انواع حج و عمره

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجی که انسان انجام می‌دهد، یا آن را برای خود به‌جا می‌آورد و یا به نیابت از دیگران؛ که این نوع حج را «حج نیابی» می‌نامند. حجّی که انسان برای خود به‌جا می‌آورد، دو نوع است: واجب و مستحب.

حج واجب، یا بر اساس اصل شریعت واجب می‌شود که آن را حَجّة‌الاسلام می‌نامند؛ و یا بالعرض به جهتی مانند نذر یا بطلان حج، واجب می‌شود.

هر یک از انوع حج، یعنی حَجّة‌الاسلام و حج نیابی، دارای احکام و شرایطی است که در بخش اول و در دو فصل بیان خواهد شد.

همچنین حج به سه نوع تمتّع، اِفراد و قران تقسیم می‌شود. نوع اول حج (تمتّع) بر افرادی واجب است که وطن آن‌ها بیش از ۴۸ میل (تقریباً ۹۰ کیلومتر) از مکه فاصله داشته باشد. نوع دوم و سوم حج (اِفراد و قِران) نیز بر کسانی واجب می‌شود که ساکن مکه هستند و یا محل اقامت آنان کمتر از مسافت مذکور از مکه فاصله دارد.
حج تمتع در برخی مناسک و اعمال، با دو نوع دیگر حج تفاوت‌هایی دارد.

تفاوت حج تمتّع با حج اِفراد و قِران در این است که حج تمتع، عبادتی است متشکل از عمره و حج؛ و عمره ـ. که بخش اوّل آن است ـ. مقدّم بر حج است و میان آن دو، فاصله‌ی زمانی وجود دارد، و در آن فاصله انسان از احرام خارج می‌شود و تا زمان مُحرم شدن برای حج، بهره‌گیری (تمتع) از آنچه بر مُحرم حرام است، برای او حلال می‌گردد، و از این رو عنوان «حج تمتّع» برای آن مناسب است؛ و حج، بخش دوم آن به‌شمار می‌آید، و باید هر دو آن‌ها در یک سال انجام شود، بر خلاف حج اِفراد و قِران که تن‌ها حج را شامل می‌شوند، و عمره، عبادتی مستقل از آن‌ها به‌شمار می‌آید و «عمره‌ی مفرده» نامیده می‌شود، از این رو ممکن است عمره‌ی مفرده در یک سال؛ و حج اِفراد یا قِران در سال دیگر انجام شود.

عمره‌ی تمتع و عمره‌ی مفرده، احکام مشترکی دارند که در بخش دوم خواهد آمد و تفاوت‌هایی دارند که در مسأله ۱۶ بیان خواهد شد.

عمره نیز مانند حج، گاهی واجب و گاهی مستحب است.

عمره در آیین اسلام بر کسی که شرایط استطاعت را ـ. آن‌گونه که در مورد حج بیان می‌شود.

داشته باشد، یک بار در تمام عمر واجب می‌شود و وجوب آن مانند وجوب حج، فوری است؛ و در وجوب آن استطاعت برای انجام حج معتبر نیست، بلکه اگر فرد برای عمره مستطیع باشد، عمره بر او واجب می‌شود هرچند برای حج مستطیع نباشد، همچنان‌که عکس آن نیز چنین است، یعنی اگر شخص برای حج استطاعت داشته باشد، ولی برای عمره مستطیع نباشد، باید حج را به‌جا آورد. این حکم درباره کسانی است که در مکه یا در کمتر از چهل و هشت میلی مکه هستند. ولی برای کسانی که از مکه دور هستند و وظیفه آنان حج تمتع است، هیچ‌گاه استطاعت عمره از استطاعت حج و استطاعت حج از استطاعت عمره جدا نیست، زیرا حج تمتع مرکب از هر دو عمل است و هر دو باید در یک سال به‌جا آورده شوند.

بر شخص مکلف جایز نیست بدون احرام وارد مکّه‌ی مکرّمه شود، و اگر در غیر موسم حج می‌خواهد وارد مکه شود، واجب است با احرام عمره مفرده وارد شود. دو گروه از این حکم مستثنی هستند:


۱ ـ. کسانی که مقتضای شغل آنان این است که زیاد به مکه رفت و آمد کنند.
۲ ـ. کسانی که پس از اعمال حج یا عمره از مکه خارج شده‌اند و می‌خواهند در همان ماه انجام حج یا عمره، دوباره وارد مکه شوند.

تکرار عمره مانند تکرار حج مستحب است، و بین دو عمره وجود فاصله‌ی معین شرط نیست. ولی بنابراحتیاط در هر ماه فقط یک عمره برای خود می‌تواند به‌جا آورد؛ و اگر دو عمره برای افراد دیگر انجام دهد یا یک عمره برای خود و یک عمره هم برای دیگری به‌جا آورد، احتیاط مذکور لازم نیست؛ بنابراین اگر عمره دوم را به نیابت از دیگری انجام دهد، جایز است نایب در برابر آن اجرت بگیرد و از عمره‌ی مفرده‌ی منوبٌ‌عنه هرچند واجب باشد، کفایت می‌کند.