از امام مجتبی(ع) تا عمرو عاص؛ ستایش تمام شاعران عرب از علی (ع)

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، علی(ع) از آن نظر محبوب است که پیوند الهی دارد. دلهای ما به طور نا خود آگاه در اعماق خویش با حق سرّ و پیوستگی دارد و چون علی را آیت بزرگ حق و مظهر صفات حق می‌یابند به او عشق می ورزند. در حقیقت پشتوانه عشق علی پیوند جانها با حضرت حق است که برای همیشه در فطرت‌ها نهاده شده و چون فطرتها جاودانی‌اند، مهر علی هم جاودان است.

نقطه های روشن در وجود علی بسیار است اما آنچه برای همیشه او را درخشنده و تابان قرار داده است ایمان و اخلاص اوست و آن است که به وی جذبه الهی داده است.

اولین شاعران عرب که امام العارفین را از نزدیک دیده بودند یا زیست‌شان در زمانه‌ای قریب به حیات آن مولا زندگی بود، کلمات جانداری در وصف حضرت سروده‌اند. سرایندگان این اشعار از صعصعه، یار وفادار علی و فرزند ارشد او امام مجتبی گرفته تا دشمنانش از قبیل عمرو عاص و خواهر عمر ابن عبدود هستند و این یعنی علی (ع) را بی‌مبالغه دوست و دشمن ستوده‌اند.
اولین مردی که به پیامبر صلی الله علیه و آله ایمان آورد.

به اجماع همه مورّخان اولین مردی که رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را پذیرفت علی علیه السلام بود. در این زمینه اشعار بسیاری سروده شده است از جمله می توان به شعر ابوالاسود ثلی اشاره کرد که می گوید: علی علیه السلام مایه افتخار شماست و مانند شیر است. آیا او نخستین عبادت کننده پروردگار عالمیان (نبود) در آن هنگام که در مکه خداوند را کسی عبادت نمی کرد؟

سعید بن قیس همدانی در جنگ صفین در این باره چنین گفته است:

این علی بن ابیطالب علیه السلام پسر عموی محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله است او نخستین کسی است که دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله را پذیرفت.
 

فضایل علی علیه السلام از زبان ابی معیط

بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ولی امر و رهبر علی بن ابیطالب علیه السلام است. او فردی است که در همه جا همراه و مصاحب پیامبر صلی الله علیه و آله بود. وصی رسول اکرم و همتای او علی است آری او نخستین کسی از مردان است که نماز خواند.

اشعار خواهر عمروبن عبدود درباره علی علیه السلام
 

عمروبن عبدود خواهری به نام عُمرة که کنیه اش ام کلثوم است داشت. نقل می کنند وقتی به او خبر دادند که برادرت کشته شد، پرسید: چه کسی جرأت کرد که برادر دلاور مرا بکشد؟ گفتند: علی بن ابیطالب.
 

وقتی این را شنید گفت: پس برادرم به دست حریف کریم و شجاعی کشته شده است. چشمانم خشک شود اگر بر کشته شدن او گریه کنم؛ زیرا برادرم دلاوران زیادی را کشته بود و باید با شمشیر همتای کریمی کشته می شد. ای بنی عامر، هیچ افتخاری بالاتر از این تاکنون نشنیده ام. آن وقت ابیاتی به این مضمون سرود: اگر کشنده عمرو غیر از علی علیه السلام بود باید تا روح در بدن داشتم گریه می کردم. لکن کشنده او دلاوری است که عیبی در او نیست. او را از قدیم بزرگ شهر می خواندند.

اشعار سوده همدانی
 

روزی سوده همدانی نزد معاویه رفت. به مناسبتی از علی بن ابیطالب علیه السلام سخن به میان آمد. سوده این دو بیت را در وصف علی علیه السلام خواند: خداوند پیکر پاکی که با مرگ او عدل هم دفن شد رحمت کند. خداوند خود قسم خورده است که همتایی برای این مرد نیاورد. او فردی بود که حقّ و ایمان رایک جا داشت.
 

