شاخص اشتغال از سال ۹۱ رشد نداشت/ بیکاری ۴۰درصدی تحصیل‌کرده‌ها در برخی استانها

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مجید قاسمی در چهارمین همایش "پیشرفت و توسعه علمی کشور" با محوریت "اشتغال و کارآفرینی فارغ التحصیلان" به موضوع کارآفرینی و اشتغال فارغ التحصیلان پرداخت و گفت: در بحث اهداف کلان کشور باید به سند چشم انداز بیست ساله افق 1404 اشاره داشت. در این سند به ارتقای ایران به جایگاه اول از نظر اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه اشاره شده است.

به گفته وی؛ در این سند به ویژگی های جامعه ایرانی پرداخته شده و آمده است: برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فنآورى، متکى بر سهم برتر منابع انسانى و سرمایه اجتماعى در تولید ملى و برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فنآورى، متکى بر سهم برتر منابع انسانى و سرمایه اجتماعى در تولید ملى از جمله ویژگی های جامعه ایرانی است.

قاسمی با بیان اینکه برنامه پنجم توسعه نیز به اهداف کلان کشور اشاره شده است، اذعان داشت: رشد نرخ متوسط 8 درصد سالیانه تولید ناخالص داخلی و انجام اقدامات ضروری و لازم برای کاهش نرخ بیکاری به 7درصد در پایان برنامه از جمله مواردی است که در برنامه پنجم توسعه هدف گذاری شده بود.

وی سپس به سیاست های کلی برنامه ششم توسعه برای رسیدن به اهداف کلان کشور اشاره کرد و اظهار داشت: رشد اقتصادی شتابان و پایدار و اشتغال‌زا به‌گونه‌ای که با بسیج همه‌ی امکانات و ظرفیت‌های کشور، متوسط رشد 8 درصد در طول برنامه محقق شود، بهبود مستمر فضای کسب‌ و کار و تقویت ساختار رقابتی و رقابت‌پذیری بازارها و مشارکت و بهره‌گیری مناسب از ظرفیت نهادهای عمومی غیردولتی با ایفای نقش ملی و فراملی آنها در تحقق اقتصاد مقاومتی از جمله موارد اشاره شده در این برنامه است.

قاسمی در ادامه با اشاره به سیاست های کلی برنامه ششم توسعه در ارتباط با کارافرینی گفت: اتخاذ برنامه‌ها و اقدامات اجرایی جهت توسعه‌ی روستایی کشور برای تثبیت جمعیت و تشویق مهاجرت به مناطق روستایی و عشایری کانون تولید و ارزش‌آفرینی با برنامه‌ریزی و مدیریت بهینه در سطح ملی، منطقه‌ای و محلی، تعیین سهم واقعی در توزیع منابع و ارتقاء شأن و منزلت اجتماعی، ایجاد فرصت‌های جدید اقتصادی و حمایت‌های ویژه از فعالیت‌های کارآفرینی و اشتغال‌زایی مزیت‌دار بومی و مقاوم‌سازی تأسیسات و زیرساخت‌ها و اماکن روستایی با تأکید بر بند 9 سیاست‌های کلی کشاورزی از جمله امور اقتصادی مطرح شده در این برنامه هستند.

وی همچنین در رابطه با اهمیت کارآفرینی در قوانین برنامه های توسعه کشور توضیح داد: در قانون اول برنامه توسعه به کارافرینی اشاره نشده است. ایجاد شرایط کارآفرینی و ایجاد شغل های جدید در بخش بازار کار در قانون برنامه دوم توسعه مورد توجه قرار گرفته است.

قاسمی ادامه داد: در قانون برنامه سوم توسعه کمک به انتقال فنآوری و توسعه کارآفرینی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؛ بدین صورت که در ماده 111 به اقدام هایی در جهت فعال کردن بانک تخصصی صنعت و معدن در جهت تجهیز منابع مالی بخش صنعت، توسعه کارآفرینی و غیره، اشاره شده است.

