خون بهای انحصار خودرو در تلویزیون! + فیلم

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: درست در روزهایی که بازار خودرو در ایران با یکی از بی‌‎سابقه‌ترین هرج‌ومرج‌های تاریخ این حوزه روبرو شده، شبکه تلویزیونی مستند در اقدامی هوشمندانه با نمایش مستندی انتقادی درباره وضعیت مافیایی صنعت خودرو در ایران در قالب چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند به نقد این حوزه پرداخته است.

«خون بها» عنوان اثری است که چهارشنبه شب به عنوان یکی از آثار راه‌یافته به بخش مسابقه چهارمین جشنواره تلویزیونی مستند به روی آنتن شبکه مستند سیما رفت. اثری متفاوت و جنجالی که تلاش کرده تا صنعت خودرو را در ابعاد مختلفی از جمله مسائل اقتصادی، کیفیت فنی، عدم رقابت، چگونگی نظارت و توانمندی های داخلی که از آن ها غفلت شده مورد بررسی قرار دهد.

«صنعت خودرو در تمام این سال‌ها گاو شیرده دولت‌ها بوده است»؛ این تعبیری بود که یکی از کارشناسان حاضر در این مستند از آن استفاده کرد؛ تعبیری که شاید امروز که بازار خودرو در این وضعیت آشفته است و البته همه مردم نیز از وضعیت وخیم اقتصادی دولت مطلع هستند، بیش از پیش برای همه نمایان شده است. گاو شیردهی که در تمام این سال‌ها به دلیل انحصار شدیدی که در آن وجود داشته، نه فقط از منظر اقتصادی بلکه از منظر حفظ جان و مال مردم نیز تاوان سنگینی را بر مردم تحمیل کرده است. اتفاقاً مستند بر همین موضوع نیز دست گذاشته تا روایت «خون بها» یک روایت جامع و چند بُعدی پیرامون ابعاد مختلف مافیای صنعت خودرو و پیامدهای انحصار موجود در آن باشد.

میلاد باقری سازنده این اثر در گفتگو با برخی از مسئولین سابق صنعت خودرو و کارشناسان این حوزه نشان می‌دهد که چگونه «خون بها»ی این انحصار باعث می‌شود تا بسیاری از مردم به شکل سالیانه در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست بدهند. یکی از اثرگذارترین بخش‌های این مستند مربوط به نمایش یکی از جلسات صحن علنی مجلس است که یکی از نمایندگان مجلس با ارائه آمارهایی از متوفیان سال 96 به واسطه تصادفات جاده‌ای از این می‌گوید که چگونه به بهانه اشتغالزایی با صنعت خودرو، هر ساله شمار بسیاری از خانواده‌های ایرانی به دلیل همین خودروهای بی‌کیفیت در تصادفات جاده‌ای داغدار می‌شوند.

نقد فضای بسته صنعت خودروسازی در حوزه طراحی و تولید و مقایسه آن با شرایط این صنعت در خارج از ایران هم از جمله بخش‌های مهم و البته حسرت‌برانگیز مستند است! روایت مهندس ایرانی شاغل در یکی از بزرگترین کمپانی‌های خودروسازی جهان و مقایسه آن با وضعیت داخلی این صنعت، بیش از پیش نمایانگر عمق فاجعه عدم نظارت بر صنعت خودرو در داخل ایران است.

شاید یکی از بهترین بخش‌های این مستند را بتوان مربوط به چگونگی ساخت خودرو «پراید» در داخل ایران و تبلیغات اولیه آن در کره جنوبی در سال 1369 دانست. مسئله‌ای که نشان می‌دهد زیرساخت‌های صنعت خودرو در ایران هم همچنان وابسته به خارج از کشور است.

«خون بها» ریتم خوبی دارد و یکی از بزرگترین مزیت‌های آن را هم باید تنوع حضور کارشناسان در حوزه‌های مختلف مرتبط با صنعت خودرو دانست، از تامین‌کنندگان قطعات خودرو و طراحان ماشین گرفته تا نمایندگان مجلس و چهره‌های سیاسی در این مستند مورد رجوع قرار گرفتند و همین نقطه اتکایی جدی برای این اثر است.

مستند اما یک مزیت بزرگ دیگر نیز دارد؛ مزیتی که می‌توان آن را مرتبط با رویکردهای لازم برای ادامه مسیر اقتصاد ایران دانست. معرفی پتانسیل‌های موجود در کشور برای رفع مشکلات صنعت خودرو همین مزیت بزرگ است که باعث می‌شود «خون بها» صرفاً اثری انتقادی نباشد بلکه بتوان آن را اثری راهبردی نیز دانست که نشان‌دهنده برخی از راهکارهای لازم برای رفع معضلات دنباله‌دار و عمیق صنعت خودرو باشد.

اهمیت نمایش این مستند در شرایط فعلی آشفته بازار خودرو آن هم در تلویزیون ملی را هم نباید نادیده گرفت. مردمی که انتظار دارند تا تلویزیون تریبونی برای بیان مشکلات آن‌ها باشد و حالا از هر فرصتی برای نقد این شرایط آشفته و تلاش برای تغییر حداقلی آن هم استقبال می‌کنند؛ این اساسا بزرگترین امتیاز و مزیت پخشش چنین مستندهایی در تلویزیون است. آثاری که هم راه را برای نقد فنی و علمی مسائل بنیادی اقتصاد کشور باز می‌کنند و گوشه‌ای از مطالبات مردم را در قالبی جذاب و مخاطب‌پسند خمچون مستند به تصویر می‌کشند.