به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، در عرصه تجارت صنعتی جهان، برخی کالاها نسبت به هزاران کالای دیگر، دارای کابردی وسیع تر، بنیادی تر و استراتژیک تر هستند. این قبیل کالاها غالباً با تکنولوژی روز و با بهره گیری از دانش هایتک تولید می شوند و بیشتر تولیدکنندگان آن، شرکت های بزرگ در کشورهای توسعه یافته هستند.
یکی از اهداف تولید این قبیل کالاها در کشورهای بزرگ صنعتی، علاوه بر مزیت های اقتصادی تولید و عرضه جهانی آن، وابسته کردن کشورهایی است که به علت عدم توسعه یافتگی یا عدم دارا بودن تکنولوژی و دانش فنی ساخت و تولید، توانایی تولید چنین کالاهایی را ندارند و برای فعالیت در بیشتر عرصه های عمرانی و صنعتی، اقدام به واردات کالاهای استراتژیک و بنیادی از شرکت های بزرگ در کشورهای توسعه یافته می کنند.
برخی از این کالاها تا حدی در کاربری، ویژگی ها و کاربردهای منحصر به فردی دارند که شرکت های معدودی در سراسر جهان، سالها تلاش کرده اند تا تکنولوژی و دانش ساخت این کالاها را به صورت انحصاری در اختیار خود نگه دارند. یکی از این کالاهای پرکاربرد که به عنوان یک کالای بنیادی و استراتژیک محسوب می شود، الکتروموتور است. هر صنعتی که امروز در مدار بهره برداری است، نیروی محرکه خود را از الکتورموتورها تأمین می کند؛ می توان اینگونه برداشت کرد که معدود شرکت های تولیدکننده الکتروموتور در جهان، محصول خود را به هر نقطه ای از دنیا که قرار است صنعتی پا بگیرد و یا زمین های کشاورزی مکانیزه شود، و یا تأسیسات آب و فاضلاب و نفت و گاز و ... ایجاد شود، عرضه می کنند.
ایران نیز تا حدود یک دهه پیش، در تأمین الکتروموتورهای مورد نیاز خود به طور 100 درصد وابسته به واردات از شرکت های بزرگ غربی بود. کالایی که خیلی زود به دلیل گسترده ای و تأثیرگذار بودن کاربرد آن در تمامی بدنه صنعت
کشور در لیست تحریم ها قرار گرفت و در ابتدای تحریم ها، پاشنه آشیل توسعه صنعتی کشور شد.
اما روند وابستگی در دستیابی به الکتروموتورها برای نصب در صنایع مختلف با همت جوانان متخصص این مرز و بوم، متوقف شد. شرکت صنایع ماشین های الکتریکی جوین (جمکو) که طرح ابتدایی احداث آن در سال 69 مطرح شده بود، در سال 81 به بهره برداری رسید.
این شرکت که با هدف تولید کالاهای استراتژیک در زمینه ماشین های الکتریکی، موتورهای صنعتی و الکتروموتورها ایجاد شده بود، با احداث کارخانه ای در شهرستان سبزوار و آموزش و به کارگیری جوانان تحصیل کرده این شهرستان، تولید الکتروموتور را در کشور آغاز کرد و دانشی که 100 درصد دور از دسترس ایران اسلامی بود را رفته رفته در انواع مختلف طراحی و ساخت الکتروموتور، بومی سازی کرد.
این کارخانه در زمینی به مساحت 250 هکتار، با زیربنایی حدود 60 هزار مترمربع و با 8 کارگاه تولیدی ساخته شده است. شرکت جمکو به واسطه کادر متخصص و مجرب و کارآزموده در واحدهای تولید، مهندسی، تحقیق و توسعه، بازرگانی، خدمات پس از فروش و کنترل کیفیت خود و تجهیزات و ماشین آلاتی که در اختیار دارد، امکان طراحی، ساخت و تعمیر انواع الکتروموتور و ژنراتور را در ایران دارا است.
