آیا اقدامات «یقه سفیدها» برای تکرار نشدن حوادث تلخ حج ۹۴ کافی بوده است؟

گروه اجتماعیخبرگزاری دانشجو،/ محمد خجسته:«بعد از گذشت پنج دهه از عمر و زندگی با عزت من و حاج خانوم تمام پس اندازها و پول باز نشستگیمان را جمع کردیم تا به حج برویم. نمی دانم شاید خواست خدا بود که حاجیه خانوم در منا جان دهد و شهید راه الله شده و به ایران برنگردد.» اینها تنها گوشه‌هایی از همنشینی ما با خانواده های شهدای منا بود. حسنی کارگر، رکن‌آبادی، علی، ‌زهرا، مریم و حسین به همراه 359 نفر دیگر شهدای حجاجی بودند که در حادثه دلخراش منا از بین ما رفتند. حادثه‌ای که با بی‌تدبیری و تازه‌کاری مسئولان جوان و ناپخته سعودی به وقوع پیوست. در ایام تلخ ماجرا و همزمان با سکوت مطلق دستگاه وزارت خارجه شاید اگر مواضع عزت مندانه ی مقام معظم رهبری نبود تا امروز پیکر شهدای به کشورهایشان باز نمی گشت.

در حج 94 چه خبر بود؟

فروردین 94 بود که خبرهای دردناکی از جده به گوش می رسید. ابتدا به دو نوجوان ایرانی پس از شرکت در حج عمره در فرودگاه جده تجاوز صورت گرفت. در آن روز وزارت خارجه کوشش بسیاری کرد که این قضیه جنبه عمومی پیدا نکند و آبرومندانه این موضوع حل شود. حدود 10 روز کوچک ترین موضع گیری از دیپلمات های کشورمان بیرون نیامد. البته شاید «یقه سفیدها» در تعطیلات نوروزی به سر میبردند و در جریان امور نبودند.

حالا نوبت حادثه بعدی بود. سقوط جرثقیلی که طبقات برخ های شیوخ عربی را بالاتر از خانه خدا میبرد بر سر حجاج جهان اسلام. انگار اینکه می گویند تا سه نشود بازی نیست حقیقت دارد. و اما بعد، مرداد ماه فرا رسید. در حالی که حجاج جهان اسلام در حال به جا آوردن اعمال حج بودند اوج درماندگی حکومت عربستان سعودی برای جهان اسلام نمایان شد. 2 هزار 432 نفر قربانی در منا. این نتیجه مدیریت مدرن و مکانیز حکومت «آل سعود» بود که برای جهان اسلام و جامعه بین الملی نمایان شد.246 ایرانی نیز در این حادثه به شهادت رسیدند که حدود 42 پیکر به دلیل عدم شناسایی شدن در قبور الشهدای مکه دفن شدند.

پیگیری حقوق شهدای حادثه منا به کجا رسید؟

وقتی از وزارت خارجه می پرسیم که مسئولیت حج با کیست، می گویند: وزارت فرهنگ و سازمان حج و زیارت. بعد از دوسال هم که هیچ فردی در سازمان حج پاسخ روشنی درباره پیگیری حقوقی جانباختگان منا را نمی دهد. حتی این سازمان با مدیریت جدیدش تحمل کوچکترین اعتراض را هم ندارد و همین ماه گذشته بود که خانواده های شهدای منا برای پیگیری وعده های انجام نشده مسئولین در مقابل این سازمان تجمع کرده بودند که با مشت آهنین حراست روبه رو شدند و حتی دوربین های رسانه ها زیر پای محافظان حجاج له شد. حالا مشخص نیست که به حقوق حادثه دیدگان این ماجرا چگونه رسیدگی می شود.

حسن قشقاوی معاون کنسولی و امور مجلس وزیر امور خارجهبادرباره آخرین وضعیت پیگیری پرونده فاجعه منا و مطالبه حقوق جانباختگان این فاجعه از طرف سعودی، ادامه داد: در مذاکراتی که رئیس سازمان حج و زیارت برای موضوع حج داشته، هم درباره حقوق شهدای مسجدالحرام و هم شهدای منا صحبت کرده‌اند.

معاون وزیر امور خارجه تصریح کرد: بعد از قطع روابط دیپلماتیک با عربستان، ما دیگر مذاکرات دیپلماتیک با هم نداشته‌ایم و طبیعی است که تا زمانی که مکانیزم جدیدی برای روابط دوجانبه نباشد، وزارت خارجه نمی‌تواند کاری انجام دهد و پیگیری‌های ما قطع شده و این یک واقعیت است.

قشقاوی خاطرنشان کرد: البته پیگیری این پرونده در داخل ادامه دارد و من از طرف وزیر امور خارجه مسئول پیگیری این پرونده هستم. البته رئیس سازمان حج و زیارت در دیدارهای اخیر با سعودی‌ها، مجدداً این مسئله را به آنها یادآوری کرده است که مطابق قواعد فقهی طرف مقابل از جمله قاعده «قتیل‌الزحام»، اگر بر اثر ازدحام کسی کشته شود و به فرض اینکه قاتل یا مقصر خاصی هم نباشد، از بیت‌المال باید غرامت و دیه به آنها پرداخت شود.

وی گفت: طرف سعودی این مسئله را رد نکرده است و گفته که ما از طریق علمای خودمان، این موضوع را پیگیری می‌کنیم؛ ما هم امیدواریم که این مسئله به نتیجه برسد.

معاون کنسولی و امور مجلس وزیر امور خارجه در پاسخ به این سؤال که آیا اراده‌ای در طرف سعودی برای پیگیری این مسئله و احقاق حقوق قربانیان منا و مسجدالحرام می‌بینید، اظهار داشت: اول باید مسئله حادثه مسجدالحرام که از جهت زمانی هم متقدم بوده است، تعیین تکلیف شود و سپس به حادثه منا بپردازیم؛ البته پیگیری‌ها تا آخر ادامه دارد.

