وقتی پردیسهای خودگردان برای دانشگاهها بیشتر میارزد / کاهش پذیرش دانشگاهها در دورههای روزانه و شبانه
خبرگزاری دانشجو- محسن عبداللهیخلج؛
هر سال کنکور سراسری و ارشد برگزار میشود و یکی از سؤالات اصلی شرکتکنندهها این است که در دانشگاه دولتی قبول میشوم یا خیر. چند سالی است که مسئولین میگویند هیچ دانشجویی بدون صندلی در دانشگاه نخواهد بود. با ایجاد انواع دانشگاههای غیردولتی و شهریهبگیر، ظرفیت کلی برای پذیرش دانشجو زیاد شده است، اما به این معنی نیست که دانشگاههای دولتی افزایشِ ظرفیت داشتهاند. پذیرش در دانشگاههای دولتی اگر کاهش پیدا نکرده باشد، افزایشی هم نداشتهاست. در کنار دورههای روزانه و نوبت دوم (شبانه) که مخصوص دانشگاههای دولتی است، دورههای «پردیس خودگردان» یکی از گزینههایی است که در دفترچههای انتخاب رشته دیده میشود. پردیسهای خودگردان در حقیقت شعبهای از دانشگاههای دولتی و سراسری هستند. این دورهها در ابتدا با نام «پردیس بینالملل» تشکیل شدند؛ حتی تا چند سال پیش هم در دفترچههای انتخاب رشته، این دورهها با این نام مشاهده میشدند. هدف اصلی از تشکیل این دوره جذب دانشجوی خارجی بود، ولی گویا در این زمینه موفقیت چشمگیری حاصل نشد تا اینکه با تغییر نام به پردیس خودگردان و پذیرش از بین دانشجویانِ داخل کشور، فعالیت خود را ادامه دادند. پذیرش دانشجو در این دورهها متمرکز است؛ یعنی دانشجویان بدون مصاحبه و به صورت تکمرحلهای و صرفاً با اعلام سازمان سنجش از طریق کنکور وارد دانشگاه میشوند. همان اساتید و همان سرفصلها و کلاسهای درسی که در دانشگاههای دولتی وجود دارد در این دورهها نیز وجود دارند، با این تفاوت که دانشجویان برای این دورهها باید شهریه بپردازند. شهریههای بسیار بالاتر از دورههای نوبت دوم (شبانه) که در هر ترم تحصیلی از دانشجویان دریافت میشود.
کاهش ظرفیت روزانه و شبانه، افزایش ظرفیت پردیس خودگردان
شاید در نگاه اول نسبت به دورههای پردیس خودگردان بیتفاوت عبور کنید، ولی موضوع این دورهها زمانی اهمیت پیدا میکند که در طی سالهای اخیر ظرفیتشان افزایش پیدا کرده است و این احتمال نیز وجود دارد که در سالهای آینده دورههای پردیس خودگردان جای دورههای نوبت دوم (شبانه) را بگیرد. شهریهٔ دورههای پردیس خودگردان بیش از دوبرابر شهریهٔ دورههای نوبت دوم هستند. با یک حساب ساده متوجه خواهیم شد که پردیس خودگردان برای دانشگاه منفعت خواهد داشت، درصورتیکه دورهٔ شبانه اینگونه نخواهد بود و باوجود پرداخت شهریه توسط دانشجویان، دانشگاه باید برای دورههای شبانه از بودجهٔ خود هزینه کند. با بررسی ظرفیت پذیرش در کنکور سراسری در سه سال گذشته مشاهده میکنید که ظرفیت پذیرش دورههای روزانه و نوبت دوم (شبانه) کاهش پیدا کرده، ولی ظرفیت پذیرش در دورههای پردیس خودگردان خصوصاً در گروه علوم ریاضی و علوم تجربی افزایش داشته است. علاوه بر کاهش ظرفیت دورههای روزانه، کاهش ظرفیت در دورههای نوبت دوم (شبانه) نیز بسیار محسوس است؛ تا جایی که در گروه آزمایشی تجربی ۲۵ درصد و در گروه آزمایشی انسانی ۴۰ درصد کاهش ظرفیت داریم. این وضعیت نشاندهندهٔ این است که تمایل دانشگاههای دولتی به دوره نوبت دوم (شبانه) کمتر شده است. یکی از دلایل وقوع این مسئله میتواند این باشد که با پرداخت شهریه توسط دانشجویانِ شبانهٔ مقطع کارشناسی، هزینههای تحصیل در این دوره برای دانشگاه جبران نمیشود. شهریههای مقطع کارشناسی در دورهٔ شبانه در هر ترم تحصیلی زیر یک میلیون تومان است که بسیار پایین است.



وقتی شهریهٔ پردیس خودگردان نسبت به شبانه برای دانشگاهها میچربد


حتی در برخی از دانشگاههای دولتی در دوره نوبت دوم (شبانه) هیچ پذیرش دانشجویی وجود ندارد و فقط در دورههای روزانه و پردیس خودگردان دانشجو میپذیرد. بهعنوانمثال دانشگاههای تربیت مدرس و شیراز در رشتههای پرطرفدار مشمول این قضیه میشوند.


البته ظرفیت پذیرش پردیسهای خودگردان برخی از دانشگاههای دولتی در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ در مقطع کارشناسی ارشد افزایش پیدا کرده است. برای مثال در دانشگاه تبریز و امیرکبیر در رشتههای مهندسیِ با متقاضی بالا چنین اتفاقی افتاده است.
نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران تیرماه سال ۱۳۹۷ با اعلام اینکه برنامهای برای کاهش ظرفیت دورهٔ نوبت دوم در این دانشگاه وجود ندارد، عنوان کرد: «سرانهٔ سازمان برنامه و بودجه برای دانشجویان در کل دورهٔ کارشناسی ارشد حدود ۱۸ تا ۱۹ میلیون تومان است، اما کل شهریه دانشجویان در دورهٔ کارشناسی ارشد نوبت دوم ۹ تا ۱۱ میلیون تومان است.» وی در همین زمینه خاطرنشان میکند: «در حال حاضر دانشگاه برای تحصیل دانشجویان نوبت دوم در دانشگاه بهگونهای سوبسید میدهد، اما باید بهگونهای مشکل بودجهای در این زمینه را رفع کنیم.» صحبتهای رئیس دانشگاه تهران مؤید این است که دورههای نوبت دوم (شبانه) نفع زیادی برای دانشگاههای دولتی ندارد؛ از همین رو دانشگاههای دولتی از دورههای پردیس خودگردان برای جبران کمبود بودجهشان بیشتر استقبال میکنند. پردیسهای خودگردان، هم سبب درآمدزایی برای دانشگاههای دولتی میشود و هم کسی که میتواند از عهده پرداخت شهریهٔ این دورهها برآید، با مدرک دانشگاه معتبر دولتی فارغالتحصیل میشود. این وضعیت کاهش دورههای نوبت دوم و افزایش دورههای پردیس خودگردان، یعنی دانشگاههای دولتی برای جبران کمبود بودجه، آسانترین راه را، که دریافت شهریه است، انتخاب کردهاند و این یعنی زیر سؤال بردن عدالت آموزشی.