دانشگاه و دانشجو بیرق روشنگری در اجتماع

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- یادداشت دانشجویی؛ اجتماع افق نگاه خود را برای پیدا کردن چراغ راه به دانشگاه و دانشجو دوخته است، درگذر از سرگذشت نچندان بلند جنبش دانشجویی و تولد دانشگاه درکشورمان، نقاط عطف تاریخی و مهمی را می‌توان یافت که در تاثیرگذاری در اتفاقات و اجتماع نقش درخور توجهی را ایفا کرده است.

به نام خدا

دانشگاه و دانشجو بیرق روشنگری در اجتماع ...

افق نگاه جامعه به دانشجویان ... 

آرمان خواهی اولین فریضه دانشجویی است ...

آرمان خواهی؛ مخالف محافظه کاریست،نه مخالف واقع گرایی؛ محافظه کاری یعنی شما تسلیم هر واقعیتی هرچه تلخ،هرچه بد باشید و هیچ حرکتی از خود نشان ندهید؛ اما معنای آرمان گرایی این است که نگاه بکنید به واقعیت هاو آنها را درست بشناسید و از واقعیت های مثبت استفاده کنید،با واقعیت های سلبی و منفی مبارزه کنید چشمتان به آرمان ها باشد (بیانات مقام معظم رهبری دردیدار با دانشجویان ۲۰/۴/۹۴)

زمانی که می خواهیم از نقش دانشجو و دانشگاه در جامعه زبان به سخن بازکنیم مباحثی پیش روی ما خواهد آمد که نشان از روند پرپیچ وخم حرکت دانشجویی در حیات خود دارد، ترکیبی از غیرت، آزادگی، آرمان گرایی، فراز و نشیب ها، التهابات، اتفاقات تلخ وقابل تامل؛ اما هرآن چه هست هرگونه نگاه و تحلیلی؛ وجود تفکر دانشجویی و تاثیر بسزای آن در بطن وقایع اجتماعی را نمی تواند انکار کند و ناگزیر اذعان به اهمیت حرکت دانشجویی به عنوان رگ و قلب تپنده هوشیار اجتماع خواهدکرد.

آنچه که در حرکت دانشجویی باید به آن توجه کرد این است که این تفکر در انحراف یا طریقت حقیقی همیشه برای جامعه زمانی که خواسته در تصمیمات، فارغ از سردرگمی و دور از اشتباه باشد و معیارانتخاب خود را بازشناسد دراولویت بوده و اجتماع افق نگاه خود را برای پیدا کردن چراغ راه به دانشگاه ودانشجو دوخته است، درگذر از سرگذشت نچندان بلندجنبش دانشجویی وتولد دانشگاه در کشورمان، نقاط عطف تاریخی و مهمی را می توان یافت که در تاثیرگذاری در اتفاقات و اجتماع نقش درخور توجهی را ایفا کرده است.

زمینه های این جایگاه مهم نهفته در ویژگی هایست که در جریان و فضای دانشگاه ها و دانشجویی جاری و ساری بوده و هست؛ از آنجا که نسل های بعداز دانشجویان اولیه دانشگاه ها (که اکثریت از اشراف، درباریان و نزدیکان حکومت وقت بوده) در دوران تاسیس این نهاد؛ برآمده از اقشاری که قالبا متوسط و دور از جو تمول و رفاه گرایی بودند، اولین شاخصه ای که حرکت دانشجویی دراین دوران به آن مزیین شد مخالفت و مقابله این جنبش با اشرافیت و تجمل گرایی است؛ زیرا آنچه درجامعه به عنوان معضل و مشکل موجود با آن مواجه بودند تفاوت فاحش بین اشرافیت و قشر ضعیف جامعه بوده است و در ادامه ویژگی و شاخصه های خود، هر زمان که حاکمیت و هژمونی مسلط برجامعه به دنبال تقابل با ارزش های اجتماع بوده و با آن از سر مخالفت درآمده است؛ این جنبش از هر طریقی که توانسته در برابر قدرت های مستبد ایستاده است و آنگاه که سردمداران داخلی بازیچه دست اجانب بوده و در اظهار نوکری و دریوزگی برای اربابان خارجی خود گوی رقابت را از هم ربوده بودند، جنبش دانشجویی با هرچه که در توان داشته به مخالفت با استعمار قدرت های بیگانه قد علم کرده است.

