افزایش صادرات با اتکا به خام فروشی افتخار ندارد؛ باید ارزش افزوده کالاهای اولیه را افزایش داد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، در راستای سلسله جلسات «سایه تمدن اسلامی برای تایید، تکمیل و تصحیح برنامه‌های دولت دوازدهم» (دولت سایه)، نشست تخصصی بررسی و نقد برنامه‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت دوازدهم در دفتر نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی برگزار شد.

در این جلسه که با حضور سعید جلیلی برگزار شد، مهندس «سید رضا فاطمی امین» معاون اسبق برنامه ریزی وزارت صنعت معدن و تجارت، دکتر «محمد نعمتی» استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام، «حسین دُر» دبیرکل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تامین نیاز صنایع پایین دستی پتروشیمی، «مهدی باستان فر» نایب رییس انجمن همگن پلاستیک، «فاضل همامی» رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تعاونی ایران و مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های فولاد و معدن، «خانم شکارچی» مدیرعامل شرکت هرمس سازه و «دریس» رییس هیات مدیره گروه آوند حضور داشتند.

در ابتدای این جلسه جلیلی گفت: برخی سخنان رییس جمهور در روز رای اعتماد مجلس به وزرا حرفهای درستی بود؛ مثلا ایشان از لزوم مشارکت جامعه در «تصمیم سازی» و «تصمیم گیری»‌ها سخن گفتند، ولی باید بررسی کرد آیا این موضوع در برنامه‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز مورد توجه قرار گرفته یا خیر؟

نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی افزود: اگر امروز «تولید» و «اشتغال» مشکل اصلی کشور هستند، یکی از مهم‌ترین بستر‌ها برای حل این مشکلات «صنعت» و «تجارت» هستند و اگر چرخ صنعت و تجارت خوب بچرخد چرخ تولید و اشتغال نیز خوب خواهد چرخید.

جلیلی اظهار داشت: متاسفانه هزینه‌های جاری دولت سال به سال افزوده می‌شود و در این میان بخش قابل توجهی از این هزینه‌ها صرف امور جاری وزارتخانه‌ها می‌شود، اما در عمل بازدهی و کارآمدی این وزارتخانه‌ها بهتر نمی‌شود. مردم اگر برای حل مشکلشان به یک وزارتخانه رجوع می‌کنند باید احساس کنند به یک ملجاء رجوع کرده اند که قرار است به مشکلشان کمک کند نه اینکه تصور کنند میخواهند از هفت خوان رستم عبور کنند.

عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام خاطرنشان کرد: انتظار می‌رفت تا آقای شریعتمداری در برنامه‌های خود به مجلس دقیق اعلام کنند چه سازوکارهایی را تدارک دیده اند تا هرکسی که توانمندی و ظرفیتی در عرصه صنعت دارد بتواند استعدادش را بالفعل کند، اما متاسفانه چنین چیزی در برنامه ایشان دیده نمیشود.

وی با بیان اینکه نباید نگاه مسئولان به مقوله تجارت به گونه‌ای باشد که ایران تبدیل به بازار کالاهای خارجی شود، گفت: باید رویکرد کلان این وزارتخانه به سمتی برود که رشد صادرات در بخش‌های مختلف اقتصاد دیده شود.

جلیلی گفت: متاسفانه امروز بسیاری از کارخانه‌های کشور با نیمی از توان واقعی خود فعال هستند و در شرایطی که همه چیز برای فعال شدن این ظرفیت و رونق گرفتن اقتصاد و وضعیت اشتغال وجود دارد، نگاه برخی مسئولان صرفا به سمت سرمایه خارجی برای ایجاد اشتغال است!

نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: برای فعال شدن صنعت باید برنامه دقیق برای تجارت در زمینه صادرات داشت نه آنکه واردات غیر ضرور به صنعت و تولید ضربه بزند.

وی افزود: با توجه به اینکه پیش از این آقای شریعتمداری دو دوره وزیر بازرگانی بوده و با این حوزه آشنایی نسبتا خوبی دارد انتظار می‌رفت برنامه جامع و دقیقی برای حل مشکلات این عرصه ارائه کنند.

جلیلی تصریح کرد: اینکه از افزایش صادرات گفته شود، ولی بعدا مشخص شود بخش زیادی از صادرات خام فروشی بوده افتخار ندارد. برای کاهش خام فروشی، باید تا جای ممکن ارزش افزوده بر کالای اولیه در خود کشور صورت بگیرد.

عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه متاسفانه در برنامه آقای شریعتمداری خیلی از «اهداف» به جای «برنامه»‌ها تکرار شده، گفت: اشکال دیگر برنامه ایشان این است که نسبت به تهدیدات ۴ سال آینده بویژه قانون تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران (H.R ۳۳۶۴) پیش بینی‌های لازم به عمل نیامده و کلیت برنامه‌های ایشان نیز نشان می‌دهد که انگار شرایط اقتصاد ایران یک شرایط کاملا عادی و بدون تهدید است در حالی که هم مقام معظم رهبری و هم کارشناسان اقتصادی بیان میکنند ما امروز در یک جنگ اقتصادی هستیم و برای مقابله با آن‌ها باید برنامه‌های دقیق و مشخص داشت.

وی تاکید کرد: در گذشته بسیاری انحصارات دولتی بود، اما امروز برخی انحصارات در عرصه صنعت و تجارت در بخش خصوصی شکل گرفته و دولت باید در قدم اول این انحصارات را شکسته و ظرفیت‌های مردم برای حضور واقعی در اقتصاد را فعال کند تا در عرصه‌های مختلف شفافیت و رقابت لازم شکل بگیرد.

در ادامه این جلسه نعمتی استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام گفت: در دوره‌ای که رکود و بحران اقتصادی بی سابقه‌ای بر اقتصاد کشور حاکم شده است، نقش این وزارتخانه برای رونق گرفتن اقتصاد بسیار مهم است، اما متاسفانه برنامه‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت بسیار کوتاه و مملو از تعابیر کلی است.

وی افزود: در برنامه‌های آقای شریعتمداری شاخص هایی بیان شده که ارتباطی با واقعیات پیچیده اقتصاد سیاسی ایران و بین‌الملل ندارد، زیرا نه تن‌ها تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران ادامه دارد بلکه تا نقاط ضعف خود را اصلاح ننماییم روز به روز به شدت آن‌ها اضافه خواهد شد. در چنین شرایطی برنامه این وزارتخانه مهم بگونه‌ای نوشته شده که گویی اقتصاد ایران یک اقتصاد ادغام شده در نظام جهانی است و هیچ مانع خاصی و هیچ تعارض منافعی با کشورهای متخاصم وجود ندارد.

این استاد اقتصاد ادامه داد: همچنین در برنامه مذکور به ریشه و علت مشکلات عدیده بخش صنعت، معدن و تجارت کشوراشاره نشده و سخنی از این موضوع مهم در برنامه‌های وزیر منعکس نشده و برعکس، در بحث ضعف‌های اقتصاد ایران در حوزه صنعت (که در بخش تهدیدهای اقتصاد ایران دوباره تکرار شده) به جای «علت»‌های اصلی، مشکلاتی که خود «معلول»‌ها هستند بیان شده اند. مثلا پایین بودن بهره‌وری علت نابسامانی و چالش صنعت کشور نیست، پایین بودن بهره‌وری خود یکی از معلول‌های بیماری اقتصاد ایران است که باید برای رفع آن ریشه بیماری باید تشخیص داده شود تا درمانی اثر بخش تجویز گردد. درمان بدون تشخیص درست ممکن است به بدخیم شدن حال بیمار منجر گردد.

در ادامه، مهندس سید رضا فاطمی امین معاون اسبق برنامه ریزی وزارت صنعت معدن و تجارت نیز گفت: مهم‌ترین نقطه قوت برنامه‌های آقای شریعتمداری درج شدن «عدد و رقم» است. خیلی از وزرای دیگر متاسفانه حاضر نشدند در برنامه‌های خود به مجلس عدد و رقم مشخص بنویسند، اما این نقطه قوت در برنامه‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت باعث شده تا ارزیابی برنامه‌های ایشان دقیق‌تر باشد.

وی افزود: هر چند برخی از این اعداد می‌تواند محل مناقشه باشد و برخی مقیاس‌های آن نیز قابل بحث است، اما نفس بکارگیری اعداد در برنامه‌های ایشان یک امر مثبت و قابل تقدیر است.

این استاد دانشگاه افزود: برای حل بسیاری از مشکلات در حوزه صنعت، معدن و تجارت، باید زاویه دید را تغییر داد و از سطح «کلان» به مسایل نگاه کرد، در غیر این صورت اگر رویکرد‌ها تغییر نکند و از زوایه «هم سطح» به مشکلات به مسایل نگاه شود نمی‌توان انتظار بهبود اوضاع و کم شدن مشکلات را داشت.

