استان گلستان، کشاورزی و محیط زیست

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سید جابر حسینی؛ آب و زمین اصلی‌ترین منابع فعالیت کشاورزی هستند. بهره برداری مناسب و متناسب با توان‌های محیطی هر سرزمین، بویژه منابع آب و خاک، در سامانه ملی و هدایت توسعه به سمت پایداری و تداوم بسیار موثر است. بهره برداری از آب‌های زیرزمینی در استان گلستان هم اکنون فراتر از ظرفیت آن است و از این رو، دیگر ظرفیتی برای این کار باقی نمانده است. در این راسـتا لازم اسـت بـه مـدیریت بهـره بـرداری هـاپرداخت و ضمن جلوگیری از توسعه چاه‌های جدید، نظارت شدید و جدی در خصوص بهره بـرداری ازچاه‌های موجود در استان به عمل آید تا تعادل منفی آب زیر زمینی استان مرتفع گردد. در این راستا، حتی تعطیل نمودن برخی از زمین‌های کشاورزی برای بازیابی آب‌های زیرزمینی قابـل توصـیه اسـت.

از طرفی به دلیل خطر شوری سفره ها، تحت تأثیر آب‌های شور زیرزمینی در قسمت مرکزی دشـتهـا و نیز پیشروی آب دریا و عدم وجود پتانسیل آب زیرزمینی در بخش وسیعی از استان امکان بهره برداری از این منابع محدود شده است. به این دلیل و به منظور بهره برداری مناسب و متناسب با پتانسیل‌های استان در این زمینه میبایست در غالب طرح‌های اجرایی به لایروبی قنوات، ایجاد قـوانین سـختگیرانه در بهره برداری از چاه‌های عمیق و به طور کلی ایجاد سیستم مـدیریت بهـره بـرداری از منـابع آب بـه عنوان یک برنامه ساختاری برای تحقق راهبرد‌های مربوطه پرداخت.

الگوی کشت فعلی استان با توجه به محدودیت آب، تقاضای بازار محصولات، گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی، قیمت تضمینی محصولات، سازگاری با محیط و راندمان محصولات، نیازمند بازنگری است. در حال حاضر حدود ۵۷ درصد محصولات استان عملکردی پایینتر از متوسط ایران دارند و به همین دلیل، رتبه کشاورزی استان ۲۸ کشوراست. به منظور افزایش بهره وری از منابع آب و خاک استان و کاهش مصرف آب و همچنین بهره گیری ازشرایط مساعد اقلیمی استان، توسعه کشت‌های گلخانه‌ای با هدف تولید گل و گیاهان زینتی، قارچ و میوه و سبزی پیشنهاد می‌شود. همچنین به منظور افزایش سطح باغات استان و تولید شغل و درآمدزایی و جلوگیری از فرسایش خاک پیشنهاد میشود که به تغییر کاربری دیمزار‌های اراضی شیبدار به سطح باغات زیتون، گردو، بادام، فندق و درختان مثمر دیگر و درختان غیر مثمر پرداخته شود. ضمناً، با اجرای طرح‌هایی نظیر توسعه آبیاری قطر‌های در باغات موجود و جدیدالاحداث، تجهیز، نوسازی و یکپارچهسازی باغات و همچنین توسعه تعاونی‌های تولید محصولات باغی استان، تولید نهال‌های اصلاح شده و سازگار با محیط، آموزش بهره برداران، زمینه برای افزایش تولید محصولات باغی استان فراهم خواهد شد.

مراتع استان از انواع گیاهان دارویی پوشیده شده است و در مناطق جنگلی نیز گیاهان دارویی یافت میشود. این موضوع به دلیل برخورداری استان از شرایط اقلیمی و طبیعی متنوع، است که امکان رویش گیاهان متنوع دارویی و صنعتی به صورت خودرو در سطح استان گلستان را فراهم کرده است. براساس این مزیت و در جهت توسعه تولید این محصولات طرح‌هایی در سطح استان در حال اجرا می‌باشد.

توسعه خدمات پشتیبانی بخش کشاورزی مانند: توسعه تعاونی‌های تولید روستایی، توسعه مراکز ترویجی و آموزشی، توسعه شبکه‌های بیمه محصولات کشاورزی، توسعه خرید تضمینی محصولات کشاورزی، توسعه شبکه‌های قرنطینه ای، صندوق حمایت از سرمایه گذاری بخش کشاورزی و ... به عنوان فعالیت‌های حمایتی بخش کشاورزی می‌تواند به رونق کشاورزی استان کمک کند.

پوشش گیاهی به عنوان پوشش محافظ خاک، تأمین کننده غذا و پناه برای جانوران، فراهم کننده چشم انداز مطلوب، تولید کننده اکسیژن، مانع فرسایش خاک، ایجادکننده میکروکلیمای مناسب، و تلطیف کننده هوا و سایر کارکرد‌ها از اهمیت و نقشی غیرقابل جایگزین در حفظ تعادل اکوسیستم و تداوم حیات سرزمین برخوردار است. بنابر نظر کارشناسان، در هر منطقه و استان، برای استفاده موثر و پایدار باید بین ۴۰ تا ۶۰ درصد طبیعت آن دست نخورده و سالم باقی بماند تا پشتیبان سایرکاربری‌ها باشد.

موقعیت جغرافیایی استان گلستان و قرارگیری آن روی عرض‌های میانی به همراه میکرواقلیم خاص منطقه شرایطی را در طول زمان فراهم آورده تا پوشش گیاهی متنوعی شامل چمنزار‌ها و مراتع در ارتفاعات تا انواع جنگل پهن برگ خزان کننده هیرکانی در ارتفاعات میانی و نیز انواع گونه‌های سوزنی برگ حتی در مرتفع ترین نقاط نیز بوجود آیند. یکی از مشکلات عمده در گستره جنگلی استان استقرار سکونت گاه‌های انسانی و ایجاد برخی فعالیت‌های اقتصادی به دلیل وجود کانسار‌های قابل بهره برداری در این عرصه است، که مشکلات محیطزیستی فراوانی را به دنبال داشته اند. با توجه به این شرایط قطعاً چنین عرصه بی نظیری در منطقه و کم نظیر در جهان که کمتراز پنج نمونه مشابه دارد، نیازمند مدیریتی نظام‌مند و قاطع برای نظارت، حراست وپایش آن است.

رفع تعارض مناطق جنگلی استان با معدن کاوی و بیرون بردن دام و تغذیه دستی آن‌ها و جلوگیری از قطع بی رویه درختان و برداشت براساس متوسط رشد ۵/۲ متر مکعب در هکتار در سال و نیز تبعیت از طبقات جنگلداری مشخص شده بسیار کمک کننده خواهد بود.

سید جابر حسینی - معاونت پژوهش و فناوری بسیج دانشجویی استان گلستان

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.