امر به معروف نیاز به گفتمان سازی و حمایت دارد / رسانه ملی پای کار نیست

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در پی شهادت محمد محمدی، که در پی انجام وظیفه امر به معروف و نهی از منکر به دست اراذل و اوباش به شهادت رسید با حجت الاسلام میرزایی، قائم مقام دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور گفتگویی انجام داده ایم. وی در این گفتگو با تأکید بر اینکه امر به معروف و نهی از منکر یک چتر است که هر موضوعی می‌تواند ذیل آن قرار بگیرد و دستگاه‌های کشور و به خصوص رسانه‌ها وظیفه جدی در رابطه با حمایت از امر به معروف و نهی از منکر دارند، گفت: به برکت خون شهید محمدی و شهدای اخیر امر به معروف، بحث اصلاح قانون امر به معروف و نهی از منکر و مطالبه از مسئولین و مسائل از این دست که در جامعه داریم را به زودی با تشکیل فراکسیون امر به معروف و نهی از منکر پیگیری خواهیم کرد.

متن کامل گفتگو با حجت الاسلام میرزایی، قائم مقام دبیر و معاون اجتماعی و مطالبه گری ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور را در ادامه می‌خوانید.

در سال‌های اخیر چندین شهید امر به معروف و نهی از منکر داشتیم، ستاد امر به معروف و نهی از منکر به عنوان متولی این امر واجب در کشور برای احقاق حقوق شهدا و آسیب دیدگان امر به معروف و نهی از منکر چه اقداماتی انجام داده و چه تلاشی صورت گرفته تا آسیب‌های ناشی از حمله به آمران به معروف کاسته شود؟

یکی از عواملی که باعث ترویج امر به معروف و نهی از منکر در جامعه می‌شود، حمایت از آمران به معروف است. هر چقدر حمایت‌ها پررنگ‌تر باشد، فراگیری امر به معروف بیشتر خواهد بود. آیا امروز وضعیت حمایت از امر به معروف در جامعه خوب است؟ به نظر من جواب این سوال رابطه مستقیم دارد با وضعیت امر به معروف در کشور؛ یعنی اگر شما وضع امر به معروف و نهی از منکر را در جامعه در سطح مطلوبی می‌بینید، پس حمایت هم مطلوب است، اگر الان می‌بینید که وضعیت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه مناسب و مطلوب نیست، قطعاً عدم حمایت وجود دارد.

 

حمایت هم تنها حمایت قضایی و حقوقی نیست، حمایت عام است و در یک جا‌هایی به طور خاص حمایت قضایی مطرح است. بسیاری از دستگاه‌های کشور و به خصوص رسانه‌ها وظیفه جدی در رابطه با حمایت از امر به معروف و نهی از منکر دارند. رسانه‌ها به خصوص رسانه ملی در این ماجرا کم گذاشته اند و دو آسیبی که باعث شده امر به معروف و نهی از منکر به جایگاه خود نرسد کماکان باقی است؛ یعنی حتی رسانه‌های ما هم متوجه نیستند که امر به معروف و نهی از منکر نباید ناظر به یک قشر خاص مطرح شود و نباید به یک موضوع خاص بپردازد.

 

متأسفانه رسانه‌های ما هنوز به این دامن می‌زنند که امر به معروف و نهی از منکر برای یک قشر خاص است که حزب اللهی و بسیجی هستند و درباره یک موضوع خاص به اسم حجاب است. هیچ وقت ندیدیم که رسانه ملی بپردازد به اینکه مثلاً در حوزه محیط زیست هم امر به معروف و نهی از منکر هست و یا به موضوع امر به معروف در حوزه مفاسد اقتصادی پرداخته نمی‌شود. رسانه‌ها این موضوعات را از ساحت امر به معروف و نهی از منکر جدا می‌کنند، انگار که امر به معروف و نهی از منکر موضوعی مثل همه این موضوعات است، در حالی که امر به معروف و نهی از منکر یک چتر است که هر موضوعی می‌تواند ذیل آن قرار بگیرد؛ یعنی تمام موضوعات مطرح در جامعه ذیل چتر امر به معروف و نهی از منکر است.

موضوع مهم دیگر، تبیین شاخصه‌های امر به معروف در جا‌هایی مثل حوزه‌های علمیه و مراکز دینی یا در کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه هاست؛ این‌ها باعث ایجاد یک گفتمان در جامعه شده و باعث می‌شود این موضوع فراگیر شود. پس بحث اول این است که بسیاری از دستگاه‌هایی که باید از امر به معروف و نهی از منکر حمایت می‌کردند، نکردند. اگر می‌خواهیم امر به معروف و نهی از منکر جا بیفتد، ایتدا باید خود دستگاه‌ها فهم درستی از امر به معروف و نهی از منکر داشته باشند و بدانند که ترویج آن جزء وظایفشان است.

