به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، روزنامه «نیویورک‌تایمز» بامداد دوشنبه گزارش داده «مایک پامپئو»، وزیر امور خارجه آمریکا در تلاش است در راستای پیشبرد سیاست فشار حداکثری علیه ایران، با توسل به یکی از بندهای موجود در توافق هسته‌ای برجام تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند.
کارشناسان می‌گویند آمریکا از آن جهت که اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شده جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در «برجام» نیست و نمی‌تواند از بندهای این توافق برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران استفاده کند.
از طرف دیگر، مقام‌های دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا ادعا می‌کنند آمریکا با خروج از برجام این توافق را «نقض» نکرده و هنوز یکی از طرف‌های مشارکت‌کننده در آن محسوب می‌شود.
ماده‌ای در برجام که مقام‌های دولت آمریکا مدعی هستند می‌توانند از آن برای بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران استفاده کنند «ساز و کار حل و فصل اختلافات» است که با نام‌های دیگری مانند «مکانیسم ماشه» یا «ساز وکار بازگشت خودکار تحریم‌ها» هم شناخته شده است.
ادعای جدید آمریکایی‌ها در حالی مطرح شده که پیش از این مقام‌های دولت این کشور هم اعتراف کرده‌اند واشنگتن دیگر طرف مشارکت‌کننده در برجام نیست.
«جان بولتون»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید بعد از خروج آمریکا از برجام اعتراف کرده بود که واشنگتن دیگر طرف توافق در برجام نیست و نمی‌تواند از ساز و کار حل و فصل اختلاف برای احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران استفاده کند.
علاوه بر این، «برایان هوک»، نماینده دولت آمریکا در امور ایران هم مردادماه سال گذشته به صراحت به همین موضوع اعتراف کرد.
این مقام آمریکایی روز ۳۰ مرداد در پاسخ به سوال یک خبرنگار مبنی بر اینکه آیا آمریکا می‌تواند از بند موسوم به «مکانیسم ماشه» برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران استفاده کند یا خیر گفت: «در خصوص مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) باید بگویم ما دیگر داخل آن توافق (برجام) نیستیم. طرف‌هایی که هنوز داخل توافق هستند باید تصمیم خودشان را بگیرند که می‌خواهند از مکانیسم حل اختلاف استفاده کنند یا خیر. تردیدی وجود ندارد که ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است ولی این تصمیمی است که آنهایی که داخل توافق هستند باید بگیرند.»
مکانیسم ماشه چیست؟
منظور از مکانیسم ماشه همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند.
طبق این دو بند، در صورتی که کشورهای اروپایی ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای متهم کنند و تصمیم بگیرند مسئله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهند، ایران به عنوان طرف متشاکی ۳۰ روز فرصت خواهد داشت رضایت طرف شاکی (کشورهای اروپایی) را جلب کند. در صورتی که رضایت طرف شاکی جلب نشود، پرونده پس از چند روز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهد شد.
شورای امنیت ظرف یک ماه بعد از دریافت این شکایت بایستی درباره بازگشت تحریم‌های ایران رأی‌گیری کند، اما کشورهای غربی در مذاکرات برجام ساختار این رأی‌گیری را به گونه‌ای تغییر داده‌اند که امکان وتوی نظر کشورهای غربی درباره برگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به کل از روسیه و چین سلب شده است.
در شورای امنیت به جای رأی‌گیری درباره «رفع تحریم‌های ایران» بر سر «ادامه رفع تحریم‌های ایران» رأی‌گیری می‌شود؛ این تغییر در عبارت‌پردازی ابتکار عمل استفاده از حق وتو را عملاً در اختیار طرف غربی قرار می‌دهد، به این صورت که این طرف‌ها می‌توانند از حق وتوی خود استفاده کرده و از تصویب «ادامه لغو تحریم‌ها» جلوگیری کنند. در این حالت، قطعنامه‌های تحریمی پیشین سازمان ملل متحد علیه ایران احیا خواهند شد.