انحصار تاریک ۷| پرونده ویژه مشاغل انحصاری
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ کنکور سراسری یکی از راه‌های رسیدن به موفقیت در ایران است. در بین رشته‌های دانشگاهی پزشکی اقبال بهتری در بین داوطلبین دارد و در سال‌های اخیر داوطلبان زیادی به امید قبولی رشته‌های پزشکی در کنکور شرکت کرده‌اند. امسال هم مانند چند سال اخیر داوطلبان تجربی بیشترین تعداد را نسبت به داوطلبان سایر رشته‌ها داشته‌اند. طبق اعلام رئیس سازمان سنجش وضعیت ثبت‌نام کنندگان امسال به شرح زیر بوده است.
وضعیت داوطلبان شرکت کننده در کنکور سراسری ۱۳۹۸
همان‌طور که مشاهده می‌شود، تعداد داوطلبان تجربی از سایر داوطلبان در رشته‌های دیگر بییشتر است.
چرا پزشکی برای داوطلبان مهم است؟
علاقه به رشته تجربی و گرایشات پزشکی از دلایل عمده هجوم داوطلبان به رشته علوم تجربی است. با این حال طبق اعلام مسئولان آموزش و پرورش تنها سه درصد از متقاضیان رشته‌های تجربی موفق به تحصیل در رشته دلخواه خود شده‌اند. از دیگر دلایل اهمیت رشته پزشکی در بین عموم، داشتن جایگاه اجتماعی بهتر نسبت به سایر مشاغل در جامعه است. امروزه پزشکی از معدود رشته‌های دارای آینده شغلی بهتر نسبت به سایر رشته‌های دانشگاهی است. همین نکته طی سال‌های اخیر باعث ترافیک شدید داوطلبان تجربی شده است. اهمیت رشته‌های پزشکی به حدی زیاد شده که داوطلبان از علایق اصلی خود برای ادامه تحصیل گذشته و حاضر به ماندن چند ساله پشت دروازه کنکور هستند. نمونه بارز این مورد رتبه یک تجربی در سال ۸۸ است؛ رستگار رحمانی دانشجوی سال سوم رشته برق در دانشگاه صنعتی شریف با رتبه ۲ ریاضی وارد دانشگاه شده بود. این دانشجوی نخبه با وجود علاقه فراوان به ریاضی در حین تحصیل در کنکور سراسری تجربی شرکت کرده بود. طبق گفته وی برای قبولی در رشته پزشکی انگیزه اصلی او بوده است. جدول زیر از انتخاب رشته داوطلبان رشته تجربی در سال ۱۳۹۶ نشان دهنده میزان محبوبیت رشته‌های پزشکی در بین داوطلبان است:
انتخاب رشته رتبه‌های زیر ۱۰۰۰ رشته تجربی در سال ۱۳۹۶
نیاز کشور به پزشک چقدر است؟
هم اکنون نیز تعداد زیادی خواهان ورود به رشته پزشکی هستند، اما ظرفیت پذیرش در رشته پزشکی محدود است. محدود بودن در پذیرش دانشجوی رشته پزشکی از مقایسه تعداد سرانه پزشک در ایران و میزان استاندارد سرانه پزشک در جهان مشخص می‌شود. طبق آمار جهانی درباره سرانه پزشک، کشور ما نیازمند به داشتن پزشک بیشتر است. مشاهده سرانه تعداد پزشک در ایران و جهان موید همین موضوع است.
طبق آمار ارائه شده از کشورهای گروه بیست ایران در مقایسه با این کشور‌ها دارای جایگاه ۳۹ از مجموع ۴۳ کشور است. حتی در بین کشورهای آسیای میانه و غرب آسیا نیز ما دارای جایگاه خوبی نداریم؛ بطوریکه در رتبه بندی کلی کشورهای مرکزی و غرب آسیا جایگاه ۱۸ از بین ۲۴ کشور را دارد.
