سدی که زندگی کشاورزان «ایالو» را نابود کرد / توسعه به قیمت از دست دادن طبیعت!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، زینب سادات میرسلطانی؛ سدسازی در ایران از دهه ۲۰ شروع شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ظرفیت‌های عمده و بسیاری جهت توسعه سدسازی به‌وجود آمد و این درحالی است که بر اساس آمار کمیسیون بین‌المللی سد‌های بزرگ (ICOLD)، ایران امروز در منطقه پس از ترکیه، رتبه دوم و در جهان رتبه هفدهم را در حوزه سدسازی دارد.

ساخت سد در بیشتر موارد موجب خیر و برکت برای مردم آن منطقه می شود، اما گاهی نیز اثرات تخریبی بر محیط زیست خواهد داشت؛ به طوری که با ساخت سد، مناطق عبوری رود‌هایی که دیگر به دلیل سدسازی عاری از آب شده اند، خشک و نابود خواهد شد و زندگی مردم آن مناطق نیز درگیر این تغییرات می شود. مناطق زراعی کشاورزان، خشک و نابود، ظاهر منطقه، بی روح و زشت و محیط زیست و جانوران هم تحت تاثیر این اتفاقات شده و در نهایت شاید دیگر اثری دیده نشود.

سد مراش یا (ماراش در گویش محلی) یعنی یک سد خاکی با هسته رسی است که در منطقه انگوران از شهرستان ماهنشان استان زنجان واقع شده و چند سالی است که به گفته اهالی آنجا،  این ساخت و ساز صدای مردم را درآورده؛ مردم منطقه معتقدند که سد بدون مجوز محیط زیست بوده و حتی موجب شده تا زمین‌های کشاورزی اهالی به زیر آب سد برود و کسی نیز پاسخگوی ضرر و زیان این مردم نیست.

به گفته مهدی برجی، معاون گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور زنجان، با احداث سد ایالو مردم توابع بخش انگوران شهرستان ماهنشان ناراضی هستند، چرا که می گویند در قبال از دست دادن زمین‌هایشان هیچ گونه وجهی به آنها پرداخت نشده. از طرفی اداره منابع طبیعی خود را صاحب این زمین‌ها معرفی می‌کند و هیچ مسئولی نیز در این خصوص جوابگو نیست.

برجی می‌گوید که قریب به سه ماه از پیگیری دانشجویان می‌گذرد، اما جوابی از مسئولان دریافت نشده و با وجود سندهایی از زمین‌های مورد مناقشه، مسئولان از پاسخگویی طفره می‌روند.

 

دانشجویان فعال زنجانی در هفته جاری در حالی که بعضی از مسئولین حاضر به پاسخگویی نیستند، جلسه‌ای را برای پیگیری مشکلات روستاییان در مسجد روستا برگزار می کنند.

به گفته معاون گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور زنجان طرح‌های متعددی درباره مدیریت آب با رویکرد سدسازی در حال اجراست که متخصصان ایراد‌ها و کجروی‌های عمده‌ای را درباره آن‌ها احصا کرده و به مسئولین اجرایی گوشزد کرده اند، اما تاکنون توجهی به آن‌ها نشده و حتی رسیدگی‌های قضایی درخوری نیز درباره آن‌ها صورت نپذیرفته است.

او ادامه می‌‎دهد که مصداق بارز این قبیل طرح ها، طرح سد مراش و ایالو در شهرستان ماه‌نشان است که با نقض گسترده قوانین و معیار‌های علمی بر منطقه تحمیل شده و با تضییع حقوق مردم محلی، نارضایتی‌های چشمگیری را باعث شده است.

اما مسئولان و متولیان این طرح با ظاهرسازی‌ها و ارائه گزارش‌های جهت دار و نادیده گرفتن اعتراض‌ها و نقد‌های تخصصی، در حال هدر دادن صد‌ها میلیارد تومان از بودجه کشور و تخریب همزمان منابع طبیعی و محیط زیست منطقه هستند و مردم روستا‌هایی مراش و ایالو را با مشکلات عدیده روبرو کرده اند.

او می‌گوید که ما میخواهیم با اتخاذ تدابیر روشن گرانه و ابلاغ دستور‌ درباره لزوم رسیدگی به اعتراض‌ها و نقد‌های مردم محلی و کارشناسان متخصص، جلوی مشکل با ظاهر توسعه آفرینی گرفته شود.

