کیت تشخیص سرطان انحصاری آمریکا در ایران تولید می‌شود/ صرفه‌جویی ارزیی ۱۰ میلیون دلاری در دانشگاه آزاد همدان

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو_اعظم ذوالفقاری منظری؛* توسعه و حرکت جامعه در مسیر پیشرفت، بدون تولید علم امکان پذیر نیست؛ اما اینکه علم تولید شده در قفسه کتابخانه‌ها خاک بخورد هم نمی‌تواند مسیر پیشرفت جامعه را هموار کند. قطع ارتباط صنعت و دانشگاه‌ها در کشور ما به دورانی برمی گردد که شعار ما نمی‌توانیم در جامعه ما ترویج می‌شد و خرید هر محصولی که برچسب خارجی بودن داشته باشد، مورد تشویق قرار می‌گرفت؛ اما اکنون که نیاز جامعه ایرانی این است که روی پای خو د. بایستد و شعار استقلال خواهی را عملی کند.

شاید برای اینکه بتوانیم روی پای خود بایستیم، اول از همه دانشگاه‌ها باید وارد میدان شوند و در دایره تولید علم، به فکر کاربرد آن در سطح جامعه هم باشند. مشکلی را حل و دردی را دوا کنند. این دغدغه با اینکه عمر زیادی در دانشگاه‌های کشورمان ندارد، اما در دستور کار دانشگاه‌ها قرار گرفته و فضایی رقابتی را برای سنجش عملکرد دانشگاه‌ها ایجاد کرده است.

 

اکنون دانشجویان در مقایسه دانشگاه ها، علاوه بر کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌های خوب و پرمایه، به مراکز رشد دانشگاهی هم توجه می‌کنند؛ چرا که این مراکز فرصتی برای بروز و ظهور خلاقیت دانشجویان فراهم می‌کند و از طرفی جایی برای تبدیل ایده به طرح و پروژه عملیاتی است.

دانشگاه آزاد همدان چندسالی است که مشغول دست یابی به امتیازاتی در حوزه تولید علم و ایجاد فرصت‌هایی برای دانشجویان است تا آنچه در کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند، در سطح جامعه عملیاتی کنند. این نکته را مهرداد چراغی، معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه آزاد همدان در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو مطرح می‌کند. 

 

 

دانشجو: وضعیت کنونی دانشگاه آزاد همدان در حوزه تولید علم چگونه است؟
در طول یک سال گذشته محققان و پژوهشگران دانشگاه ما موفق شدند ۳۰۰ مقاله علمی پذیرفته شده توسط موسسه اطلاعات علمی (ISI) و علمی پژوهشی تولید کنند. در این مدت ۱۵۸ مورد تألیف و ترجمه کتاب در دانشگاه آزاد همدان صورت گرفته و ۱۴ قرارداد برون دانشگاهی با دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف ملی و استانی منعقد شده که ارزش ریالی این قرارداد‌ها حدود ۴۰۰ میلیون تومان است.

دو آزمایشگاه ما به عنوان آزمایشگاه‌های مرجع و معتمد معرفی شده اند؛ آزمایشگاه محیط زیست دانشگاه ما به عنوان آزمایشگاه معتمد محیط زیست و آزمایشگاه غذا و داروی دانشگاه آزاد همدان موافقت اصولی وزارت بهداشت را دریافت کرده است. البته کل مجموعه آزمایشگاهی و کارگاهی ما توانسته مجوز قطعی آزمایشگاه‌های همکار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را کسب کنند.

در این آزمایشگاه‌ها به بیش از ۱۰۰ نفر از محققان و پژوهشگران خارج از دانشگاه خدمات آزمایشگاهی ارائه داده ایم که درآمدزایی در این زمینه بیش از ۱۵۰ میلیون تومان بوده است.

پژوهشگران مشغول در مرکز رشد دانشگاه هم طی یک سال گذشته موفق شده ۱۲ ایده را به محصول تبدیل کنند که از این تعداد چهار محصول قابلیت تجاری سازی دارند و ۲ محصول نیز موفق شدند مراحل ثبت اختراع را طی کرده و اکنون در مراحل نهایی تجاری سازی محصول هستند.

دانشجو: کمی درباره فرصت‌های فعالیت پژوهشگران در دانشگاه آزاد همدان توضیح دهید.
در دانشگاه آزاد همدان همه می‌توانند به فعالیت پژوهشی بپردازند؛ علاوه بر دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه، ما شرایط پذیرش افراد خارج از مجموعه دانشگاه را داریم. در مجموعه دانشگاه آزاد بخشی وجود دارد به نام «باشگاه پژوهشگران جوان» که افراد با شرایط خاصی می‌توانند به عضویت این باشگاه درآیند و در قالب فعالیت‌های باشگاه، می‌توانند مقاله ارائه دهند، طرح پژوهشی داشته باشند یا اختراعات و ایده‌های خود را مطرح کنند. در سطح دانشجویی شرایط بسیار مطلوبی را در باشگاه پژوهشگران جوان داریم.

در حوزه هیات علمی و کارمندی هم بحث معاونت پژوهش و فناوری را داریم که یکی از بخش‌های مهم آن مراکز رشد است که در سال‌های اخیر جایگاه بسیار خاص و ویژه‌ای را در دانشگاه آزاد پیدا کرده اند. واحد همدان هم یک مرکز رشد بسیار قوی با سابقه فعالیت ۶ ساله وجود دارد که در حال حاضر ۱۲ هسته و واحد فناور در آن مشغول به فعالیت هستند که در واقع زیرساخت مرکز رشد دانشگاه ما می‌تواند این تعداد واحد فناور را در خود جای دهد؛ بنابراین از همه این زیرساخت در حال حاضر استفاده می‌شود. فعالیت‌های این مرکز به مرحله‌ای رسیده که وارد بازار کار می‌شوند و مراحل تجاری سازی را طی می‌کنند.

