چگونه با اضطراب مواجه شویم؟

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نهمین قسمت از فصل دوم برنامه تلویزیونی «چراغ مطالعه» شنبه ۱۵ شهریورماه ۱۳۹۹ از شبکه چهار سیما پخش شد. در این برنامه به کتاب «مبارزه بی‌پایان» با حضور پیمان دوستی، نویسنده اثر، پرداخته شد.

پیمان دوستی در ابتدای این برنامه گفت: گاهی ما با چیز‌هایی شروع به جنگیدن می‌کنیم که نباید بجنگیم یا اصلاً در کنترل ما نیست و یا هیچ پایانی ندارد.

پیمان دوستی پاسخ داد: مثال خوبی را مطرح کردید. اگر دست‌وپا بزند زودتر پایین می‌رود و اگر دست‌وپا نزند دیرتر پایین می‌رود. اضطراب هم همین‌طور است که هر چه بیشتر دست‌وپا بزنیم بیشتر در آن فرو می‌رویم. اجداد ما طی تکامل به این اضطراب نیاز داشتند. اجداد ما وقتی با یک موقعیت تهدیدی مواجه می‌شدند باید انتخاب می‌کردند که بجنگند یا فرار کنند. در هر دو صورت احتمال زخمی شدن زیاد بود پس باید خون در بدن‌شان کمتر شود تا در صورت زخمی شدن خون کمتری از آن‌ها برود. پس نیاز به تپش قلب بیشتر داشتند. همچنین شنیدید که در این مواقع می‌گویند رنگ فرد پریده است.

نویسنده کتاب «مبارزه بی‌پایان» افزود: مشکل خود اضطراب نیست، بلکه شیوه‌ای است که ما برای مواجهه با اضطراب انتخاب می‌کنیم. مغز ما ظرفیت‌هایی برای اضطراب، خشم، ترس و ... دارد. این کتاب بر اساس یکی از متد‌های روانشناسی به نام پذیرش و تعهد (ACT) نوشته شده است. چون در این رویکرد تأکید زیادی بر عمل کردن وجود دارد به اختصار آن را اَکت می‌خوانیم. پذیرش یعنی آنچه دست ما نیست و نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم را پذیرا باشیم. درعین‌حال این نگاه یک نگاه منفعلانه نیست و ما باید متعهدانه به سمت زندگی ارزش‌مدار خودمان هم حرکت کنیم و برای ارزش‌های خودمان هم تلاش کنیم.

وی ادامه داد: در این کتاب یاد می‌گیریم که چگونه با اضطراب مواجه شویم و چطور ارزش‌هایمان را شناسایی کنیم و آن‌ها را به قدم‌های کوچک رفتاری تبدیل کنیم تا بتوانیم آن‌ها را محقق کنیم. خیلی از افرادی که به خاطر مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی به روانشناس مراجعه می‌کنند ممکن است پیش خودشان یک چارچوب سازی‌هایی انجام دهند. مثلاً فرد ممکن است تصور کند که یک آدم طبیعی مضطرب نمی‌شود، پس اگر اضطراب دارم حتماً طبیعی نیستم. پس برای طبیعی شدن دست به یک سری رفتار‌های اجتنابی می‌زند. مثلاً حواس خود را پرت کند، به صورت افراطی کتاب بخواند و یا رفتار‌های دیگر.

پیمان دوستی اضافه کرد: ایراد اینجاست که وقتی این افراد می‌خواهند اجتناب کنند تا از شر اضطراب خلاص شوند بعد از مدتی متوجه می‌شوند که این اضطراب هنوز وجود دارد. در این مرحله یا فکر می‌کنند تلاش‌شان ناکافی بوده و یا این‌که فردی غیرطبیعی هستند؛ بنابراین اوضاع خیلی بدتر می‌شود.

پیمان دوستی در پاسخ گفت: فرض کنید در رابطه‌تان با خانواده‌تان یا تفریح و سرگرمی، شهروندی، معنویت، پشتکار شغلی و ... می‌خواهید هر آنچه هستید را توصیف کنید. در تمامی این حوزه‌ها به خودتان پاسخ دهید چگونه هستید و چگونه می‌خواهید باشید. خواسته‌هایمان از خودمان را به عنوان ارزش می‌شناسیم. ارزش با هدف متفاوت است. ارزش‌ها جهت هستند و هدف نیستند که بگوییم به آن‌ها رسیدیم و تمام. ما انسانیم با تمام محدودیت‌های انسانیت، اما خودمان تصمیم می‌گیریم که در مسیر ارزش‌هایمان قدم برداریم یا خیر.

وی سپس گفت: جایی می‌خواندم که نوشته بود جهنم آنجایی است که آن کسی که می‌توانستی به آن تبدیل شوی را می‌آورند و روبه‌روی کسی که الآن هستی قرار می‌دهند. یک سؤال اساسی این است که آیا ما در راستای ارزش‌هایمان قدم‌های رفتاری درستی را بر می‌داریم یا خیر؟ از طرفی باید تلاش کنیم و ببینیم چه کار‌هایی می‌توانیم انجام دهیم تا بر روی اهداف‌مان متعهد بمانیم و آن‌ها را رها نکنیم. موانع و مشکلات برای همه وجود دارد، اما ما می‌توانیم با وجود همه آن‌ها به سمت اهداف‌مان حرکت کنیم.

پیمان دوستی در پایان گفت: باید یاد بگیریم یا کنترل رفتارمان را به دست افکار نادرست بسپاریم و یا این‌که می‌توانیم انتخاب‌های هشیارانه‌تری داشته باشیم. نباید درباره مسائلی که در کنترل ما نیست مدام به خودمان رنج وارد کنیم. برخی افکار را مستقیماً نمی‌توانیم دست‌کاری کنیم. پس یاد می‌گیریم چگونه آن‌ها را به عنوان بخشی از خودمان بپذیریم. وجودگرا‌ها یک سؤالی دارند مبنی بر این‌که برای چه چیزی می‌خواهی زندگی کنی و دقیقاً در جواب این سؤال است که معنا‌های زندگی را پیدا می‌کنیم.

در آیتم کتابدار برنامه، سیامک محبوب، کتابدار و پژوهشگر تجربه‌های خود در زمینه کتاب خواندن و این‌که چه بخوانیم و چطور بخوانیم را بیان کرد.

فصل دوم «چراغ مطالعه» که به کتب روانشناسی می‌پردازد، با تهیه‌کنندگی مرتضی روحانی و یاسر غفاری و با سردبیری مجتبی طالقانی، در گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ تولید شده است و شنبه‌ها ساعت ۲۱ پخش می‌شود. بازپخش این برنامه نیز یکشنبه‌ها ساعت ۱۷ خواهد بود.