بیتی که میثم مطیعی سانسور کرد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، دکتر محمدمهدی سیار یکی از چهار سرایندۀ متن شعرخوانی نماز عید سعید فطر یادداشتی توضیحی درباره این شعر نگاشته است.

متن این یادداشت به شرح زیر است:

خدای مهربان را شاکرم که بار دیگر توفیق یافتیم در این عید فرخنده و از تریبون شعر فارسی، بخشی از دردها و حرف‎های این مردم رنج‎کشیده و این انقلاب مظلوم را بازگوکنیم. این مثنوی نیز یکی از سلسله سروده‌های جمعی است که برای برنامه‎های مهم مداح اهل بیت (علیهم السلام) دکتر میثم مطیعی مثنوی‎هایی با درون‌مایۀ اجتماعی و ناظر به مسائل روز سروده‌ایم. اکثر این مثنوی‎ها همزمان با وقایع مهمی مثل 22بهمن، انتخابات ریاست جمهوری، روز قدس و عیدفطر در سال‎های اخیر اجرا و با استقبال فراوان مردمی مواجه شدند . مثنوی امروز نیز بارها تکبیر و تشویق نمازگزاران تهران را برانگیخت و با تحسین شخصیت‌های برجستۀ نظام از طیف‌ها و سلیقه‌های گوناگون سیاسی نیز مواجه شد، همان‌هایی که مخاطب بیت‌های «ای دوستان که در صف اول نشسته‌اید» و «ای نشسته صف اول! نکنی خود را گم» بودند. بد نیست بدانید بلافاصله پس از اجرای شعر، یک عضو ارشد تیم مذاکره‌کنندۀ هسته‌ای این شعر را «عالی» خواند و یکی از فرماندهان ارشد نظامی برد این شعر را فراتر از موشک‌ها برآورد کرد.

شنیده‌ام  بعضی از صفحات و رسانه‎های عموما تندروی سیاسی این شعر را دشمنی و توهین به رئیس‎جمهور محترم جناب آقای روحانی تلقی کرده‎‎اند. حقیقتا نمی‌دانم کدام بیت یا ابیات از این مثنوی حدودا هفتادبیتی را می‌توان مصداق چنین برچسبی دانست. در حالیکه تلاش ما و جناب آقای مطیعی همواره این بوده که ضمن بیان نقدها و درد دل‎های مردم  خطاب به مسولان دولت و قوه قضاییه (در مباحثی همچون کار، حقوق کارگران و عدالت و مبارزه با فساد و زمینخواری) رویکردی خیرخواهانه و همدلانه نسبت به «صف اول‌نشینان» داشته باشیم و نوک تیز حملات به سوی دشمن خارجی به ویژه آمریکا، اسرائیل و داعش باشد. بیت مربوط به «روح و جسم برجام» که شاید تندترین بیت این مثنوی به‌حساب آید ترجمه‌ای‌ست ساده از متن نامۀ «دکتر محمدجواد ظریف» به خانم «موگرینی» در اعتراض به «تحریم‌های جدید سنا».

این رویکرد همدلانه به گونه‌ای بوده است که برای مثال عده‎ای از مخاطبان، مثنوی انتخابات با عنوان «جشن جمهوریت»  -که پیش از تایید رسمی انتخابات ریاست جمهوری اخیر توسط شورای نگهبان سروده و اجرا شد- را هواداری محض از دکتر حسن روحانی تلقی کردند، به خاطر ابیاتی چون:

هست ملت همه یار تو، چه باک از دشمن
همه هستیم کنار تو، چه باک از دشمن

نکتۀ جالبی از احتیاط و و روحیۀ فراجناحی آقای مطیعی که باید متذکر شوم این است که در بیتی از همین شعر عید فطر، آنجا که به موضوع «بیست‎سی» پرداخته بودیم، از استعاره‎ای برای نشان دادن ناکارآمدیِ نسخه‌های غربی تعلیم و تربیت استفاده شده بود، اما آقای مطیعی با این استدلال که از این بیت ممکن است جسارتی به رییس جمهور محترم برداشت شود (با اینکه ابیات قبل و بعد کاملا مرجع این استعاره را که غربیان هستند روشن می‌کرد ) و موجب سوءاستفاده شود، این بیت را حذف کرد.

"بیست سی" چیست که تعلیم جهان، از دل ماست
هان که جمهوری اسلامی ایران اینجاست
اگر از غرب رسد نسخه، خودش بیماری ست
قرص خواب است ولی چارۀ ما بیداری ست
«نور خورشید طلب حاجت مهتابی نیست
که دوا در کف هر دکتر قلابی نیست!»

چنانچه می‎بینید معنای استعارۀ «دکتر قلابی» در بیت سوم کاملا روشن است و به نسخه‎نویسی بیگانگان برای فرهنگ سرزمین ما اشاره دارد، اما با اینحال آقای مطیعی برای رعایت چنین احتیاط‎هایی از خواندن آن سر باز زدند.

سخن آخر اینکه، از نقد برادرانه نباید ترسید، آنچه ترس دارد و به نقدهای تند و مغرضانه دامن می‎زند، سرکوب و تحریف هرگونه نقد منصفانه است.

محمدمهدی سیار