئولین وزارت نیرو (2) مشخص شده‌اند و عبارتند از: نیروگاه گازی رودشور و بخش گاز نیروگاه‌های منتظر قائم، شهید رجایی، فارس و شریعتی. بر اساس صحبت‌های چیت چیان انتظار می رود که همه این نیروگاه‌ها قبل از سال 69 وارد مدار شده باشند زیرا جنگ در سال 67 به پایان رسیده بود و طول دوره ساخت نیروگاه گازی 2 سال است. این در حالی است که طبق گزارش‌های رسمی وزارت نیرو (3) تمامی این نیروگاه‌ها از سال 71 به بعد وارد مدار شده‌اند! بر همین اساس، شرکت یونیت اینترنشنال در دوران جنگ تحمیلی در ایران در حال فعالیت نبوده است. جالب این است که در دوره تحریم‌های شدید اخیر که کشور ما با مشکلات متعددی روبه‌رو شد نیز این شرکت ترکیه ای، در ایران حضور نداشته است.
2- سازنده نیروگاه ها در ایران: نکته بعدی این است که وزیر نیرو ادعا می‌کند که این شرکت ترکیه ای، 5 نیروگاه مذکور را در ایران ساخته است. این در حالی است براساس گزارش های رسمی وزارت نیرو (3) این نیروگاه‌ها را شرکت‌های زیمنس آلمان و جان براون ساخته‌اند و شرکت یونیت اینترنشنال نقشی در این زمینه نداشته است.
3- مالکیت نیروگاه‌ها در کشورهای اروپایی: نکته مهم دیگری که چیت چیان اشاره کرده است، مالکیت نیروگاه در کشورهای اروپایی توسط این شرکت ترکیه‌ای است. در این راستا، باید از ایشان پرسید شرکت یونیت اینترنشنال که قرار است مالک 100 درصدی 5000 مگاوات نیروگاه در ایران شود، مالک 100 درصدی چه مقدار نیروگاه در جهان است؟ پاسخ این سوال با توجه به اطلاعات مندرج در سایت اینترنتی این شرکت ترکیه ای(4) فقط 177 مگاوات است! باید از وزیر نیرو پرسید که بر اساس چه منطقی این سابقه حداقلی و بسیار اندک را برای واگذاری 5000 مگاوات نیروگاه کافی می‌دانید؟ بهتر بود به جای این موضوع اشاره می‌شد که شرکت یونیت اینترنشنال چند درصد از بازار برق اروپا را در اختیار دارد. یا اینکه این شرکت در چند مناقصه بین‌المللی این حوزه شرکت کرده و در چند مناقصه برنده شده است.
اما واقعیت درباره شرکت ترکیه ای یونیت اینترنشنال چیست؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت یونیت اینترنشنال در طول عمر 42 ساله خود در تأسیس 6000 مگاوات نیروگاه حرارتی مشارکت داشته که 4500 مگاوات آن مربوط به پروژه‌های اجرا شده در ایران بوده (1و4)، آن هم نه به عنوان یک نیروگاه‌ساز بلکه صرفا به عنوان یک واسط برای خرید تجهیزات و تامین مالی. در واقع این شرکت اعتبار بسیار اندکی در صنعت نیروگاه‌سازی دارد که آن هم مدیون کشور ماست و دینی بر گردن مردم ایران برای کمک به کشور در زمان جنگ تحمیلی ندارد که وزارت نیرو بخواهد با واگذاری یک قرارداد ویژه و پرسود به این شرکت ترکیه‌ای در شرایط پسابرجام جبران کند. بنابراین بهتر است مسئولین وزارت نیرو و بخصوص آقای چیت چیان، آبروی این وزارت‌خانه را خرج قراردادی ضعیف و غیرقابل قبول با شرکت یوینت اینترنشنال نکنند و ادعای نادرست اعتبار این شرکت را دستاویز اقدامات غیرقابل دفاع خود در این زمینه قرار ندهند.
ناگفته نماند که انتظار می‌رفت مسئولین وزارت نیرو با برخورد کارشناسانه، انتقادات وارده به قرارداد 3 میلیارد دلاری با شرکت ترکیه ای یونیت اینترنشنال و امتیازات انحصاری و ویژه داده شده به این شرکت را پاسخ دهند نه اینکه با فرافکنی و اعلام اطلاعات غیرواقعی به افکار عمومی در پی توجیه عملکرد نادرست خود در این زمینه برآیند.
مراجع:
1) unit.com.tr/power-plant-construction.asp
2) tasnimnews.com/fa/news/1395/03/23/1102693
3) «آمار تفصیلی صنعت برق ایران، تولید نیروی برق، سال 1394»، شرکت مادر تخصصی توانیر، قابل دسترس در : http://amar.tavanir.org.ir/pages/report/stat94/tafsili/tolid/index.htm
4) unit.com.tr/electricity-generation.asp
منبع: نسیم