پس در رویکرد شما در واقع امر به معروف و نهی از منکر صرفا ناظر به انجام دادن یا ندادن تکالیف دینی نیست، بلکه به کلیه مسائل اجتماعی مربوط است.

بله یک تکلیف اجتماعی است. درباره آنجا که می‌گویم رسالت حوزه علمیه است باید آیه قرآن به درستی تبیین شود. آیه قرآن می‌فرماید مجاهدین ۹ ویژگی دارند؛ ۶ ویژگی فردی_عبادی معرفی می‌کند و ۳ ویژگی اجتماعی. مثلا حاج قاسم سلیمانی که یک مجاهد فی سبیل الله است امر به معروف می‌کند و می‌بینیم که نسبت به جامعه بی تفاوت نیست. امر به معروف و نهی از منکر جزء شاخصه‌های اجتماعی دین است، نه شاخصه‌های عبادی و فردی دین، در واقع یک شاخص عبادت اجتماعی دین است. مثل نماز جمعه که می‌گویند عبادی_سیاسی است. پس خیلی از دستگاه‌ها اگر متوجه این‌ها باشند کارشان را درست انجام می‌دهند.

 

زمانی هست که آمران به معروف حین انجام وظیفه دچار آسیب می‌شوند و خسارتی به آن‌ها وارد می‌شود و نیاز به حمایت دارند. بعضا آسیب‌هایی که می‌بینند آسیب‌های حیثیتی، آبرویی و مالی است که آنجا می‌توان وکیلی قرار داد و این را جبران کرد. برای کسی که به واسطه امر به معروف و نهی از منکر از کارش اخراج شده، وکیل می‌گذاریم و حمایت می‌کنیم تا به کارش برگردد. این نوع آسیب‌ها جبران پذیر است. در جایی هم بر اثر امر به معروف و نهی از منکر آسیب‌هایی گریبانگیر افراد می‌شود که جبران ناپذیر است و اینجا حمایت کردن باید خیلی جدی‌تر و پررنگ‌تر شود تا بتواند یک بخشی از آلام را تسکین دهد. مانند زمانی که آسیب به جسم کسی برسد و شخص جانباز شود و یا به شهادت برسد. مثلا ما طلبه‌ای داریم در خراسان رضوی که به خاطر امر به معروف آسیب دیده و قطع نخاع شده است، اما به دلیل اینکه حمایت نشد همسرش او را ترک کرده است. یک طلبه در جامعه چطور ارتزاق می‌کند؟ با منبر و نماز جماعت و برنامه‌هایی از این دست، بنابراین این طلبه از زندگی افتاده است. این را چطور می‌شود جبران کرد؟ اگر حق و حقوق ابتدایی برای این طلبه ایجاد می‌شد و حقوق جانبازی می‌گرفت و عزت و شرافت او به عنوان یک جانباز دیده می‌شد، باعث افسردگی، سرخوردگی و متلاشی شدن زندگی او نمی‌شد.

همین شهید محمدی عزیز که چند روز پیش شهید شد، محور یک خانواده بود. سه خواهر دارد، پدر ندارد و مادر و زن و فرزندان او هم هستند. کمترین حق او این است که عنوان شهید برای او در نظر گرفته شود. بالاتر از این حمایت‌های مالی و مادی حمایت‌های تکریمی خانواده است؛ یعنی تکریم کردن خانواده به عنوان خانواده جانباز یا شهید خیلی مهم است و شاید این کار بتواند بسیاری از آسیب‌ها و خلأ‌ها و خسران‌ها را جبران کند تا حداقل در جامعه به این‌ها به دیده احترام بنگرند. زمانی قرار می‌شود خانواده شهدای امر به معروف و نهی از منکر خدمت مقام معظم رهبری برسند در حالی که یکی از این شهدا هنوز شهادتش احراز نشده است و یا به هر دلیلی به آن جلسه دعوت نشود. این به خانواده شهید آسیب روانی وارد می‌کند. این حمایت تکریمی خیلی اثرگذار است.

بخشی از این حمایت احراز شهادت است که این توسط ستاد امر به معروف و نهی از منکر انجام می‌شود و قانون آن از سال ۹۴ تصویب شده است، اما متاسفانه قانونی است که می‌گویند عطف به ماسبق نمی‌شود؛ یعنی آن‌هایی که قبل از سال ۹۴ آسیب دیدند و آسیب آن‌ها احراز نشده مشمول این قانون نمی‌شوند، مثل شهید خلیلی که در نهایت بنیاد شهید اقدام ایشان را «دفاع مشروع» تشخیص داد و شهادت ایشان را احراز کرد. این یک خلأ در قانون امر به معروف است که ما دنبال رفع آن هستیم.