اشعار امام حسن علیه السلام در رثای علی علیه السلام

نقل شده است پس از مراسم دفن علی بن ابیطالب علیه السلام امام حسن مجتبی علیه السلام با این دو بیت از پدر بزرگوارشان یاد کرد:
 

کجاست پدرم که باب علمِ پیغمبر صلی الله علیه و آله بود؟ کجاست آن کسی که در مواقع خشکسالی ابر رحمت بود؟ کجاست آن مردی که سینه اش در جنگ ها سپر اسلام بود؟ کجاست آن کسی که دعایش به درگاه خدوند مستجاب بود
 

مرثیه صعصعة بن صوحان در سوگ علی علیه السلام

صعصعة بن صوحان، که از یاران وفادار علی علیه السلام بودند، وقتی خبر شهادت علی علیه السلام را شنیدند، این اشعار را سرودند:
 

آیا قبر به سئوال کنندگان خود پاسخ می دهد که به میهمان خود مفتخر است؟ آیا متوجه است بدنی را که در خود جای داده است معدن دانش است؟ اگر قبر می دانست که چه کسی را در خود جای داده است بر همه کسانی که بعد از این وارد خواهند شد فخر می فروخت. ای مرگ اگر عوض قبول می کردی جانم را به جای او فدا می کردم. روزگار مرا به فراق دوستم مبتلا کرد. تا ابد از روزگار شکایت می کنم و همواره او را سرزنش خواهم کرد

.
اشعار ابوطیب طاهربن عبداللّه شافعی

وقتی خبر ضربت خوردن علی بن ابیطالب علیه السلام منتشر شد، خوارج بسیار خوشحال شدند. فردی از آن ها به نام عمران بن حطّان وقاشی در دو بیت شعر از ابن ملجم تجلیل کرد و گفت: چه ضرتبی بود از مرد پرهیزگاری که جز رسیدن به رضوان الهی از آن قصدی نداشت. وقتی آن را به یاد می آورم تصور می کنم که نزد خداوند کفّه ترازوی عمل او از همه سنگین تر است. وقتی که قاضی ابوطیّب شافعی این سخن ها را شنید در پاسخ او چند بیت به این مضمون سرود: چه ضربت شومی بود از تبه کاری که جز ویران کردن پایه های دین قصدی نداشت. من روزی که او را به یاد می آورم به عمران و حطّان لعن و نفرین می کنم. لعنت های خداوندی بر او باد در نهان و آشکار و شما ای خوارج از سگ های دوزخید و نصّ شریعت به این گواه است.

اشعار حسان بن ثابت
 

ای ابوالحسن دل و جان من و همه کسانی که رهسپار جاده هدایت اند فدای تو باد آیا ستایش من و دوستداران تو ضایع می شود، در حالی که ستایش ذات پروردگار عالم از بین رفتنی نیست؟ این تو بودی که در رکوع به فقیر صدقه دادی. جان همگان به فدای تو ای بهترین رکوع کننده.
 

پروردگار عالم درباره تو حکم ولایت را نازل کرد و آن را در آیات محکم قرآن تبیین فرمود.
 

اشعار قیس بن سعدبن عباده انصاری، رئیس قبیله خزرج
 

در آن هنگام که دشمن ستم کرد گفتم خداوند برای ما بس است.
 

خداوندی که دیروز فتح بصره را که حدیث آن مفصل است برای ما میسر کرد ما را کفایت می کند.
 

علی علیه السلام هم امام ما و هم امام سایر مردم است و در این باره آیاتی در قرآن آمده است.

روزی پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: هر کس که من مولای اویم همانا علی مولای اوست. این خبر، خبر بسیار بزرگی است، به درستی که آنچه پیامبر صلی الله علیه و آله به امّت خود فرموده است امر مسلّمی است که در آن گفتگویی نیست.