وی با بیان اینکه در قانون برنامه چهارم توسعه کشور اهمیت بیشتری به بحث کارافرینی شده است، اذعان داشت: اجازه استفاده حداکثر 50 درصد از ذخایر ارزی برای سرمایه گذاری و تأمین بخشی از اعتبارات مورد نیاز طرح های تولیدی و کارآفرینی، اشاره به اصلاح و تقویت نهادهای پشتیبانی کننده توسعه کارآفرینی، صنایع کوچک و متوسط، بهبود و گسترش سیستم های اطلاع رسانی به منظور دسترسی سرمایه گذران و کارآفرینان و انجام اقداماتی به منظور ارتقای پیوستگی میان سطوح آموزشی و توسعه فن‏آوری، کارآفرینی و تولید ثروت از جمله مواردی است که در این قانون به آن اشاره شده است.

وی با اشاره به ماده 80 قانون برنامه پنجم توسعه در بحث اهمیت کارآفرینی در قوانین برنامه های توسعه کشور گفت: این ماده به دولت اجازه داده است اقدام‏هایی را از جمله رفع مشکلات و موانع رشد و توسعه بنگاههای کوچک و متوسط و کمک به بلوغ و تبدیل آنها به بنگاه‏های بزرگ و رقابت ‏پذیر،گسترش کسب و کار خانگی و مشاغل از راه دور و طرح های اشتغالزای بخش خصوصی، حمایت مالی از بخش غیردولتی به منظور توسعه و گسترش آموزشهای کسب و کار، کارآفرینی، فنی وحرفه ای و علمی - کاربردی و غیره را در راستای ایجاد اشتغال پایدار، توسعه کارآفرینی، کاهش عدم تعادل منطقه‏ای و توسعه مشاغل نو را انجام دهد.

به گفته قاسمی، در ماده 194 قانون نیز به ساماندهی و استقرار فعالیتهای کارآفرینی و اشتغالزای کوچک و متوسط تولیدی و خدماتی‏درمناطق روستایی از طریق ارائه مشوق های مالی و اعتباری اشاره شده است.

رئیس شورای انجمن های علمی ایران همچنین به ترتیب به ماده 8 و 21 برنامه ششم توسعه هم اشاره کرد و توضیح داد: وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است با هدف تضمین امنیت سرمایه‏ گذاری و کارآفرینی در کشور جذب متخصصین، صیانت، حفاظت و مقابله با اخلال در امنیت اشخاص و بنگاه ها و کاهش ریسک اجتماعی در محیط کسب و کار، با همکاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت اطلاعات، وزارت دادگستری و وزارت کشور الزامات ارتقاء امنیت فضای کسب و کار را تهیه و به تصویب شورای عالی امنیت ملی برساند.

به گفته وی؛ در ماده 21 هم برای ترغیب کارفرمایان و کارآفرینان بخش خصوصی و تعاونی به جذب نیروی کار جوان، کارفرمایانی که طی برنامه ششم توسعه نسبت به جذب فارغ‏التحصیلان دانشگاهی با مدرک حداقل کارشناسی به صورت کارورزی اقدام نمایند از پرداخت سهم کارفرما و بیمه بیکاری برای مدت دو سال از تاریخ شروع به کار معاف می باشند. آئین نامه اجرایی این تبصره شامل شیوه معرفی، زمینه های کاری اولویت دار، نحوه تامین هزینه و سایر موارد به پیشنهاد سازمان و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تصویب هیأت وزیران می رسد.

وی سپس با اشاره به تعریف اشتغال و بیکاری از دیدگاه مرکز آمار ایران، گفت: از دیدگاه مرکز آمار ایران؛ جمعیت فعال اقتصادی تمام افراد 10 ساله و بیشتر که در هفته تقویمی، طبق تعریف کار، در تولید کالاها و خدمات مشارکت داشته شاغل و یا از قابلیت مشارکت برخوردار بوده اند را شامل می شود. از این رو جمعیت شاغل؛ تمام افراد 10 ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع ، حداقل یکساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی بطور موقت کارشان را ترک کرده باشند, هستند. شاغلان بطور عمده شامل دو گروه مزد و حقوق بگیران و خود اشتغالان می شوند. جمعیت بیکار هم به تمام افراد 10 ساله و بیشتر اطلاق می‏شود که در هفته مرجع فاقد کار باشد، که در هفته مرجع یا بعد از آن آماده برای کار باشند، در هفته مرجع و سه هفته قبل از آن جویای کار باشند. همچنین افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده و یا در انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نبوده ولی فاقد کار و آماده برای کار بوده اند نیز بیکار محسوب می شوند. همچنین در تعریف مرکز آمار ایران از جمعیت غیر فعال اقتصادی گفته شده است؛ تمامی افراد در سن کار که در هیچ یک از دو گروه شاغل و بیکار قرار نمی گیرند.