نگرانی از برگزاری حج امسال

در یک ماه اخیر و با شدت گرفتن جنگ قدرت در بین قبایل و شیوخ عربستان و مشخص شدن ولیعهد آینده این کشور این نگرانی ها وجود دارد که نکند بازهم به دلیل رقابت های سیاسی این شیوخ پیر بار دیگر حجاج قربانی این ماجرا شوند. قاضی عسکر نماینده ولی‌فقیه در حج و زیارت نیز با اشاره به اینکه مقامات سعودی و به ویژه وزیر حج این کشور در مذاکرات اخیر هیات ایرانی؛ محکم و قاطعانه بر این نکته تاکید کرده اند که جان حجاج حفظ خواهد شد؛ وی تأکید کرد:«با تغییرات سیاسی در عربستان هیچ تعهدی درخصوص موضوع حجاج ایرانی تغییر نکرده و ما همچنان مصمم به رعایت حرمت و امنیت و کرامت زایران ایرانی هستیم.»

وی خطاب به زائران خانه خدا اظهار کرد:۱۵هزار نفر از حجاج کشور را اهل سنت تشکیل می‌دهند. نگران برگزاری حج امسال خود نباشید چرا که این حج آبرومندانه برگزار می‌شود اما ممکن است در هر مراسمی حوادثی رخ دهد.

ماجرای ویزا ندادن عربستان به دیپلمات های ایرانی چه بود؟

در حج امسال در ابتدا قرار بود 10 دیپلمات کشورمان برای تسهیل در امور زائران در ریاض حاضر باشند، ولی با کارشکنی طرف سعودیروبه‌رو شدند، اما در دقیقه 90 روادید هیات دیپلماتیک را صادر کردند. البته برخی خبرها حاکی است که هیات دیپلماسی ویزای عادی دریافت کردند و عربستان با ما‌به‌ازای این نفرات با اضافه شدن 20 هزار زائر ایرانی موافقت کرد.

علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز درباره دلیل حضور دیپلمات های ایرانی اظهار داشت: در حال حاضر سرکنسولگری و سفارت نداریم، در توافقی که ۲ ماه قبل با مسئول سازمان حج و زیارت صورت گرفت، قرار بر این شد که ۱۰ نفر از اعضای وزارتخارجه با مصونیت دیپلماتیک، عازم عربستان شوند که مقرر شده بود اوایل شوال، این ۱۰ نفر پس از استقرار، مذاکره کنند و کارت‌های ویژه تردد را در اختیار بگیرند.

وی با بیان اینکه معمولا وزارت حج عربستان کارهای تخصصی حج مانند کاروان و هتل را انجام می‌دهد، یادآور شد: مسائل امنیتی و سیاسی مرتبط با دولت عربستان از طریق مجاری دیپلماتیک صورت می‌گیرد که به دلیل عدم وجود سفارت و سرکنسولگری، این امور، باید از طریق تیمی ۱۰ نفره انجام شود که هنوز به این تیم ۱۰ نفره ویزا نداده اند.

سخنگوی وزارت خارجه در گفتگو با خبرنگارسیاسی خبرگزاری دانشجو در خصوص صدور ویزا، برای دیپلماتهای ایرانی به منظور حضور در عربستان باهدف، پیگیری امور حجاج ایرانی در موسم حج ابراهیمی گفت: ویزای این گروه از دیپلمات‌ها و گروه کنسولی دیروز صادر شد و این گروه امروز (۱۲ مرداد برابر با ۱۰ ذی القعده) به عربستان عزیمت می‌کنند.

سخنگو ورئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارتخارجه تصریح کرد: این گروه ۱۰ نفره کنسولی قرار بود دهم ماه شوال به عربستان اعزام شوند و با این روند دقیقابا ۴۰ روز تاخیر وارد عربستان می‌شوند.

حج فریضه الهی است و در شرایط خاص لغو می شود

سیدجواد حسینی کیا، عضو هیئت رئیسه فراکسیون حج و زیارت مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجودرباره برگزاری مراسم حج امسال، اظهار داشت: حج فریضه الهی بوده که همواره برگزار شده و تنها در شرایط خاصی می‌تواند تعطیل شود.

وی با اشاره به حادثه تلخ و ناگوار منا، این حادثه را یکی از موارد تعصیلی مراسم حج برمشرد و افزود: در شرایطی همچون حادثه تلخ منا کار برای دولتمردان و مسئولان حج و زیارت بسیار سخت شده بود که ناچار به متوقف کردن مراسم حج سال گذشته شدند. این در حالی است که مسئولان برای برگزاری هرچه باشکوه تر مراسم حج سال 96 تمهیدات لازم را دیده اند تا خدایی ناکرده زین پس شاهد فجایعی نظیر حادثه منا نباشیم.

حسینی کیا در پاسخ به اینکه علی رغم فرا رسیدن زمان اعزام حجاج ایرانی هنوز روادید بسیاری از هم وطنانمان صادر نشده است، تصریح کرد: شرایط صدور روادید حجاج امسال قدری متفاوت شده است، به نحوی که نقش وزارت خارجه در این زمینه عملا حذف شده و کار‌ها از طریق دولت ها به صورت مستقیم و الکترونیک انجام می‌شود.

حالا باید منتظر ماند و دید آیا عربستان ذهنیت بد جهان اسلام نسبت به خود را تغییر می دهد یا نه و می تواند اینبار آبرومندانه از حجاج جهان اسلام میزبانی کند؟