 

 

دانشجو: در صحبت‌های خود به ۱۴ طرح و قرارداد همکاری با دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف اشاره داشتید. این طرح‌ها در چه حوزه‌ای است؟
رسالت اصلی دانشگاه باید این باشد که در تعامل با دستگاه‌های مختلف کشور مسائل و مشکلات را دریافت و شناسایی کند و برای حل این مشکلات راه حل ارائه دهد. نباید اینطور باشد که پژوهشگر پول و وقت خود را صرف کند و پژوهشی را انجام دهد، اما آورده خاصی را نداشته باشد.

اما رسالت طرح‌های برون دانشگاهی این است که مشکلاتی که در آن دستگاه وجود دارد، شناسایی کند و فرآیند حل آن را مشخص کند و برای حل آن راهکار ارائه دهد. عمده طرح‌هایی که در یک سال گذشته داشته ایم، در حوزه انرژی و برق، محیط زیست و مشکلات شهرداری‌ها بوده است. در نهایت خروجی این پروژه‌ها تنها مقاله دانشگاهی نبوده و حل مشکل آن دستگاه را در پی داشته است.

به عنوان مثال یکی از مسائلی که ما با شهرداری‌ها کار کردیم، بحث استفاده از نمک برای مقابله با یخ زدگی معابر و خیابان‌ها است. نمک پاشی به لحاظ زیست محیطی تبعاتی دارد که این موضوع توسط دوستان ما در گروه عمران بررسی شد و نتایج خوبی هم به دست آمد و در نهایت منجر به این شد که شهرداری تصمیم گرفت برای جلوگیری از یخ زدگی خیابان ها، از ترکیب‌های دیگری استفاده کند.

یا در حوزه محیط زیست با توجه به مسائل و مشکلاتی که دارد، دانشجویان و پژوهشگران ورود می‌کنند. یکی از معضلات اساسی در این حوزه، بحث فاضلاب و تصفیه آن است که حتما باید در کشور ما توسط پژوهشگران دنبال شود و برای آن برنامه ریزی داشته باشیم.

با توجه به کاهش منابع آبی در سطح کشور، اینکه از آب‌هایی که داریم نهایت بهره برداری را داشته باشیم، امری پذیرفته و ضروری است. حالا وظیفه دانشگاه است که با روش‌های نوین پساب‌هایی که در حوزه‌های مختلف شهری، کشاورزی و صنعت وجود دارد، به چرخه مصرف برگردارند.

دانشجو: چقدر از این پروژه‌ها به مرحله اجرا رسیده و مشکلی را از مشکلات کشور حل کرده است؟
پروژه‌هایی که بین دانشگاه و بخش‌های مختلف اجرایی کشور یا حتی صنعت منعقد می‌شود، حتما باید به خروجی لازم برسند و تنها در صورتی آن دستگاه خاص پروژه را از دانشگاه می‌پذیرد که راهکار‌های عملی پیش پای آنان قرار دهد و فرآیندی که دانشگاه ترسیم می‌کند باید کاملا فرآیندی قابل اجرا و عملیاتی باشد.

درباره پژوهش‌هایی که در مرکز رشد دانشگاه آزاد همدان به مراحل ثبت اختراع یا تجاری سازی رسیده اند، توضیح دهید.
یکی از محصولات ما که در مراحل نهایی ثبت اختراع قرار دارد، کیت تشخیص سرطان است که این محصول در حال حاضر در انحصار کشور آمریکا است و خرید آن برای کشور ما هزینه بر بوده و ارزبری بالایی دارد. یکی از محققان جوان دانشگاه که دانشجوی دوره دکترا در رشته سلولی مولکولی زیست شناسی است، روی فرآیند آن کار کرده و محصولی را تهیه کرده که به مراتب از مشابه خارجی کیفیت بهتری دارد و با هزینه کمتری تولید می‌شود. این محصول اکنون در مراحل نهایی اخذ استاندارد‌های لازم از دستگاه‌های متولی است و انشاءاله تا دو ماه آینده نهایی می‌شود.

یا در گروه معماری دانشگاه آزاد همدان، دستگاهی ساخته شده با عنوان اسکوپ سنگ نما که دستگاهی بسیار کاربردی است. شاید در نگاه اول فرد گمان کند این دستگاه کارایی زیادی ندارد، اما در واقع فرآیند اجرایی این دستگاه نشان می‌دهد فکر خلاقی پشت ساخت آن وجود دارد و می‌تواند مشکلات زیادی را در جامعه و حوزه معماری حل کند.

آیا این پژوهش‌ها توانسته از خروج ارز جلوگیری کند یا بخشی از نیاز کشور را به محصولات خارجی کم کنند؟
الان تنها وسیله‌ای که داریم و در واقع در آینده خواهد توانست از خروج ارز جلوگیری کند، همین کیت تشخیص سرطان است. حدود ۱۰ میلیون دلار در سال برای این کیت در کشور ما هزینه می‌شد و اگر این محصول وارد مدار تولید شود، می‌تواند از خروج این حجم ارز از کشور جلوگیری کند.

همچنین محصول دیگری که توسط محققان دانشگاه آزاد همدان تولید که در صنایع مختلف کاربرد دارد، نانوپودر مس است. این ماده در پزشکی، سنتز، الکترونیک، آزمایشگاه های شیمی کاربرد زیادی دارد. قبلا این محصول از کشور چین وارد می‌شد و ما توانستیم برای تولید و عرضه این محصول با دو مرکز صنعتی کشور قرارداد عقد کنیم.