البته لازم به ذکراست که در همین خصوص ۲۲ مهرماه هم میزگرد بررسی ابعاد مختلف احداث سد مراش با حضور یک فعال محیط زیست، معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان و معاون گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور زنجان برگزار شد.

در این نشست وضعیت کیفیت آب سد مراش از سوی رمضانی، فعال محیط زیست و مهدی برجی، معاون گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور مرکز زنجان مطرح شد.

رمضانی در این نشست با ارائه گزارش از شرکت مهندسی و تحقیقاتی فلزات غیرآهنی مبنی بر کنترل آلودگی‌های ناشی از ساخت سد‌های مراش و بلوبین گفت: این شرکت نتایج آزمایشات خود را که در آذرماه همان سال انجام داده بود ،در قالب نامه‌ای به مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه‌ای اعلام کرد و گزارش حاکی از وجود فلزات سنگین بالاتر از حد مجاز بود.

معاون گفتمان‌سازی و مطالبه‌گری بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور مرکز زنجان نیز با استناد به گزارش حدود یک سال اخیر مرکز بهداشت و تائید وجود برخی از فلزات سنگین در آب این منطقه، با انتقاد از فعالیت سدسازی در منطقه دندی و از بین رفتن بخش اعظمی از اراضی کشاورزی و مهاجرت روستائیان می‌گوید که اقتصاد روستای مراش به رود‌های جاری در این منطقه وابسته بود. سدسازی سبب شد کشاورزی از رونق بیفتد و مردم به ناچار و از روی اجبار تن به مهاجرت دادند.

مهدی برجی با بیان اینکه مسئولان در خصوص مهاجرت روستائیان در قبال خرید خانه‌ها و اراضی اهالی روستای ایالو (محل بند تنظیمی ایالو) احساس مسئولیت نمی‌کنند و قیمت‌گذاری کارشناسان بر اساس نرخ‌های سال ۹۰ است، می گوید: روستائیان را از خانه و کاشانه‌شان دور کردید، کافی نیست؟ چرا یک روستایی باید بابت حقش از سوی برخی از نهاد‌ها و دستگاه‌ها تهدید شود و یا از ترسش حرفی نزند؟ دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان در حوزه سدسازی توجه داشته باشند که در چرخه اقتصادی خود مردم این منطقه را له کرده‌اند.

برجی به درخواست برخی از اهالی روستا برای دیدار با استاندار جهت پیگیری مطالبات خود اشاره کرد و از مسئولان خواست تا در اسرع وقت تقاضای روستائیان را اجابت کند.

مهدی حاتمی، دبیر قرارگاه احمدی روشن بسیج دانشجویی استان زنجان نیز پیرامون این موضوعات و مشکلات و مطالبات مردم منطقه در نامه‌ای به ولی بیگلو، بخشدار انگوران برای شرکت در جلسه‌ای با حضور دانشجویان و مردم محلی در خصوص مطالبات مردمی درباره زمین‌های کشاورزی روستای ایالو دعوت کرده است.

با یکی از اهالی ایالو پیرامون این موضوع ارتباط گرفتیم، او می‌گوید که در واقع کشاورزان را وارد بازی کرده اند که شاید به سختی پولی دستش را بگیرد، و وقتی به مدیران و مسئولین سد سازی میگوییم پولمان را بدهید، می‌گویند زمین برای منابع طبیعی است، زیرا منابع طبیعی ادعا کرده که این زمین‌ها برای او است. حالا کشاورزانی که اغلب بی سواد هستند، می‌بایست به دادگاه بروند؛ در حالی که نه توانایی این همه دوندگی را دارد و نه سواد آن را!

برجی می‌گوید: به نمایندگان مجلس نیز نامه زده شده تا به این مشکلات رسیدگی کنند، اما می‌گویند که به ما ربطی ندارد! حال خبرگزاری دانشجو، همچنان پیگیر مطالبات دانشجویان و اهالی این منطقه بوده و نیز گوش شنوا و راه ارتباطی خواهد بود برای مسئولین مربوطه؛ تا بتوانند از طریق این رسانه صحبت‌های خود جهت انتشار به ما منتقل کنند.