تولیدات جمکو شامل انواع الکتروموتورهای سه فاز صنعتی از ظرفیت 5.5 کیلووات به بالا است که تماماً با استانداردهای IECتولید می شوند و کلیه تست های لازم طبق استانداردهای معتبر جهانی و با تجهیزات پیشرفته انجام می پذیرد.
امروزه بیش از 200 نوع الکتروموتور در ابعاد و ظرفیت های مختلف در کارخانه این شرکت به تولید می رسد و مجموعه ای توانمند از متخصصان صنعتی کشور در این بخش گردهم آمده اند تا از مرحله ایده و طراحی، تا تولید محصولات و همچنین سالها ارائه خدمات پس از فروش را به طور کامل بومی سازی کنند.
در حال حاضر بسترهای توسعه تا تحقق تولید سالانه 40 هزار دستگاه الکتروموتور در جمکو وجود دارد و ظرفیت نصب شده کنونی تولید الکتروموتور در این شرکت، بیش از 12 هزار دستگاه و ظرفیت 1200 مگاوات در سال است؛ اما به علت عدم حمایت ها و رویکرد اشتباهی که در فرهنگ کاری برخی مدیران دولتی مبنی بر تأمین کالاهای مورد نیاز به هر قیمت و به هر شکل از خارج از کشور وجود دارد، در حال حاضر کارخانه شرکت جمکو با حدود 30 درصد ظرفیت اسمی نصب شده فعالیت می کند؛ با این وجود 10 درصد از نیاز صنایع کشور به الکتروموتور در مجموعه جمکو تأمین می شود.
الکتروموتورها در ابعاد مختلفی از 5.5 کیلووات تا بیش از 10 مگاوات در جهان تولید می شوند که در مجموعه جمکو، توان تولید الکتروموتور در تمامی ابعاد وجود دارد. جمکو به عنوان اولین تولیدکننده الکتروموتورهای با ابعاد بزرگ در خاورمیانه، الکتروموتورهای 6.6 مگاواتی را برای استفاده در صنایع معدنی تولید کرده است که این ظرفیت، بزرگترین ظرفیت فعلی مورد نیاز صنعت کشور به شمار می رود.
در حال حاضر صنایع معدنی، صنایع سیمان، صنایع فولاد و ذوب آهن، صنایع شیمیایی، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع دریایی، نیروگاه ها، آب و فاضلاب و آبرسانی، صنایع دفاعی، صنایع کشاورزی و کلیه کارخانجات تولیدی در کشور از انواع الکتروموتورهای ساخت جمکو استفاده می کنند.
یک دهه پیش، انتقال دانش طراحی و ساخت الکتروموتور به دیگر کشورها، خط قرمز کشورهای پیشروی غربی در ساخت این محصول بود، اما امروزه پس از دستیابی موفقیت آمیز شرکت های دانش بنیانی چون جمکو به دانش طراحی و ساخت الکتروموتور، طراحی و ساخت الکتروموتورهای خاص که در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می گیرند، جزو خط قرمزهای شرکت های برتر ساخت الکتروموتور در امریکا و اروپا است.
با وجود اینکه کمی بیش از یک دهه از عمر فعالیت شرکت جمکو می گذرد، این شرکت به بحث انتقال دانش و بومی سازی تکنولوژی طراحی و ساخت الکتروموتورهای خاص ورود کرده و تا امروز، بخشی از انحصار تولید این الکتروموتورها را با تولید نخستین الکتروموتور ضدانفجار در داخل کشور، شکسته است.
در حال حاضر چندماهی است که الکتروموتورهای ضد انفجار ساخت ایران در مجتمع گازی پارس جنوبی و چند واحد پتروشیمی در مدار بهره برداری هستند و عملکرد بسیار خوبی را در شرایط مختلف تحت فشار و شرایط خاص، از خود نشان داده اند.
جمکو به عنوان برند پیشرو در طراحی و تولید الکتروموتور، پس از بومی سازی دانش طراحی و تولید این محصول استراتژیک در ابعاد مختلف، اکنون در حال کار بر روی بومی سازی دانش طراحی و ساخت انواع الکتروموتورهای ضد انفجار، موتورهای Smoke و موتورهای Servo است.