وی ادامه داد: طبق اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری سه ماهه اول سال 95 برابر 12,2 دهم درصد است؛ بدین ترتیب جمعیت شاغل ما ثابت است و از سال 91 به بعد رشد نداشته ایم.

قاسمی با اشاره به نرخ بیکاری تحصیل کرده های دانشگاهی نیز گفت: به گفته وزیر تعاون، نرخ بیکاری تحصیلکرده ‏های دانشگاهی در بعضی از شهرهای کشور به 40 درصد هم می رسد.

مدیرعامل بانک پاسارگارد اظهار داشت: نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1390 نشان می‏دهد که مجموعا 768 هزار و 51 نفر بیکار فارغ التحصیل دانشگاهی در کشور وجود دارد که از این تعداد 207 هزار و 310 نفر دارای مدرک فوق دیپلم، 505 هزار و 10 نفر دارای مدرک لیسانس، 52 هزار و 169 نفر فوق لیسانس و دکترای حرفه ای و 3 هزار و 388 نفر نیز دارای مدرک دکترای تخصصی می باشند.

وی گفت: نرخ مشارکت در مقطع فوق دیپلم رشد داشته و در مقطع لیسانس وفوق لیسانس نیز به مراتب بیشتر شده است. و این نشانگر آن است که سطح توقعات این افراد از بازار کار بیشتر است.

وی در رابطه با علل بیکاری در کشور اذعان داشت: وجود شرایط رکودی در کشور که باعث تعطیلی برخی از واحد های تولیدی و زیر ظرفیت کارکردن بخش مهمی از واحدهای اقتصادی کشور شده است از جمله این علل است. البته برخی واحدهای تولیدی به این علت که به روز نبوده و نتوانستند خود را با بازار هماهنگ کنند باید تعطیل می شدند.

به گفته قاسمی؛ عدم بازسازی و نوسازی واحد های تولیدی، عدم توجه و حمایت از واحدهای کوچک و متوسط متناسب با نیاز بازار و همچنین عدم رقابتی بودن تولیدات از جمله دیگر عوامل بیکاری در کشور است.

وی با بیان اینکه وجود موانع کسب و کار از دیگر علل بیکاری در کشور است؛ گفت: عمدتا در مسیر اخذ مجوز، ثبت مالکیت موانعی وجود دارد. علاوه بر این موارد؛ عدم تطابق بین رشته ها‏ی دانشگاهی و نیازهای بازارِ کار، حمایت مالی ناکافی از طرح های نو آورانه و اشتغال زایی اندک برخی از بخش ها از جمله دیگر عوامل مهم بیکاری در کشور هستند.

قاسمی با اشاره به تعریف کارآفرین نیز گفت: وی فردی است که با تکیه بر نواوری، تشخیص فرصت ها و پذیرش مخاطره، ارزش اقتصادی یـا اجتمـاعی جدیدی در سطح بنگاه ، سازمان ، بازار و یا در سطح جهان به وجود می آورد.

رئیس دانشگاه خاتم در ادامه به برخی ویژگی های کارافرین اشاره کرد و اظهار داشت: داشتن انگیزه و علاقه، توانایی در نوآوری، ریسک پذیر بودن، اعتماد به نفس، سخت کوشی، منضبط و فداکار بودن از ویژگی های فرد کارافرین محسوب می شود.

مدیرعامل بانک پاسارگاد در رابطه با اهمیت کارآفرینی در اقتصاد ادامه داد: ایجاد اشتغال از طریق ایجاد کسب و کارهای جدید، یاری رساندن به دولت از طریق پرداخت مالیات ناشی از فعالیت های کارآفرینی، ایجاد تقاضا برای مواد و کالاهای اولیه با هدفِ تولید محصولات جدید، معرفی فن‏آوری های جدیددر حوزه فعالیت خود، تقویت و تحریک اقتصاد و ایجاد ثروت نشانگر اهمیت کارافرینی در اقتصاد است.