در پایان کارگروه صنعت و معدن «دولت سایه» ۱۶ برنامه ذیل را که باید مورد توجه دولت دوازدهم، جهت تسهیل و بهبود فضای فعالیت برای فعالان حوزه صنعت، معدن و تجارت قرار گیرد پیشنهاد می‌نماید:
۱ - اصلاح مصارف ۲ - ایجاد و تکمیل کارگاه‌ها ۳ - گسترش همکاری بین بنگاه‌ها ۴ - اصلاح مالکیت بنگاه‌ها ۵ - اصلاح روش تأمین مالی ۶ - تسهیل ضمانت ۷ - ایجاد و تکمیل مسیر‌ها و پایانه‌ها ۸ - گسترش همکاری‌های بین‌المللی ۹ - تولید و انتشار اطلاعات ۱۰ - تنظیم شرایط فعالیت‌ها و محصولات ۱۱ - تنظیم مالیات ۱۲ - سامانه حساب اعتباری ۱۳ - سامانه اطلاعات زنجیره تأمین ۱۴ - سامانه مشاغل ۱۵ - سامانه فناور و ۱۶ - دالان کسب و کار (توضیح تفصیلی هریک از این برنامه در برنامه‌های تفصیلی دولت سایه در دسترس است.)
در بخش دیگری از این جلسه «حسین دُر» دبیرکل اتحادیه سراسری تعاونی‌های تامین نیاز صنایع پایین دستی پتروشیمی گفت: برنامه‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت نسبت به وزیر قبلی بسیار بهتر است و باید اذعان داشت که آقای شریعتمداری یک ویرانه را از آقای نعمت زاده تحویل گرفته است. زیرا رشد صنعت در دولت‌های نهم و دهم پیشرفت‌های قابل توجهی داشت، ولی این روند در دولت یازدهم متوقف شد.

وی افزود: در مجموع سطح برنامه‌های ارائه شده توسط وزیر در سطح انتظار نیست و «عدم توجه به صادرات و بازارهای جدید»؛ «عدم توجه به ارزش افزوده و مشالی که می‌توانند ارزش افزوده داشته باشند»، «عدم توجه به نقش سازمان توسعه و تجارت» و «عدم توجه به نرخ ارز» مهم‌ترین نقاط ضعف برنامه‌های آقای شریعتمداری هستند.
در بخش دیگری از این جلسه خانم شکارچی مدیر عامل شرکت هرمس سازه گفت: متاسفانه در برنامه‌های وزیر محترم هیچ اشاره‌ای به ظرفیت بالای بانوان و نقش فعال آن‌ها در عرصه اقتصاد نیست.

وی افزود: می‌توان با یک برنامه ریزی مشخص و دقیق به بانوان توجه ویژه داشت و از ظرفیت آن‌ها برای پیشبرد اقتصاد کشور استفاده کرد.

در ادامه جلسه «فاضل همامی» رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تعاونی ایران گفت: آقای شریعتمداری بیشتر وزیر تجارت است نه تولید و این مساله در برنامه ایشان نیز دیده می‌شود که توجه بیشتری به بحث تجارت شده تا رونق گرفتن تولید.

وی افزود: برای حل مشکلات این عرصه نه فقط یک وزارتخانه بلکه سایر دستگاه‌ها نیز باید اراده کنند تا با استفاده از ظریفت‌های مردم نهاد، مشکلات تولید کنندگان حل شود.
همامی در پایان خاطرنشان کرد: تعارض منافع یکی دیگر از موضوعات مهمی است که وزیر صنعت، معدن و تجارت باید برای حل آن فکر جدی کند تا مسئولان دولتی همزمان از رانت‌های ویژه و تجارت‌های شخصی استفاده نکنند.

در ادامه «مهدی باستان فر» نایب رییس انجمن همگن پلاستیک گفت: متاسفانه برنامه‌های آقای وزیر صرفا تعابیر کلی هستند و راهکار خاصی برای اجرای آن‌ها ارائه نشده است.

وی افزود: واقعیتی که وجود دارد این است که در بسیاری از موارد بخش خصوصی قدرت تصمیم گیری و دخالت ندارد و دولت صفر تا صد امور را بدست می‌گیرد و همین باعث شده تا اصناف مختلف نتوانند برای حل مشکلات خود اقدام کنند.

در پایان، «دریس» رییس هیات مدیره گروه آوند گفت: متاسفانه علیرغم برجام همچنان مشکلات زیادی در حوزه بانکی وجود دارد و همچنان برای باز کردن یک ال سی مشکلات بسیاری وجود دارد.

وی افزود: آقای سیف رییس بانک مرکزی می‌گوید می‌توان از سوییفت استفاده کرد، اما سوال من از ایشان این است که کجا و از چه طریقی می‌توان از سوییفت استفاده کرد؟ متاسفانه همچنان تحریم‌های بانکی وجود دارد.

رییس هیات مدیره گروه آوند تاکید کرد: بعید میدانم دولت فعلی بتواند مشکلات اصلی عرصه صنعت و تجارت را رفع کند و تا زمانی که به مشکلات صنعت گران توجه نشود نمی‌توان نسبت به حل مشکلات این قشر خوشبین بود.