گزارش|
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، به دنبال انتشار خبرهایی درباره کمبود پزشک در کشور و انتقادات کارشناسان به عملکرد وزارت بهداشت طی سالهای اخیر، واکنش‌های مختلفی صورت گرفته است. یکی از چالش‌های پیشرو در زمینه نظام سلامت، آینده‌پژوهی برای رفع نیازهای درمان کشور در سالهای آینده است. قشر جمعیتی جوان از یکسو و خدمات بهداشتی نامطلوب می‌تواند آسیب‌های فراوانی برای سلامتی افراد داشته باشد.
پیری در کمین سلامت کشور
طبق اعلام معاون مرکز آمار هرچه میانه سنی جمعیت از ۳۰ سال بالاتر رود به معنای حرکت جمعیت کشور به سوی پیری است وکشور ما در آستانه پیری جمعیت قرار دارد. براساس آمار کسب شده، گروه‌های سنی ۰ تا ۱۴ سال کشور ۲۴ درصد و افراد بالای ۶۵ سال نیز ۶.۱ درصد از جمعیت کل کشور هستند. جمعیت سالمند ایران تا سال 2050، بین 20 تا 25 درصد از جمعیت کشور را تشکیل خواهد دارد. در همین راستا لزوم برنامه‌ریزی مناسب جهت تامین نیازهای این قشر در ایام کهولت ضروری است.
شکل شماره 1- برآورد پیری جمعیت کشورهای مختلف تا سال 2050[1]
طبق آمار ارائه شده طی دهه آینده جمعیت سالمند کشور به مراتب بیشتر از 8 درصد خواهد شد. نیاز به پزشک با پیری بیشتر جامعه بیشتر خواهد شد. در همین راستا لزوم تربیت نیروی پزشکی برای جامعه ایرانی، یک نیاز است. شاید به همین دلیل در جوامع غربی امروز از جمله هلند که مشکل پیری را دارند، تعداد پزشک از استاندارد جهانی هم بیشتر است.
نمودار شماره 2- هرم سنی جمعیت ایران (1395-1390)[2]
همانطور که مشاهده میشود، جمعیت کشور رو به پیری در حرکت است و طی دو دهه آینده، جمعیت سالمندان چند برابر خواهد شد. برای داشتن تصویر واقع‌بینانه و چگونگی رفع مشکلات ناشی از کمبود پزشک در کشور، گفتگویی با مازیار عطاری، عضو گروه آینده‌نگری، نظریه‌پردازی و رصد فرهنگستان علوم پزشکی کشور انجام شده است.
افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی با آمایش سرزمینی کامل خواهد بود
عطاری در ابتدا با پذیرفتن اهمیت تعداد سرانه پزشک نسبت به جمعیت کشور گفت: نسبت سرانه پزشک به تعداد جمعیت شاخص مهمی است که برخی مشکلات در نظام سلامت کشورها را نشان می‌دهد. در نگاه آینده‌نگر نمی‌توان تنها به یک شاخص استناد کرد و باید نگاهی کامل از تمام شاخص‌ها وجود داشته باشد. برای تصمیم‌گیری درباره آینده ظرفیت رشته‌های پزشکی باید مجموع پیشران‌های موجود بررسی و مورد سنجش قرار گیرد. در این زمینه سنجش اثرات متقابل پیشران‌ها برای تصمیم‌گیری صحیح ضرورت دارد.
وی در ادامه با پرداختن به ابزارهای آینده‌نگری لازم برای تعیین ظرفیت رشته‌های پزشکی گفت: امروزه بحث آمایش رشته‌های پزشکی اهمیت دارد. آمایش پزشکی کمک می‌کند تا بدانیم در مناطق مختلف کشور چه تخصص‌هایی نیاز است. بیان دیدگاه‌های مختلف توسط پزشکان و کارشناسان درباره ظرفیت رشته‌های پزشکی بیانگر پیچیدگی این موضوع است. استناد صرف به سرانه تعداد پزشک برای تصمیم‌گیری آینده‌نگر درست نیست و باید آمایش سرزمینی رشته پزشکی نیز مورد توجه قرار گیرد. در انجام آمایش رشته پزشکی مشخص کردن هدف، توجه به توزیع عادلانه و ایجاد فرصت‌های برابر، ضروری است.
هدف نظام سلامت درمان‌محوری بوده است
عضو گروه آینده‌نگری فرهنگستان علوم پزشکی کشور با بیان اهمیت هدف قرار دادن پیشگیری یا درمان‌محوری در نظام سلامت کشور ادامه داد: یک مَثَل معروف است که میگوید «هر چه قدر شما بیمارستان درست کنید این پر میشود» یا «هیچ تخت بیمارستانی خالی نمیکند»؛ این بیانگر قرار دادن هدف درمان‌محوری در نطام سلامت است. حال اگر توسعهی رشته‌های پزشکی هدف باشد، نیازمند سناریوها و آینده‌نگری متفاوت است.
وی با تاکید بر قدرت صنف پزشکان در جامعه گفت: در مرحله اجرای سیاستگذاری باید کارها را به خود پزشکان سپرد. پزشکان به عنوان نقش‌آفرینان اصلی می‌توانند با اتکا به شناخت و تجربه به انجام تصمیمات در جامعه بپردازند. در پیاده‌سازی سیاستها باید مشارکت همهی ذینفعان وجود داشته باشد.
افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی توسط سازمان مستقل انجام شود
عطاری درباره مرکز و کانون تصمیم‌گیری درباره تعیین ظرفیت رشته‌های پزشکی گفت: با انجام آمایش سرزمینی می‌توان به تصویری جامع و مورد اتفاق نخبگان دست یافت. تهیه برنامه آمایش سرزمینی توسط سازمان برنامه و بودجه در حال پیگیری است. سازمان برنامه و بودجه و مجمع تشخیص مصلحت نظام به دلیل شاَنیت تصمیم‌گیری، مستقل بودن و نداشتن نفع سازمانی می‌توانند محل سیاستگذاری برای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی باشند. درواقع فرایند سیاستگذاری و ارزیابی باید توسط سازمان‌های غیرذینفع انجام شود.
پژوهشگر حوزه آینده‌نگری با بیان طولانی بودن فرایند دستیابی به یک نقطه اشتراک در تصمیمات کلان گفت: تفاهم و پیدا کردن یک تصویر مشترک دورنگر 20 یا 30 ساله برای کاهش هزینه و اشتباهات آینده اهمیت دارد. چنتانچه تصمیم‌گیری صرفا برای 5 و 10 سال آینده باشد در سالهای آتی مجددا نیاز به بازبینی، اصلاح و برنامه‌ریزی مجدد خواهد بود.
[1] https://www.asriran.com/fa/news/459704
[2] http://yon.ir/fdDjE
ارسال نظرات