«پلوتو» یک ستاره کوچک است یا یک سیاره بزرگ؟ / یک «ابرزمین»، جدیدترین کشف اخترشناسان

به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو؛ در مدرسه به بچه‌ها یاد می‌دهند که پلوتو یک سیاره است در حالی که بر اساس نظر هیئت مدیره رسمی نجوم، پلوتو یک ستاره کوچک است نه یک سیاره.

 

مدیرناسا جیم بریدنستین می‌گوید: «همانطور که می‌دانید در نگاه من پلوتو یک سیاره است. این روشی است که من یاد گرفته ام و به آن متعهد هستم.»

ممکن است جیم به آن متعهد باشد، اما تعیین سیاره یا ستاره به طور رسمی به او ارتباطی ندارد. این مسئولیت بر عهده اتحادیه بین المللی نجوم است که ۱۳ سال پیش پلوتو را از سیاره به یک ستاره کوچک تغییر داد. از آن زمان دانشمندان و اخترشناسان درباره وضعیت این توپ سنگی که عرض آن ۱۵۰۰ مایل است و هر ۲۴۸ سال یکبار به دور خورشید می‌چرخد بحث می‌کنند.

بعید است که نظرات بریدنستین بحثی که در دهه ۱۹۹۰ با کشف کمربند کویپر (حلقه‌ای از اشیاء سنگی یا یخی که آنسوی مدار نپتون میچرخند) شروع شد را حل کند.

برای کاهش این بحث‌ها موسسه IAU پاریس در سال ۲۰۰۶ تعریف جدیدی از سیاره ارائه داد. بر اساس این تعریف سیاره جسمی آسمانی است که به دور خورشید می‌چرخد و گرانش کافی برای پذیرفتن شکل کروی دارد. همچنین می‌تواند قطعات کوچکتر را از مدار خود پاک کند.

پلوتو دو شرط اول را دارد، اما شرط سوم را ندارد و بر این اساس اعضای سازمان به طبقه بندی مجدد آن در دسته سیارات یا ستاره‌ها رای دادند. به دنبال تغییر وضعیت پلوتو صد‌ها دانشمند نجوم درخواست کردند که تعریف تغییر کند و گفتند که این تعریف نا مفهوم است. برای مثال زمین، مریخ و مشتری نیز قادر به پاکسازی مدار خود نیستند، اما سیاره محسوب می‌شوند.

معیار سیاره بودن چیست؟
در میان شدیدترین مدافعان پلوتون، آلن استرن، بازپرس اصلی ماموریت New Horizons ناسا است که یک فضاپیمای روباتیک را در سال ۲۰۱۵ به پلوتون فرستاد. استرن تصمیم IAU را "اشتباه" می‌نامد و می‌گوید وضعیت سیاره باید براساس ویژگی‌های ژئوفیزیکی یک شی آسمانی تعیین شودکه بر این اساس پلوتو به وضوح یک سیاره است. او می‌گوید: «پلوتو دارای جو، کوهستان، هسته، اقیانوس داخلی و بسیاری از خواص دیگر درست مانند زمین است.» پلوتو همچنین ماه خودش را دارد. چارون، ماه پلوتو، ۷۵۰ مایل عرض دارد. «دانشمندان نجوم تعریف IAU را رد می‌کنند و در مقاله‌های خود از پلوتو به عنوان سیاره‌ای کامل یاد می‌کنند.»

از طرف دیگر مایک براون ستاره شناس موسسه فناوری کالیفرنیا، نویسنده کتاب «چگونه پلوتو را کشتم و چرا این اتفاق افتاد» در سال ۲۰۱۰، معتقد است که پلوتو یکی از اشیاء بی شماری است که فراتر از نپتون به دور خورشید می‌چرخند. حتی بزرگترین آن نیز نیست. اریس، یک ستاره کوچک در کمربند کویپر که براون در سال ۲۰۰۵ کشف کرد، حدود ۲۵ درصد عظیم‌تر از پلوتو است و سیاره حساب نشده است.

دیدگاه‌های جدید بر یک کشف قدیمی
پلوتو در سال ۱۹۳۰ توسط کلاید توبابا، فضانورد جوانی که در رصدخانه Lowell آریزونا کار می‌کرد، کشف شد. دانشمندان آنرا سیاره درنظرگرفتند هر چند که شبیه به سیارات دورتر مثل مشتری، کیوان، اورانوس و نپتون نبود. در نوشته‌های براونی که ۱۲ شی کوچک را آن طرف نپتون کشف کرد، پلوتو تنها یک شی عجیب و غریب در لبه منظومه شمسی است.

احتمالا بار دیگر این بحث گرم شود نه به دلیل آنکه مدیر ناسا وارد آن شده بلکه به این دلیل که اخترشناسان یک «ابرزمین» فراتر از پلوتو پیدا کرده‌اند. شی عظیمی که وجود آن می‌تواند طی چندسال آینده تایید شود. شاید هم همان شی است که عده‌ای قبلا به عنوان «پلوتو: نهمین سیاره» می‌دانستند.