به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، سیستان و بلوچستان محروم‌ترین استان کشور محسوب می‌شود و عمق این محرومیت آنقدر زیاد است که تلاش‌های فراوان پس از انقلاب در راستای محرومیت‌زدایی در این استان همچنان نتوانسته لقب محروم‌ترین را از این استان بزداید. بنا بر برخی گزارش‌ها چیزی بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر از جمعیت ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفری سیستان و بلوچستان در سکونتگاه‌های غیررسمی حاشیه شهرها زندگی می‌کنند.
شهرهای زابل، چابهار، کنارک و زاهدان بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین سیستان و بلوچستان را تشکیل می‌دهند و زاهدان با بیش از ۲۵۰ هزار نفر جمعیت حاشیه‌نشین، رکورد‌دار این شهرهاست. اما اهمیت حاشیه‌نشینی بیشتر به چابهار برمی‌گردد که بزرگترین منطقه حاشیه‌نشین کشور در آن قرار دارد، چرا که به گفته مسئولان که البته آمار دقیقی هم ارائه نمی‌دهند، ۴۰ تا ۵۰هزار نفر از جمعیت ۹۰ تا ۱۰۰هزار نفری شهر چابهار در حاشیه زندگی می‌کنند که بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین یک شهر در کشور نسبت به جمعیت آن است.
چابهار "نگین توسعه شرق کشور" نام گرفته و در حال حاضر پروژه‌های بسیار مهمی در این بندر بین‌المللی در حال اجراست. به عقیده کارشناسان و البته فرماندار ویژه چابهار شاید در وهله اول باید ریشه حاشیه‌نشینی طولانی در این بندر را در ایجاد منطقه آزاد تجاری جستجو کرد.
حاشیه‌نشینی یکی از پیامدهای ایجاد منطقه آزاد در چابهار
به گفته فرماندار ویژه چابهار افرادی که از روستاها و شهرهای گوناگون به امید یافتن کار و درآمدی بهتر در منطقه آزاد تجاری به چابهار مهاجرت کرده‌اند، اکنون در مناطق حاشیه شهر ساکن هستند و توسعه نامتوازن و گسترش حاشیه‌نشینی یکی از پیامدهای ایجاد منطقه آزاد تجاری و صنعتی در چابهار است.
یکی از حاشیه‌نشینان چابهار می‌گوید: قبلاً در منطقه آزاد چابهار به عنواننگهبان مشغول به کار بودم و اکنون به دلیل تعدیل نیرو یک ماه است که بیکارم.
عزیز هوت می‌افزاید: برای یافتن کار بارها به منطقه آزاد مراجعه کرده‌ام اما جواب درستی به من نداده‌اند؛ اکنون درآمدم فقط یارانه است که مبلغ ناچیز یارانه هم با وجود برخورداری از ۴ فرزند در خانوادهکفاف زندگی را نمی‌دهد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار می‌گوید: اینکه حاشیه‌نشینی را به صورت یک جانبه به منطقه آزاد تجاری نسبت دهیم قضاوت نسبتاً درستی است، چرا که در هر جای دنیا که توسعه و رشد اقتصادی یک فرصت بوده، حاشیه‌نشینی نیز معضل آن منطقه بوده است.
عبدالرحیم کردی حاشیه‌نشینی را مختص مناطق آزاد نمی‌داند و می‌افزاید: ما در بسیاری از شهرهای کشور حاشیه‌نشین داریم که البته آن شهرها منطقه آزاد نیستند اما در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.
به عقیده کردی حاشیه‌نشینی در چابهار ریشه تاریخی دارد به طوری که قبل از انقلاب نیز با وجود آنکه هنوز منطقه آزاد تشکیل نشده بود، مردم محله "شیری‌های" چابهار کپرنشین و حاشیه‌نشین بوده‌اند.
او در عین حال دلیل دیگرحاشیه‌نشینی را خشکسالی‌های ۱۸ سال اخیر سیستان و بلوچستان می‌داند و می‌گوید: مردم بسیاری از روستاهای اطراف به دلیل کم‌آبی و برای یافتن شغلی بهتر به چابهار مهاجرت کرده‌اند.
محرومیتی اسف‌بار در مناطق حاشیه‌نشین چابهار
در هر حال عامل این حاشیه‌نشینی هرچه باشد، باید فکری به حال حاشیه‌نشینی در چابهار کرد. به گفته نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی ۶۳ درصد جمعیت این بندر در ۳۳۰ هکتار از اراضی حاشیه شهر شامل مناطق "جنگولک، کمب مرادآباد، رمین، عثمان آباد، میرآباد و نوک‌آباد" ساکن هستند که در این میان "کمب" بدترین وضعیت را دارد و "بزرگترین منطقه حاشیه‌نشین کشور" محسوب می‌شود.
ساکنان حاشیه‌نشین چابهار پایین‌ترین شاخص‌های زندگی را دارند. اگر سری به مناطق حاشیه بزنید عمق محرومیت را حس می‌کنید. مردم محروم و زیر خط فقر حاشیه چابهار فاقد حداقل امکانات رفاهی هستند و آب، برق و فضای بهداشتی و آموزشی ندارند.
یکی از ساکنان بزرگترین منطقه حاشیه‌نشین کشور می‌گوید: ما ۳ خانواده هستیم که در یک خانه کوچک ۱۵۰ متری که آب و برق ندارد زندگی می‌کنیم.
