یادداشت دانشجویی|
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- سجاد علیزاده*؛ سیاست سازان، نخبگان و تصمیم گیران عراقی، یک جامعه هدف مشتکل از 3 گروه هستند. گروه اول، طرف‌داران امریکا به عنوان قدرتی که می‌توان در ذیل او به عراقی پیشرفته و امن رسید. گروه دوم طرف‌داران ایران به عنوان همسایه‌ای الهام‌بخش که می‌توان در کنار آن و با اتکا به عناصر هویتی، عراقی پیشرفته و امن را ساخت. گروه سوم، خنثی اند. قشری که دو طرف در تلاشی همه جانبه به دنبال جذب آراء و توجهات مثبت آن‌ها هستند. هر دو گروه اول و دوم و کشورهای جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا دارای نقاط مثبت و ضعف در دامنه‌ای گسترده و سرمایه اجتماعی هستند و این هنر و ظرفیت جاذبه است که در هر دور از انتخاب نخست وزیر، تعیین کننده است.
تا قبل از این و در دوران سرفرماندهی حاج قاسم سلیمانی در نیروی قدس به عنوان نیروی مسئول و صاحب پرونده از سوی نظام در حوزه عراق، تمام نخست‌وزیرانی که مورد تایید ما بوده‌اند از پارلمان رای اعتماد گرفتند. ایاد علاوی در سال ۲۰۰۴، ابراهیم جعفری در سال ۲۰۰۵، نوری مالکی ۲۰۰۶ و سال ۲۰۱۰ ، حیدر عبادی سال ۲۰۱۴ و در نهایت عادل عبدالمهدی در سال ۲۰۱۸، محمد توفیق العلاوی اولین کسی است که در دوران پسا سلیمانی نتوانست از مجلس رای اعتماد بگیرد.
مجموع عوامل داخلی در ایران همچون شیوع کرونا و مصروف شدن نیروی انسانی و مالی بسیار برای مقابله با آن، فقدان سردار سلیمانی به عنوان یگانه ارکستر نیروهای نظامی-سیاسی عراق و بازگشت عمده نیروهای صف و قسمتی از نیروهای ستاد نظام در این کشور به ایران به خاطر نوروز کرونایی و از طرفی شیوع کرونا و صرف توجه اصلی از جانب ساختار ناکارآمد عراقی برای مقابله با آن، توجه افکار عمومی به کرونا و خطر بالقوه تجمعات منطقه‌ای و بین‌المللی، ادراک قسمتی از الیت امریکایی را به گونه‌ای جلو برده است که گمان می‌کند با ابراز و نمایش قدرت نظامی، می‌توانند برای اولین بار نخست‌وزیر مد نظر خود را در پست کلاسیک شیعی به قدرت بنشانند.
به صورت سنتی در عراق و مبتنی بر قانون اساسی، پست ریاست جمهوری در اختیار اکراد، ریاست پارلمان در اختیار اهل سنت و نخست وزیری در اختیار تشیع بوده است. مهم‌ترین مقام در نظام پارلمانی این کشور، نخست وزیری است که از ابتدا، و پس از دوران پل برمر، حاکم نظامی امریکایی عراق، جمهوری اسلامی بیش‌ترین تاثیر را بر انتخاب متصدی آن داشته که این نیز از دستاوردهای سردار سلیمانی در سیاست‌ورزی در این کشور و در مذاکرات با امریکایی‌ها است.
ارسال پیام میان کشورها یکی از راه‌های عمده برای کنترل محاسبات حریف است. ده روز گذشته، یکی از پر ترافیک‌ترین ایام تبادل پیام میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده به طرق مستقیم و غیر مستقیم و مکتوب و غیر مکتوب بوده است. پیام امریکا از طریق عبدالمهدی به تهران، پیام تهران از طریق سفارت ما در بغداد به ویلیام سیلی، پیام واشینگتن به تهران از طریق مارکوس لایتنر، پاسخ تهران به امریکا از طریق موشک‌های انصارالله به مقصد ریاض، نامه مارک اسپر به سردار قاآنی و... در بازه زمانی حدود 10 روزه خود نشان دهنده حجم تبادلات است. دو طرف نگرانی جدی برای رفتار در خارج از محدوده خطوط قرمز و کردار فراتر از محاسبات قبلی دارند.
جمهوری اسلامی، مهم‌ترین مانع اعمالی -و نه اعلامی- نخست‌وزیری عدنان الزرفی است که تابعیت دوگانه عراقی امریکایی دارد. در یکی از جلسات، الزرفی هدف اصلی خود را در زمان تصدی مسئولیتش مبارزه و برچیدن شبکه‌های اطلاعاتی ایران و سوریه در نجف می‌خواند. در جلسه خصوصی دیگری نیز او گفته که اولین اولویت او، انحلال الحشد الشعبی –بخوانید بازوی اعمال نفوذ جمهوری اسلامی و پروکسی تامین امنیت فرامرزی- خواهد بود. مخالفت با چنین گزینه‌ای، بدیهی ترین اقدام هر عاقلی است و دلیل حمایت امریکا از او به همین خاطر است.