هم اکنون نیز تعداد زیادی خواهان ورود به رشته پزشکی هستند، اما ظرفیت پذیرش در رشته پزشکی محدود است. محدود بودن در پذیرش دانشجوی رشته پزشکی از مقایسه تعداد سرانه پزشک در ایران و میزان استاندارد سرانه پزشک در جهان مشخص می‌شود. طبق آمار جهانی درباره سرانه پزشک، کشور ما نیازمند به داشتن پزشک بیشتر است. مشاهده سرانه تعداد پزشک در ایران و جهان موید همین موضوع است.
طبق آمار ارائه شده از کشورهای گروه بیست ایران در مقایسه با این کشور‌ها دارای جایگاه ۳۹ از مجموع ۴۳ کشور است. حتی در بین کشورهای آسیای میانه و غرب آسیا نیز ما دارای جایگاه خوبی نداریم؛ بطوریکه در رتبه بندی کلی کشورهای مرکزی و غرب آسیا جایگاه ۱۸ از بین ۲۴ کشور را دارد.
سرانه پزشک به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت در کشورهای آسیای میانه و آسیای غربی
سرانه پزشک کمتر از قرقیزستان
آمار‌های عجیب و نگران کننده که ما را در زمینه بهره‌مندی از پزشک بعد از کشورهای کمتر توسعه یافته کویت، عمان، ارمنستان، لبنان، آذربایجان، قرقیزستان، عربستان سعودی، امارات، قطر، ترکمنستان، ازبکستان، مصر و تاجیکستان قرار داده است. حتی کشور جنگ زده فلسطین که از اشغال آن بیش از ۶ دهه می‌گذرد وضعیت به مراتب بهتری از ما در زمینه سرانه تعداد پزشکان دارد.
این در حالیست که پذیرش دانشجوی پزشکی در سال‌های اخیر طبق نیازمندی کشور نبوده است. طبق دفترچه راهنمای انتخاب رشته سال ۹۳ تنها ۲۸۸۲ داوطلب در دوره روزانه پذیرفته شدند. در حالی که تعداد پذیرفته شدگان پزشکی در سال ۱۳۹۲ تعداد ۴۷۰۰ داوطلب بود. طبق آمار دیگر تعداد داوطلبان پذیرفته شده رشته پزشکی سال ۱۳۹۵ تعداد ۳۶۰۳ نفر و در سال ۱۳۹۶، ۳۵۵۷ نفر بوده است. مقایسه تعداد سرانه استاندارد پزشک در جهان و ایران، بیانگر نیاز داخلی شدید کشور به پزشک است. بالا بردن ظرفیت پزشکی یکی از راه‌های تامین نیاز جامعه داخلی به پزشکان است.
علت کمبود پزشک چیست؟
مشاهده صف‌های طولانی درمان، هزینه‌های سنگین درمان و دشواری دسترسی به پزشک متخصص به ویژه در مناطق محروم، بیانگر کمبود پزشک در کشور است. دلیل اصلی کمبود پزشک در کشور «منافع» پزشکان است. منافعی که از طریق قرار گرفتن پزشکان در سطوح بالای مدیریتی و سیاست‌گذاری طی سال‌های اخیر تداوم یافته است. در زمینه نیاز کشور به پزشک وزیر اسبق بهداشت تعداد فارغ التحصیلان مقاطع تخصصی و فوق تخصصی را یک دهم نیاز کشور اعلام کرده است. در همین راستا سیاست‌هایی از قبیل: افزایش پذیرش داوطلبان پزشکی مطابق با سرانه جهانی اجرا نشده است. همچنین سرانه استاندارد تعداد پزشک در جهان ۵/۳ نفر پزشک به ازای هر هزار نفر است که در ایران این عدد ۲۱/۱ تا ۲۸/۱ است. منافع پزشکان در گرو حفظ شرایط موجود است. با بالا رفتن ظرفیت رشته‌های پزشکی تعداد پزشکان آینده بیشتر می‌شود و میزان سود آن‌ها کاهش خواهد یافت.
در پیش گرفتن سیاست منطبق با نیاز جامعه و استاندارد جهانی می‌تواند مشکل کشور را در کمبود پزشک از بین ببرد. راهکار اجرایی این طرح افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی توسط وزارت علوم است، امری که تاکنون توسط وزارت بهداشت، درمان و امور پزشکی انجام می‌شود.
ارسال نظرات