امان‌الله جدگال با بیان اینکه در مناطق حاشیه شهر هیچ چیز وضع خوبی ندارد، می‌افزاید: به دلیل کمبود آب در منطقه ما با وجود آن که شغل من کارگری است و حقوق چندانی نمی‌گیرم، مجبورم ۲ هفته یک بار یک تانکر آب شرب بخرم.
وعده رئیس سازمان ملی زمین و مسکن به حاشیه‌نشینان: به زودی ساماندهی می‌شوید
معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان ملی زمین و مسکن در سفری که اسفندماه سال گذشته به چابهار داشت در جمع حاشیه‌نشینان قول داد که در ۱۸ ماه آینده سکونتگاه‌های غیررسمی چابهار ساماندهی می‌شوند. محمدرضا عظیمیان همان روز اظهار داشت: زمین‌های حاشیه شهر چابهار که متعلق به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بود با مصوبه‌ای به وزارت راه و شهرسازی محول شد تا کار ساماندهی مناطق حاشیه‌نشین تسریع شود.
رئیس سازمان ملی زمین و مسکن به ساخت مدارس در حاشیه شهر هم اشاره‌ای داشت و گفت: به ازای هر ۲ مدرسه‌ای که از سوی نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس سیستان وبلوچستان ساخته می‌شود، یک مدرسه توسط وزارت راه و شهرسازی برای حاشیه‌نشینان احداث می‌شود.
استاندار سیستان و بلوچستان نیز در سفری که اخیراً به چابهار داشت از برطرف شدن مشکلات حاشیه‌نشین شهر و روستاهای چابهار در آینده نزدیک خبرداد. علی‌اوسط هاشمی گفت: در شأن چابهار با این اهمیت بین‌المللی نیست که حاشیه‌نشین داشته باشد، به همین خاطر ۳۰ درصد اعتبارات تملک دارایی استان برای توسعه زیرساخت‌های حاشیه شهرها اختصاص یافته است.
وعده نزدیک استاندار برای ساماندهی آنقدر هم نزدیک به نظر نمی‌رسد
به نظر می‌رسد وعده"در آینده نزدیک"علی‌اوسط هاشمی آنقدر هم نزدیک نباشد، چرا که به گفته نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی، مشکلاتی برای ساماندهی حاشیه شهر چابهار وجود دارد. عبدالغفور ایران‌نژاد می‌گوید: مقرر شده زمین‌های حاشیه شهر در قالب قطعه‌های ۲۵۰ متری میان ساکنان توزیع شود.
نماینده چابهار از بالا بودن قیمت‌های زمین انتقاد می‌کند و می‌گوید: کسانی که در حاشیه شهر زندگی می‌کنند زیر خط فقرند و توان پرداخت زمین متری ۱۶ هزار تومان را ندارند، بنابراین در نامه‌ای خواستار کاهش زمین به متری ۵ هزار تومان شده‌ام. البته به عقیده ایرانژاد مشکل دیگری هم در ساماندهی حاشیه شهر چابهار وجود دارد، چرا که از ۳۳۰ هکتار مناطق حاشیه‌نشین، ۲۲۰ هکتار در طرح ساماندهی آمده‌اند و بقیه هنوز در طرح نیستند.
اکنون ۴ ماه از وعده ۱۸ ماهه رئیس سازمان ملی زمین و مسکن برای ساماندهی مناطق حاشیه‌نشین چابهار می‌گذرد ولی به نظر می‌رسد روند ساماندهی به کندی پیش می‌رود و برای اینکه وعده "در آینده نزدیک" استاندار محقق شود، باید روند ساماندهی تسریع شود.
روایت متفاوت امام‌جمعه پیشکسوت چابهار از حاشیه‌نشینی در این شهر
از همه این‌ها که بگذریم امام جمعه چابهار روایت متفاوتی از دلایل حاشیه‌نشینی و نحوه ساماندهی آن دارد. حجت‌الاسلام سیدمحمد موسوی که از اوایل انقلاب تاکنون نماینده ولی فقیه در چابهار و امام جمعه این شهر است، دلیل حاشیه‌نشینی را زمین‌خواری می‌داند و می‌گوید: در مدت ۳۰ سال اخیر بارها حاشیه‌نشینان چابهار ساماندهی شده‌اند ولی باز از نقطه دیگری از شهر سربرآوردند.
به گفته امام جمعه چابهار حاشیه‌نشینی در چابهار با سایر نقاط کشور متفاوت است و بیشتر به زمین‌خواری مربوط می‌شود، چرا که زمین‌خواران افراد فقیر و فاقد شناسنامه را اجیر می‌کنند و از آنان می‌خواهند در زمین‌های مورد نظر آن‌ها زندگی کنند. حجت‌الاسلام موسوی به شورای امنیت و تامین استان توصیه می‌کند که یک گروه تحقیقی قوی، متدین و متعهد را برای شناسایی زمین‌خوارن به چابهار اعزام کند.
حاشیه‌شهر البته مشکلات امنیتی را نیز برای قطب نهفته اقتصاد ایران به وجود آورده و همین ۲ روز پیش رئیس شورای اسلامی روستای حاشیه‌نشین کمب به ضرب گلوله افراد ناشناس به قتل رسید؛ هر چند دلیل آن در نگاه اول اختلافات طایفه‌ای اعلام شد اما نمی‌توان از مشکلات امنیتی که مناطق حاشیه نشین شهر برای چابهار به وجود آورده به راحتی صرف نظر کرد؛ بنابراین به نظر می‌رسد حاشیه‌نشینی در چابهار باید در اقدامی ضربتی از سوی مسئولان خاتمه پیدا کند.
ارسال نظرات