حال، با بررسی تمام داده‌ها به نظر می‌رسد که ایالات متحده به خاطر مجموع محرکاتی که ذکر شد، به دنبال آن است که برای اولین بار، نخست وزیر مد نظر خود را حاکم بغداد کند. رزمایش مشترک نیتیو فیوری با امارات در فاصله 300 کیلومتری مرزهای جنوبی کشور و قرار دادن ساختمان‌هایی شبیه حرم‌های مطهر و تمرین بمباران و هلی‌برن علیه آن و رزمایش هوایی اف35ها با رژیم صهیونیستی همه به دنبال ارسال یک پیام واحد به مخاطبی خاص هستند! امریکا می‌داند که چه طرفی تا کنون مانع از نخست وزیری الزرفی شده است.
ایالات متحده با تمام تحرکات نظامی و امنیتی خود در طول هفته گذشته به دنبال ارسال این پالس به گروه‌های مخالف الزرفی و هم‌چنین تهران است که در صورتی که گزینه مد نظر خود به کاخ نخست وزیری نرسد، عراق با امواجی از ناامنی جدید رو به رو خواهد شد. ذکر این نکته در همین جا لازم است که هفته قبل، عناصر زیادی از داعش که در زندان‌های تحت کنترل امریکا در حسکه محبوس بوده‌اند، آزاد شده‌اند.
تا زمانی که در عراق دو عنصر "مرجعیت" و "الحشد الشعبی" باشد، کنش نظامی گسترده‌ای که در تحولات سیاسی، قدرت تعیین کنندگی داشته باشد، به سختی امکان موفقیت دارد. مرجعیت به عنوان رهبر جریان‌سازی اجتماعی و الحشد الشعبی به عنوان بازوی اعمال قدرت مرجعیت برای محور مقاومت بسیار حیاتی هستند. اما حریف ما بسیار هوشمند است و هیچ وقت نباید او را دست کم گرفت.
در شب‌ها و روزهای آتی احتمالا شاهد درگیری‌هایی میان پروکسی‌های جمهوری اسلامی و نیروهای امریکایی خواهیم بود. تلاش دو طرف این است که دامنه درگیری‌ها در صورت وقوع به داخل خاک ایران کشیده نشود؛ اما آمادگی اصل است. به همین دلیل به تمام نیروهای ارتش و سپاه در جنوب و غرب کشور آماده باش صد در صد داده شده است.
سال‌هاست که تحولات عملیاتی خاورمیانه از تاریکی شب شروع می‌شود. آن جا که هر دو طرف با استفاده از پوشش و دید ناکافی، به سمت اهداف تاکتیکی خود حرکت می‌کنند. اما نیروهای ما صاحب امتیاز عملیات‌های شبانه هستند! آن جا که در نیمه‌های شب و در تاریکی آن، علیه نفس خود قیام می‌کنند و ملکوت آسمان را به تماشای خلوت بندگی دعوت می‌کنند. آنان به خوبی می‌دانند که تا زمانی که از سیم خاردار نفس خود رد نشوند، نمی‌توانند از سیم خاردار دشمن عبور کنند.
زمانی که حاج قاسم در سال 76 به فرماندهی نیروی قدس منصوب شد، روند رشد به مرور تحولات منطقه‌ای از لحاظ اهمیت و کمیت، او را قدم به قدم پرورش داد تا این که پختگی سال 98 را از او شاهد بودیم. سرعت تحولات از زمان نصب فرمانده جدید بر نیرو به گونه‌ای بوده که حجت را بر اسماعیل تمام کرده است. گویا خدا اراده کرده تا او را با سرعت بیشتری آب‌دیده کند.
من اصلی‌ترین حوزه نبرد میان ایران و امریکا را جنگ ادراکی محاسباتی می‌دانم. در واقع، هدف اصلی تمام تحرکات دو طرف، تاثیر بر تصمیم است؛ بدین معنا که بمب‌افکن از دیه‌گو گارسیا به پرواز در می‌آید تا تغییر تصمیم در انتهای خیابان پرتو تهران بر زمین بنشیند. روزهای سختی در منطقه پیش رو است. حاج قاسم در چنین مواقعی می‌گفت: بحران، یک فرصت خطرناک است. باید استقامت کرد که إِنَّ الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الْمَلائِکةُ أَلَّا تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کنْتُمْ تُوعَدُونَ...
*سجاد علیزاده- دانشجوی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.
ارسال نظرات