مبارزه با استعمار و مقابله با استبداد ویژگی بارز حرکت دانشجویی بوده و برای اثبات آن نشانه های ارزشمندی در تاریخ بجای گذاشته که بارزترین آن به تعبیر شهید چمران سه قطره خونی بوده که در۱۶آذر۳۲ برتارک و جبین جنبش دانشجویی نقش بسته و به یادگار مانده است، دانشگاه و دانشجو ثابت کرده اند که در پهنه کشور عزیزمان ایران و در میان مردمی که دارای ارزشهای والای انسانی و الهی هستند هیچگاه خود را از آنها برتر ندانسته، از آنان فاصله نگرفته اند و برای حیات خود معیار و ملاک های یقینی و حقیقی برآمده از ارزش های اجتماع داشته و آن را برای طریقت درست برگزیده اند که آنها را به سرمنزل مقصود خواهد رساند.

ازاین رو می شود گفت قشری که مزیین به اصالت و آزادگیست و بدان در جامعه شناخته می شود حرکت دانشجویی و دانشگاهیست، شاخصه ای که کمتر مدعیانی توانسته آنرا به اثبات برسانند؛ چرا که دانشجو هرزمان که راهبری مطمئن برای پیمودن راه، مشعل هدایت را بدست گرفته است در سلک هدایت او، خود را برای بزنگاه های مهم آماده کرده است، سایر خصوصیات و ذخایر بارز نهله جنبش دانشجویی که شرح همه آن در این مجال نمی گنجد حول محور طلیعه بارزی در گردش اند که پیرفرزانه طریقت از آن به آرمانخواهی تعبیر کرده است. رمز شاکله اصلی این نهاد و حرکت آزاده در آرمانخواهی نهفته است که واقع گریز نبوده، باشناخت واقعیت های صحیح که همان ارزش های اصیل اسلامی ایرانی جامعه بوده،آنان را برگزیده تا در ورطه محافظه کاری تسلیم و بی تفاوت در برابر هرگونه اتفاق تلخ که ننگی بزرگ درتاریخ بجای خواهد گذاشت فرو نیفتد. 

همان طور که اشاره شد درسیرحرکتی این قشر فرهیخته صفحات درخشانی از نقش آفرینی آنان در تاریخ معاصر رقم خورده است در۱۶آذر۳۲دانشجوبرای نشان بغض خود از استعمار خونخوار سینه اش را به گلوله های سرخ استبداد آشناکرد و آنگاه که خیز عظیم امت بزرگ ایرانی در برابر طاغوت جور هیمنه پوشالینش را از هم می پاشید از قافله این انقلاب بزرگ عقب نمانده و صحنه های زیبایی از خود به یادگار گذاشتند و در هنگام تجاوز و دست درازی مستکبرین عالم به خاک پاک میهن این دانشجو و دانشگاه بود که تمام قد به حضور همه جانبه در عرصه شهادت و خون امد و از میان همین دانشجویان فرماندهان و ایثارگران بزرگی به ایران اسلامی تقدیم شد.

همان طورکه معمار کبیر انقلاب اسلامی فرمودند که این دانش آموزان ودانشجویان آینده سازان مملکتند؛ بعد از خاتمه یافتن تخاصم سخت ودرپیکارتقابل نرم حاضرشده و هرچه تمام تر برای عمران وآبادانی وطن تلاش کردند و مسئولیت های بسیار را برای ادای عهد خود به عهده گرفتند، از مجلس ودولت تا مسئولیت های کوچک و ریز؛ این جنبش دانشجویی بود که آزادگی وآرمان خواهی خود را توانست درحدتوان به اثبات برساند؛درست است که درحوادث تلخی که در ظاهر منشاء وشروعی از دانشگاه داشت اما از سوی عوامل منحرف میدانی منافقین وایادی استکبار نشات می گرفت که زمان درون تهی اینچنین افراد و اتفاقات را عیان نمود.