وی در ادامه به موانع کارآفرینی در ایران اشاره کرد و گفت: نامناسب بودن فضای کسب و کار رتبه 118 در سال 2015 در بین 189 کشور در شاخص سهولت فضای کسب و کار، پایین بودن میزان نوآوری در کشور، مشکلات ناشی از دستیابی به منابع مالی لازم و فقدان مهارت کافی و تخصصی برای انجام دادن پروژه های مهم و ریسک بالای اقتصاد از جمله موانع محسوب می شوند.

قاسمی در ادامه سخنان خود تاکید کرد: ایجاد ثبات اقتصادی در سطح کلان و کاهش ریسک اقتصادی کشور، داشتن برنامه مشخص و منسجم دولت در زمینه حمایت از کارآفرینان، ارتقاء کیفیت آموزش در کلیه مقاطع، لزوم فرهنگ سازی در زمینه کارآفرینی مواردی هستند که باید به آن ها پرداخته شود.

رئیس شورای انجمن های علمی ایران در پایان سخنان خود نیز اعلام داشت: قرار است از 14 انجمن علمی براساس ارزیابی وزارت علوم که بالاترین سطح را داشته اند، تقدیر شود.

** وجود 356 انجمن فعال غیر پزشکی

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هم که در این همایش حضور داشت، با اشاره به وجود 356 انجمن فعال علمی غیر پزشکی در کشور و عضویت طیف وسیعی از متخصصان و اساتید حوزه های مختلف در این انجمن ها گفت: انجمن های علمی می توانند در ساماندهی آموزش عالی نقش آفرین باشند.

محمد فرهادی، افزود: امروز بسیاری از مسائل کشور از جمله اشتغال، کارآفرینی و رفع بیکاری باید بحث جدی دانشگاهیان و انجمن های علمی کشور باشد.

وی با تاکید بر این که دستیابی به اهداف توسعه نیازمند توجه بیش از پیش به حوزه علم و آگاهی بخشی گفت: البته انجمن های علمی همواره با برگزاری سمینار، انتشار نشریات و ارائه نظرات کارشناسی یاری گر دستگاه های اجرایی، تقنینی و قضایی در اتخاذ تصمیم های کارشناسی بوده اند.

وزیر علوم در ادامه با اشاره به جمعیت 5 میلیونی دانشجویان کشور و همچنین وجود 2 هزار و 880 موسسه واحد آموزش عالی در کشور، افزود: حدود 96 هزار از جمعیت دانشجویان در مقطع دکترا و 350 هزار دانشجو در حوزه کارشناسی ارشد در حال تحصیل هستند.

وی با تاکید بر این که این ارقام نشان دهنده فراوانی در حوزه آموزش عالی کشور است، تاکید کرد: احساس ما این است که در حال حاضر نیازمند حرکت به سوی ایجاد رشته های دانشگاهی و عرصه های جدید هستیم و انجمن های علمی می توانند ما را در بازنگری رشته های تحصیلی یاری کنند.

فرهادی با بیان اینکه عمر بسیاری از رشته های دانشگاهی امروزه به اتمام رسیده است، بر توقف فعالیت در این رشته تاکید کرد و گفت: ما می توانیم در عین حال در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا برنامه ریزی آموزشی داشته باشیم که البته بر مقاومت و اسرار بر ادامه فعالیت این گونه رشته ها مواجه هستیم.

فرهادی همچنین همکاری انجمن های علمی و دانشگاهی را در برون رفت از مشکلات اساسی کشور از جمله خشکسالی، کم آبی و همچنین رفع معضلات حوزه های مختلف از جمله اقتصادی، بسیار اثرگزار دانست.

چهارمین همایش "پیشرفت و توسعه علمی کشور" با محوریت "اشتغال و کارآفرینی فارغ التحصیلان" با حضور فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری؛ مجید قاسمی، رئیس شورای انجمن های علمی ایران و مدیر عامل بانک پاسارگاد؛ رییسان و اعضای هیات مدیره انجمن های علمی؛ توفیقی، رئیس جمعیت توسعه علمی ایران و احمدی، معاونت پژوهش و فناوری وزرات علوم، تحقیقات و فناوری، در محل دانشگاه خاتم کار برگزارشد.