گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، الهام نیکبخت؛ این متن را با طرح یک سوال آغاز می کنم؛ چرا در دورهای که هر چند وقت یک بار برحسب نیاز وسایل الکترونیک، نرم افزار و سایر امکانات خود را جهت آسایش و راحتی بیشتر عوض می‌کنیم، به سراغ آپدیت رسوم دست و پا گیر به ارث رسیده از گذشته نمی‌رویم؟ مسلماً همانطور که برای به روز کردن وسایل الکترونیکی خود هزینه می‌کنیم، لازم است برای آپدیت شدن این رسوم هم هزینه بپردازیم. البته این هزینه از جنس متفاوتی است از جنس حوصله، صبر و توان مبارزه با حرف‌های نادرست اطرافیان که شاید اگر نسل‌های قبل این هزینه را به گردن می‌گرفتند، ازدواج جوانان در این دوره انقدر سخت نبود.
کرونا با تمام تلخی‌هایی که به جا گذاشت ثابت کرد که این رسم و رسوم سختگیرانه و نخ نما شده‌ی ازدواج آرزوی خیلی از جوان‌ها نیست و نبودنشان هم خللی در زندگی آن‌ها ایجاد نمی‌کند. انگار که همه ما منتظر یک دست آویز بودیم که به آن چنگ بزنیم و بدون دردسر و اعصاب‌خردی به دور از نیش و کنایه اطرافیان زندگی خود را آغاز کنیم.
شاید اگر واقعاً به جمله‌ی عزّت و ذلّت دست خداست، ایمان داشتیم از شکستن سنت‌های اشتباه، سرزنش‌ها و سرکوب‌های این مسیر نترسیم. مخصوصاً اگر به راحتی که برای نسل بعد و فرزند‌های خودمان به وجود می‌آید فکر کنیم، شاید راحت‌تر بتوانیم سهم خود را از سختی این تحول برگردن بگیریم و برای اصلاح رفتار‌های نادرست مرسوم شده بیشتر تلاش کنیم که شاید پشت این رفتار‌ها هیچ دلیل عقلی و منطقی‌ای نباشد و صرفاً برای آسوده بودن از حرف مردم به آن عمل می‌کنیم که جای بررسی دارد واقعاً جایگاه حرف مردم در زندگی ما چرا به قدری پررنگ است که حاضریم ابتدای راهی که به تازگی می‌‌خواهیم آغاز کنیم را به کام خود، زهر کنیم؟ تازه با وجود تلخ کردن این دوران شیرین به خود بازهم این حرف و حدیث‌ها مثل سایه کنار ما وجود دارد و واقعاً پشت چند درصد از این تشریفات مجلل دل شاد و خاطر آسوده وجود دارد؟
شاید اگر به جای تمرکز بر مراسم‌هایی همچون هفت خوان رستم و درگیر کردن ذهن و تمرکزمان برکیفیت و کمیت آن و پیش گرفتن رویه‌ی آقا محمدخان قاجار در درآوردن چشم آشنا و بیگانه بر شناخت همدیگر، یادگیری مهارت‌های ارتباطی و کنترل فکر و احساسات خود اهتمام می ورزیدیم این چنین آمار ازدواج‌های ناموفق در کشور ما بالا نبود و نه فقط ازدواج‌هایی که به طلاق منجر میشود بلکه ازدواج‌هایی که اصل بنیادی ازدواج که رسیدن به آرامش در کنار یکدیگر است در هیاهوی حرف های این و آن گم شده است. همهمه‌هایی برای یک شب که بعضاً آتش اختلاف آن تا چند سال گریبانگیر افراد است.
خط شکن بودن و اولین بودن همیشه سخت است، ولی شکستن این سد به یا علی گفتن همه‌ی ما نیاز دارد و نمیشود به امید دیگران و سازمان‌های ذی ربط نشست. باید خودمان این حصار پیچیده شده را باز کنیم و بدانیم این رسم و رسوم وحی منزل نیستند که با اجرا نشدن مراسم‌هایی همچون حنابندان، رونمایی از جهیزیه و... ازدواج شما باطل شود. آن هم در این روزگار که فلسفه‌ی این رسوم کاملاً از بین رفته است و فقط ظاهر آن اجرا میشود.
حرف من مخالفت با شادی و خوشحالی نیست اتفاقاً، چون موافق حال خوب، دل خوش و سری بی دردسر هستم پیشنهاد واکسینه کردن در مقابل ویروس به شدت واگیر دار تجملات را می دهم. ویروسی که فراگیری آن به مراتب از ویروس کووید ۱۹ بیشتر است و شدت اثر و قدرت نابودیاش از هر فرد به فرد دیگر بیشتر م یشود و شاید اگر امروز به فکر درمان و پیشگیری آن نباشیم اوضاع جامعه‌ی‌مان قرمز شود و محدودیت‌های اجرا شده گریبان خودمان و عزیزانمان را بگیرد.
هر رفتاری برای اینکه نهادینه شود در ابتدا نیاز دارد از بیرون تشویق شود تا به مرور زمان درونی شود. مخصوصاً فرهنگ سازی که نیاز به زمان و تشویق زیادی دارد تا جایگاه خود را در جامعه پیدا کند. این تشویق می تواند یک تحسین اجتماعی یا یک هدیه‌ی باارزش باشد برای جوانانی که واقعاً ازدواج را یک سنت الهی میدانند و به دور از وسوسه‌های شیطانی در مسیر آن قدم می‌گذارند.
مثلاً میتوان برای افرادی که در زمینه‌ی مهریه، مراسم عروسی و ... سختگیری‌های جا افتاده‌ی رایج را ندارند به عنوان تحسین اراده‌ی آن‌ها در این خط شکنی و تشویق دیگران یک دیدار دوستانه با مقام معظم رهبری (۱) به زوج‌های جوان هدیه داده شود تا شاید هم برای تعداد دیگری انگیزه شود و هم خانواده‌ها از سختگیری‌های خود کم کنند و دست از باور‌های بدون اساس خود از قبیل "مردم چی می‌گویند" یا "اگر ساده بگیری شان و منزلت تو رعایت نمیشود"، بردارند. تشویق‌های دیگری از قبیل سفر‌های زیارتی و تفریحی که یک خاطره‌ی خوش از ابتدای شروع این راه دونفره را جایگزین دوندگی‌های و استرس‌های بیهوده کند.
جا افتادن این مسیر علاوه بر طرح‌های تشویقی نیاز به یک الگوسازی موثر دارد. شاید یکی از موقعیت‌هایی که بتوان از آن استفاده کرد رسان‌هی ملی باشد تا این ازدواج آسان وارد فرهنگ ما شود و نه فقط قشر ضعیف جامعه بلکه سایر اقشار هم به جهت کاهش دادن استرس‌های ناشی از این تجملات و آسودگی از اختلافات بعدی، از آن استقبال کنند و در آخر کرونا در این یک سال اخیر ازدواج را به قدری آسان کرده است که شاید تلاش چند ساله‌ی مسئولین چنین اثری نداشته است و کاش بعد از کرونا هم به عنوان یادگاری از این دوران تلخ این ازدواج بدون تجملات و آسان را به خاطر داشته باشیم.
(۱) این پیشنهاد توسط سرکار خانم مریم ابراهیمی کارشناسی ارشد روانشناسی خانواده دانشگاه شهید بهشتی ارائه شده است.
الهام نیکبخت - کارشناسی زیست سلولی و مولکولی(ژنتیک) دانشگاه شهید بهشتی
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.