ارزیابی عملکرد وزارت علوم در اجرای برنامه‌های اقتصاد مقاومتی

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، یادداشت*؛مقدمه

ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در نیمه دوم سال گذشته، 12 برنامه ملی در راستای پیاده‌سازی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به تصویب رساند. جهانگیری در اواخر اردیبهشت ماه سال جاری، برنامه های مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را به این وزارتخانه ابلاغ کرد.[1] در این ابلاغیه اجرای  پنج پروژه‌ در حوزه علم و فناوری به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سپرده شد. با توجه به گذشت چند ماه از ابلاغ این پروژه ها ارزیابی عملکرد این دستگاه و میزان التزام آن ها بر اجرای پروژه های اقتصاد مقاومتی خالی از لطف نیست.

ارزیابی عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اجرای پروژه‌های ابلاغی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی:

پس از ابلاغ پروژه‌های اقتصاد مقاومتی به وزارت علوم، فرهادی در تیرماه سال جاری[2] طی حکمی وحید احمدی معاون پژوهش و فناوری این وزارتخانه را به‌عنوان مسئول پیگیری طرح‌های اقتصاد مقاومتی این وزارت منصوب کرد. لکن پس‌ازآن خبر خاصی پیرامون پیگیری این طرح‌ها و انجام آن از سوی احمدی در رسانه‌ها مطرح نشد.

جدول2. پروژه‌های ابلاغی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

اولین پروژه‌ی این وزارتخانه «بازنگری و اصلاح نظام ‌آموزش عالی کشور در جهت ارزش‌آفرینی و کارآفرینی» تعریف‌شده است. به‌رغم سخنان مکرر وزیر علوم در مدح دانشگاه کارآفرین و حرکت به سمت نسل سوم دانشگاه‌ها، می‌توان گفت عملکرد خاصی دراین‌باره از سوی وزارت علوم مشاهده نشده است. شاید هنوز این مسئله در مرحله برنامه‌ریزی قرار دارد.

در ادامه و به‌عنوان دومین پروژه «طراحی و پیاده‌سازی ‏نظام آمایش آموزش ‏عالی و پژوهش به‌منظور مأموریت گرا ‏کردن فعالیت‌های ‏مؤسسات آموزش ‏عالی» موردتوجه سیاست‌گذاران قرارگرفته است. این طرح ازآن‌جهت اهمیت ‏دارد که با اجرای آن آموزش ‏عالی و پژوهش‌های کشور ‏هدفمند می‌شود‏ و وضعیت پذیرش دانشجو، نحوه تعیین ظرفیت رشته‌های دانشگاهی، تصویب رشته‌های جدید و توسعه فضای آموزشی کشور در کنار صدور مجوز برای مقاطع مختلف تحصیلی با توجه به ظرفیت‌های منطقه‌ای سامان می‌یابد.

اما با نگاهی به روند اجرای این طرح می‌توان به پیشرفت کند آن پی برد. به گفته وزیر علوم ساماندهی و توسعه آموزش عالی کشور[3] بر اساس این طرح صورت می‌گیرد و کاری بسیار حساس و مهم است که باید به‌تدریج  و گام‌به‌گام اجرا شود. وی همچنین از در دست تدوین بودن شیوه‌های اجرایی شدن سند مذکور خبر داده که قرار است به‌زودی نهایی و ابلاغ شود. در این میان‌بر اساس سند آمایش تنها طرح ادغام دو دانشگاه مهارتی کشور یعنی دانشگاه علمی و کاربردی و دانشگاه فنی و حرفه‌ای نیز در دست بررسی است[4] که خود مخالفین بسیاری دارد.

سومین پروژه نیز به «تبدیل 5 دانشگاه و ‏واحد پژوهش برتر ‏کشور به تراز بین‌المللی» پرداخته است. اجرای پروژه مذکور به كاهش هزينه‌های تحقيقات کشور، ‏استفاده از توانمندي كشورهاي ‏ديگر، گردش نخبگان و جذب ‏دانشجوي خارجي در ‏دانشگاه‌های داخل منجر خواهد شد.‏ در این راستا به گفته شریعتی نیاسر، معاون وزیر علوم شاخص‌های لازم برای ارتقای بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها انتخاب و ابلاغ‌شده است و ۲۳ دانشگاه و ۱۶ پژوهشگاه آمادگی خود را برای حضور در این برنامه اعلام کرده‌اند.[5] همچنین برای اجرای این طرح ۱۰ سال زمان در نظر گرفته‌شده است و سالانه ۴۰۰ میلیون تومان اعتبار مالی نیز در نظر گرفته‌اند. به‌طورکلی بین‌المللی سازی آموزش عالی یکی از اولویت‌های اصلی وزارت علوم است[6] که برخی ابعاد آن به‌طورجدی در دست پیگیری است.

پروژه چهارم که وزارت علوم باید پیگیری کند بحث «طراحی الگوی تغییر و ‏ارتقای دانشگاه‌ها در ‏حل مشکلات کلان، ‏دستگاهی و بنگاه‌های اقتصادی کشور» است. این طرح به دخیل شدن دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجویان ‏در حل مشکلات کلان کشور ‏کمک کرده و باعث تربیت ‏فارغ‌التحصیلان کارآمد و ‏متناسب با نیاز کشور خواهد شد.‏ در همین زمینه تنها کاری که تابه‌حال انجام‌شده است ابلاغ بخشنامه وزارت علوم در زمینه هدایت پایان‌نامه‌های دانشگاهی است.[7] در این بخش‌نامه تأکید شده است که به‌منظور افزایش تعامل با محیط خارج از دانشگاه و حل مشکلات و مسائل جامعه پایان‌نامه‌ها باید به‌طرف کاربردی شدن سوق پیدا کند و برای این کار امتیازاتی نیز در نظر گرفته‌شده است.

به‌طورکلی به نظر می‌رسد وزارت علوم در این مدت آن‌چنان‌که باید انتظارات را برآورده نکرده است. چراکه هنوز مسائلی از قبیل بازنگری و اصلاح نظام ‌آموزش عالی کشور در جهت ارزش‌آفرینی و کارآفرینی، و طراحی الگوی تغییر و ‏ارتقای دانشگاه‌ها در ‏حل مشکلات کلان، ‏دستگاهی و بنگاه‌های اقتصادی کشور به‌طورجدی پیگیری نشده است. همچنین مسئله مهم آمایش آموزش عالی نیز باگذشت حدود 7 ماه از ابلاغ سند آن هنوز در مرحله تدوین شیوه‌نامه اجرایی به سر می‌برد که به‌طورکلی نشان‌دهنده نبود عزم اجرای این برنامه‌ها  در وزاتخانه مذکور است.