اشعار عمروبن عاص

عمروبن عاص خطاب به معاویه بن ابی سفیان اشعاری در منزلت حضرت علی علیه السلام سروده است که ترجمه آن عبارت است از:
 

شهی کز پیغمبر به امر اِله     شد او بر همه سرور و داد خواه
چه بسیار درباره اش مصطفی     سفارش به امت نمود از وفا
وصایای پیغمبر پاکدین     به شأن علی آن ولیّ امین
شنیدیم بسیار در هر مقام     که تصریح فرمود او را به نام
بروز غدیر آن شه انبیا     به منبر برآمد چو بدر سما
به امر خداوندگار عزیز     به بانگ رسا آن شه با تمیز
در آن دم که کف بر کفش داشت جفت     بر جملگی این دُر نغر سفت
بفرمود «من کنت مولاه» را     که جمله شناسند آن شاه را
 

ـ ابی الحدید معتزلی در یکی از قصاید خود در وصف علی علیه السلام می گوید:

1ـ علی علیه السلام رازی سرپوشیده است. او جوهری است که فضایلش از نور قدسی نشأت گرفته است.
2ـ او دارای معجزات بسیار روشنی است که کم ترین آن ها آگاهی او به اسرار نهانی است.
3ـ علی علیه السلام وارث علم پیامبر صلی الله علیه و آله و برادر اوست و علاوه بر خویشاوندی در علوّ مقام و منزلت همانند اوست.
4ـ به راستی اگر تیغ او و جهاد او در راه خدا نبود، اسلام توان و رونقی نداشت.
5ـ اگر دانش او نبود یکتاپرستی از تعرّض گمراهان در امان نمی ماند و همیشه دستخوش تاراج کافران می شد.
6ـ همانا تقدیر فرمانبردار قدرت و شجاعت اوست. مبارک باد بر او بی همتایی و قدرتمندی و فرمانروایی اش.
7ـ اگر او پای خود را به صخره های کوهستان بکوبد، از سنگ های سخت آن آب گوارای فراوانی جاری خواهد ساخت.
 

اشعار شافعی (محمدبن ادریس امام شافعی ها)

از شافعی اشعار زیادی در وصف اهل بیت علیهم السلام و علی علیه السلام وارد شده است که تنها به دو نمونه اکتفاء می شود:
دوستی علی علیه السلام سپر آتش جهنم است. او امام انس و جن و به حق وصی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و قسمت کننده بهشت و جهنم است.
در جای دیگر می گوید: به من گفتند تو رافضی شده ای. گفتم هرگز دین و اعتقاد من رافضی گری نیست، لیکن من بهترین امام هادی را دوست دارم. اگر دوستی وصی پیامبر صلی الله علیه و آله رافضی گری است، پس بدانید که من رافضی تر از همه مردمم.
اشعاری از خطیب خوارزمی (از علمای بزرگ مذهب حنفی)
ایشان در ضمن اشعار خود در وصف حضرت علی(ع) می گوید:
جوانمردی چون ابوتراب کجا هست؟ امام و پیشوایی که پاک ترین افراد روی زمین است. اگر روزی چشمانم بیمار شود، از غبار نعل اسبش توتیای دیدگانم می سازم.
محمّد رسول گرامی اسلام شهر علم و علی امیرالمومنین درِ این شهر است.
او در محراب عبادت گریان، ولی در صحنه پیکار و جنگ خندان است.
او از زر و زیور و طلا و نقره بیت المال چشم پوشیده و درهم و دیناری نیندوخت.
چون در رزمگاه شمشیر کشید، سپاه شیاطین را تار و مار کرد.
اشعار مرحوم حلی (صفی حلی) در مدح علی علیه السلام
ایشان در وصف حضرت علی علیه السلام می گوید:
تمام اوصاف به ظاهر متضاد را در خود گرد کرده ای. از این رو نظیر و همتایی نداری. حاکم و زاهد، شجاع و نرمخو، و فقیر و بخشنده ای. این اوصاف در هیچ بشری وجود ندارد ولی تو همه را یک جا داری.