 

از سال ۹۵ ستاد باید کمیسیون یا کمیته احراز شهادت یا جانبازی را تشکیل می‌داد که طبق تبصره ماده ۱۵ شامل ۵ دستگاه است. اعضای این کمیته شامل سپاه، بنیاد شهید، ناجا و قوه قضاییه و یک نفر از ستاد امر به معروف است که باید نماینده تام الاختیار به این کمیته یا کمیسیون معرفی کنند. نماینده ستاد دبیر و رییس این کمیسیون است. در سال ۹۵ یک بار این کار انجام شده، اما آن نماینده قوه قضاییه که عضو ستاد بوده این مراحل را پیگیری می‌کرد و عملاً نماینده ستاد به حاشیه رانده شد. این کمیته چه زمان‌هایی شکل می‌گیرد؟ زمانی که حکم قاضی داده می‌شود که من احراز می‌کنم که فلان شخص جان خود را برای امر به معروف از دست داده یا به او آسیبی وارد شده است.

با این حال، چون نماینده قوه قضاییه این مراحل را پیگیری می‌کرد، نماینده ستاد به حاشیه رفته و ما در ماجرای شهید عظام نیا به حجت الاسلام محبی، دبیر ستاد پیشنهاد دادیم که نماینده ستاد در این کمیته مشخص شود که این اتفاق افتاد و ما باید به زودی جلسه کمیته را تشکیل دهیم و شیوه نامه جلسات را مشخص کنیم تا کار‌ها با سرعت بیشتری پیگیری شود.

الحمدلله در دو مورد اخیر سرعت عمل ستاد نسبت به بقیه موارد بسیار خوب بود. در ارتباط با شهید عظام نیا استان ۳ تا ۴ روز معطل شد و ما در تهران ظرف ۴۸ ساعت مجوز دفن شهید را گرفتیم. برای شهید محمدی به یک ساعت هم نکشید و با سرعت انجام شد.

 

این مراحل در بنیاد شهید به چه صورت انجام شد؟

بنیاد شهید قوانین خود را دارد. برای احراز شهادت در درون بنیاد شهید یک کمیسیون عالی وجود دارد. قبل از این وقتی در ستاد ملی که پیش از این عرض کردم مصوبه‌ای داشتیم این باید می‌رفت و در آن کمیسیون عالی مربوط به بنیاد شهید و در آنجا تایید می‌شد. در حالی که نماینده تام الاختیار او عضو این کمیته ملی است و این اقدام بنیاد شهید خلاف قانون محسوب می‌شود. این باید تکلیفش مشخص شود و اگر قرار است که بنیاد شهید تمکین نکند استفساریه مجلس بگیریم. اگر چه من فکر می‌کنم تا امروز جلسات کمیته درست برگزار نمی‌شد و سطح جلسه عالی نبوده است و الا این موارد قابل حل است. به هر حال ما پیگیر این موضوع هستیم و اگر چنانچه در جلسات بعدی کمیته این موضوع حل نشد از راه استفساریه مجلس و اصلاح قانون پیگیری خواهیم کرد.

نحوه شناسایی آسیب دیدگان امر به معروف و نهی از منکر به چه صورت است؟ آیا ساز و کاری برای شناسایی از طرف ستاد مشخص شده یا آسیب دیدگان خود باید به شعب ستاد در سراسر کشور مراجعه کنند؟ در این زمینه آیا هماهنگی میان سایر نهاد‌ها اعم از قضایی و انتظامی و ستاد امر به معروف و نهی از منکر است؟

این سوال یک وجه فرهنگی دارد و یک وجه قانونی؛ از بعد حقوقی و قانونی هر کس که آسیب دید می‌تواند به شعب ستاد در استان‌ها و شهرستان‌ها مراجعه کند، اما متأسفانه مردم به قدر کافی از این موضوع مطلع نیستند.