ازگروه ها و ملیشیایی که کلاسها و دانشکده هارا تبدیل به مکان های اقدامات نظامی و انبار تسلیحات خود کرده گرفته تادهه هفتادی که عوامل خودفروخته خارج ازدانشگاه با همراهی عناصر داخل دانشگاه خود ازروح بلند دانشجو سوء استفاده نمودند و هر چند کوتاه وبی ثمر اما حرکتهای نادرستی را از خود به جای گذاشتند، در تمامی این رخ داد ها دانشجو با در برابر آنان ایستادن و اثبات برائت و پاکدامنی خود از عناصر و ایادیی اینچنین بازنشان داد که در همان مسیر والای خود قدم برداشته واز آن منحرف نگردیده چراکه راهبر خود برای طی طریقت را با هوشیاری کامل می شناسد چشم به فرامین اودارد. با این حال و باداشتن پیشینه ای ارزشمند ؛جنبش و حرکت دانشجویی نیز مانند سایر حرکت ها و نهادهای اجتماعی خالی از اشکال و کم و کسری نبوده و در مواردی که به آن اشاره خواهم کردنیاز به تامل بیشتر و تقویت قوای خود دارد تا از نفوذ سودجویان و انحراف احتمالی بدور باشند آسیب هایی که اگر از آن غافل باشند ضربات سنگینی به پیکیره قشر دانشجو و دانشگاه خواهدزد.

مهم ترین آسیب های قابل تامل جنبش دانشجویی به شرح زیر می تواند باشد: 

الف)فقر تئوریک:

یکی از مهمترین آسیبهای جنبش دانشجویست تشکل های دانشجویی که نِمود بیرونی این جنبش هستند با اینکه دارای اعضای تحصیل کرده و نکته سنج می باشند اما متاسفانه در رابطه با برخی مسائل گاها بدون تلاش وافر با مطالعات اندک، سطحی وتک بُعدی که همان نبود و فقر تئوری مناسب جهت ابراز نیات اصلی مباشد در مباحثی داخل می شوند که بیشتر از آنکه مفید به حال باشد اثری نامناسب برای تشکل ها بجای می گذارد از راهکارهایی که می توان این معضل محافل دانشجویی را سامان بخشد تدوین یک سیر مطالعاتی مناسب جهت ساختمان بندی تفکر و اندیشه های دانشجویست که می توان آن را درسه بخش تعریف کرد سیر مطالعاتی در مسائل اسلامی، فرهنگی و سیاسی که دانشجو با حرکت در این سیر از لحاظ غنای فکری و تئوری در وضعیت مناسبی قرارخواهد گرفت.

ب)سطحی نگری:

تشکلات دانشجویی باید توجه داشته باشند که مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی که در جامعه با آن مواجه می شوند عموما دارای رویکردی سطحی، ظاهری و موقت نیستند و اگر دارای تاثیر زیاد و عمر متوالی هستند نشان از عمق اندیشه های نهفته در نهان این نهادها و حرکت هاست، باید توجه داشت بین اقدامات اخلال گرایانه ای که ظهور و بروز موقت داشته و اصولا یکبار مصرفند با هویت و منشا جریان های عامل، تفاوت وجود دارد و برای مواجه و برخورد و یا تقابل با جریانات باید شناخت عمیق از آنها داشت.