از اینجا بحث فرهنگی مطرح می‌شود که باید چگونه این مطالب را به اطلاع مردم رساند. یک بخش از این بر عهده خود ستاد است و فعالیت‌های رسانه‌ای اعم از انتشار مصاحبه‌ها و اخبار، اما درباره رصد از طرف ستاد و شناسایی افراد نمی‌دانم به صلاح است یا خیر؛ یک بار این اقدام در رابطه با دفاع مقدس انجام شده و بسیار کار دشواری است. بعد از پایان دفاع مقدس اعلام کردند که هر کس در پرونده جانبازی و ایثارگری مشکلی دارد به نهاد مربوطه مراجعه کند، بعد از این جمعیت کثیری مراجعه کردند و هنوز هم که هنوز است این مراجعات ادامه دارد؛ بنابراین اصل ماجرا فرهنگی است و اینکه مردم به قوانین این حوزه مطلع نیستند و باید کار‌های رسانه‌ای و فرهنگی انجام بگیرد. مثلا یک اقدامی که ما انجام دادیم این بود که در سال گذشته ماده ۸ و ۹ قانون امر به معروف و نهی از منکر را به صورت تابلو و پوستر در مکان‌ها و ادارات مختلف نصب کردیم که راجع به حق اعتراض مردم نسبت به تخلفات مسئولان است. طبق این قوانین کسی حق ندارد مانع امر به معروف و نهی از منکر شود و اگر چنانچه کسی مانع شود مجرم است. شما امروز به هر دستگاهی مراجعه کنید نوشته اند که اگر به مامور دولت توهین کنید ۶ ماه حبس دارد، ما گفتیم شما اگر آن را نصب کردی باید این را هم بزنی که مردم حق خود را بدانند و بتوانند نسبت به تخلفات اعتراض کنند.

یک بخش از حمایت ستاد امر به معروف و نهی از منکر ناظر به بعد از حوادث است که خود این حمایت یک اقدام فرهنگی است و جنبه بازدارندگی دارد. اما قبل از حوادث وظیفه فرهنگی ستاد پررنگ‌تر است؛ مطلع بودن مردم از قانون و توانمندسازی آن‌ها در شیوه‌های امر به معروف و نهی از منکر مواردی است که باید انجام شود.

زمزمه‌هایی مبنی بر تشکیل فراکسیون امر به معروف و نهی از منکر در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است؛ تا امروز چه مراحلی طی شده و فکر می‌کنید کی به سرانجام می‌رسد؟

 

در مجلس نهم یک بار فراکسیون امر به معروف و نهی از منکر با تعداد بالای اعضا به برکت خون شهید خلیلی شکل گرفت، اما فعالیت آن استمرار پیدا نکرد و مقطعی شد. اگر چه خروجی آن قانون حمایت از آمرین به معروف شد که باید از آن‌ها تشکر کرد.

با مجلس دهم مکاتباتی داشتیم که این فراکسیون بار دیگر راه بیفتد، اما تمایلی وجود نداشت و دو عضو کمیسیون فرهنگی مجلس که از طرف رییس کمیسیون عضو ناظر ستاد هم محسوب می‌شدند عنایتی به موضوع نداشتند. از طرفی این پیگیری‌ها در اواخر دوره دهم مجلس انجام شد و عملاً نمی‌شد کار را پیش برد، با این حال پیشنهاد را مطرح کردیم و مورد موافقت قرار نگرفت.

وقتی مجلس یازدهم تشکیل شد ما بر اهتمام خود افزودیم تا امر به معروف و نهی از منکر در چند جای مجلس دیده شود. یکی بحث تشکیل فراکسیون امر به معروف است که کمک می‌کند تا مراحل اصلاح قانون امر به معروف پیگیری شود تا طرح ارائه شود و به هیئت رییسه برود و فوریت بگیرد و در کمیسیون‌ها و صحن مطرح شود. غیر از این دو بحث دیگر هم مطرح است که یکی بحث هیئت تخلفات نمایندگان است که نمایندگان اعلام کردند که ما حاضریم نام هیئت تخلفات نمایندگان را هیئت امر به معروف و نهی از منکر نمایندگان مجلس بگذاریم که این خیلی مهم است.

بحث دوم هم در رابطه با کمیسیون اصل ۹۰ است که منکرات و تخلفات کشور در آنجا بررسی می‌شود و قرار شد یکی از کارگروه‌های ذیل این کمیسیون کارگروه امر به معروف و نهی از منکر باشد. با این حال از همه جدی‌تر بحث فراکسیون است، ما همانطور که در سال ۹۴ به برکت خون شهید خلیلی توانستیم فراکسیون امر به معروف تشکیل دهیم، ان شالله با این شوری که الان در نمایندگان محترم هست می‌توانم فراکسیون امر به معروف تشکیل دهیم. ان شالله همانطور که دفعه پیش قانون امر به معروف در مجلس تصویب شد به برکت خون شهید محمدی و شهدای اخیر امر به معروف این بار بحث اصلاح قانون و مطالبه از مسئولین و مسائلی از این دست که در جامعه داریم را به زودی با تشکیل فراکسیون امر به معروف و نهی از منکر پیگیری خواهیم کرد.