پ)جوّزدگی:

یکی دیگر از معضلات پیش روی جنبش دانشجویی تاثیرپذیری بسیار زیاد بدون درک متقن برخی فعالین تشکل های دانشجویی است بدون آنکه از درون مایه وهویت اصلی جریانات و اتفاقات ریز و درشت رخ داده مطلع شد نباید خود را طعمه و بازی خورده عوامل سودجو قرارداد، درست است که هرگونه حرکت و اتفاقاتی که به دنبال ضربه زدن به ارزش هاست برای پذیرش اکثریت ازخودظاهری موجه بروزداده ودرجبهه حق خودرا نشان می دهند که این باعث عدم تشخیص درست از خوب و بد می شود اما کمی تامل و نگاه از بیرون به این اتفاقات و وارد نشدن در میدان عوام فریبی، مجال بازشناسی مناسب را به فرد می دهد.

ت)روزمره گی و عدم سندچشم انداز

نبود برنامه بلندمدت در فعاليت هاي دانشجويي و عملكرد مقطعي و سطحي طي برنامه هايي كه غالبا فقط براي اجرا شدن هستند و نتيجه خاصي در برگزاري آنها در نظر نبوده است دانشجويي كه به دانشگاه مي رود و جذب تشكلات دانشجويي شده درگير و دار روند تحصيلي خود بوده و اصولا به خاطرعدم آشنايي با فعاليت تشكلي اهميت چنداني به آنها نمي دهد، اين مسئولين و اعضاي فعال تشكل مذبور هستند كه باداشتن برنامه ها و چشم اندازهاي هدفمند زمان هاي مفيدي از حضور دانشجو در دانشگاه را به فعاليت هاي مذبور اختصاص مي دهند كه عملا در اكثر تشكل هاي دانشجويي موجود اين مسئله حلقه مفقوده آن است.

ج) تخطّی تشکیلاتی

يك حركت و تشكل دانشجويي نياز به ساختار و نظم تشكيلاتي دارد، تمامي زوايا و عناوين و مباحث موجود در آن بايد تعريف شده باشد و اعضا باداشتن سلسله مراتب مشخص بايد نسبت به اساس نامه و روند اصلي تشكل تبعيت داشته باشند كه بعضا حركاتي ازحتي مسئولين و اعضاي فعال تشكلات ديده مي شود كه خارج ازتعريف بيان شده مي باشد. وجود نظم تشكيلاتي از ضروريات اصلي هرحركت دانشجويي مي باشد كه سبب هدفمندي وبازدهي مناسب اهداف خواهد شد.

د) عملکرد جزیره ای

اكثر تشکل هاي همسو در نهادهاي دانشجويي داخل دانشگاه با داشتن مشتركات بسيار و مقصدي يكسان اما متاسفانه در عمل بدون توجه به سايرين به اجراي برنامه هاي خودمي پردازند ويا به دليل همگرايي چند كانون دانشجويي در اجراي بعضي مراسمات با هماهنگي و همراهي يكديگر بدون هيچ تداخل و تزاحم كاري ميتوانند با نمود فراگير و بهتربرنامه هدف مشترك خودرا به پيش ببرند در صورتيكه متاسفانه عملا چنين چيزي در ميان تشكلات دانشجويي ما ديده نمي شود. عدم توجه محفل دانشگاهي به اين مسئله منافذ نفوذ افراد دست نشانده و يا سوء استفاده اشخاص خارج از دانشگاه را بازمي گذارد. درمجموع اگر تشكل هاي دانشگاهي با نگاه به نقاط ضعف وقوت خود و تلاش درجهت ترميم كاستي ها در راستاي ايجاد وحدت مشترك باشند قطعا افق هاي روشن درنظر گرفته براي اين قشرمهم اجتماع به تحقق خواهد پيوست.

اين مهم با رهنمود رهبر كبير انقلاب امام خميني(ره) در سال هاي اوليه پيروزي انقلاب اسلامي سبب تولد دفتر تحكيم وحدت بين تشكل هاي دانشجويي شده است؛ اما درمقاطعي از برهه هاي دهه هاي اخير نشان از عدم توجه اين دفتر به آسيب هاي برشمرده دارد ...

سید مانی طلوعی- دانشجوی دانشگاه پیام نور رشت

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تایید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.